🎓 Poznaj Panda Genius – Twojego edukacyjnego superbohatera! https://panda.pandagenius.com/

Stomil – S. Mrożek – Tango

Opiekun merytoryczny: Marek Lepczak
Czytaj więcej

Czy buntownik może stać się tyranem? Paradoksalna droga Stomila w „Tangu” Mrożka

Stomil z dramatu „Tango” Sławomira Mrożka to jedna z najważniejszych postaci współczesnego teatru absurdu. Ten pięćdziesięcioletni mężczyzna, ojciec głównego bohatera Artura, uosabia pokoleniowy konflikt wartości i paradoks buntu przeciwko własnym ideałom. W artykule odkryjemy:

  • Psychologiczną anatomię postaci od rewolucjonisty do autokraty
  • Sposób, w jaki kostium sceniczny staje się metaforą tożsamości
  • Ukryte mechanizmy władzy w relacjach rodzinnych
  • Kulturowe echo Stomila w dyskusjach o wolności i jej granicach

Stomil – wieczny eksperymentator w szlafroku, który z anarchisty przemienia się w dyktatora. Jego postać z „Tanga” Mrożka to literackie zwierciadło pokazujące, jak rewolucyjne idee mogą przerodzić się w nowe formy zniewolenia. Czy współczesna kultura masowa nie powtarza przypadkiem tego samego błędu?

Kim jest Stomil? Portret buntownika w kapciach

Postać Stomila wprowadza nas w świat rodzinnego chaosu – mieszkanie pełne niepasujących mebli staje się sceną dla jego egzystencjalnych performansów. Jako głowa rodziny teoretycznie powinien utrzymywać porządek, ale:

„Ja nie uznaję żadnych konwencji! To jest właśnie mój dramat!”

Ten okrzyk z aktu pierwszego doskonale oddaje jego życiową postawę. Były nonkonformista, który swoją młodość poświęcił burzeniu mieszczańskich konwenansów, w wieku dojrzałym staje przed problemem pustki ideowej. Jego codzienność to ciągłe eksperymenty z formą pozbawione głębszego sensu – od absurdalnych układów mebli po pseudointelektualne dysputy z Edkiem.

Wizualny kod postaci: szlafrok jako zbroja

Sceniczne kostiumy Stomila mają charakter symboliczny. Jego ulubiony szlafrok to nie tylko element garderoby, ale manifest światopoglądowy:

  • Materiał: Zużyty aksamit – metafora wyświechtanych idei
  • Kolor: Jaskrawoczerwony – pozostałość po młodzieńczym buncie
  • Fason: Rozchełstany – znak wewnętrznego rozprężenia
  • Akcesoria: Papierośnica z wygrawerowanym napisem „Wolność albo śmierć” – relikt przeszłości

W kontraście do tego stroju pojawia się w III akcie garnitur – symbol jego zdrady młodzieńczych ideałów. Ta kostiumowa transformacja odzwierciedla ewolucję światopoglądową bohatera.

💡 Ciekawostka: Prototypem Stomila był prawdopodobnie Bruno Schulz – Mrożek w wywiadach wspominał fascynację postacią „skamieniałego buntownika” z „Sklepów cynamonowych”. Jednak w przeciwieństwie do Schulza, Stomil nie tworzy – jedynie dekonstruuje. W pierwszych szkicach dramatu postać nosiła imię Brunon, co potwierdza tę inspirację.

Anatomia charakteru: między prowokacją a apatią

Cecha/Aspekt Przykłady z utworu
Paradoksalny konserwatyzm W akcie II domaga się powrotu do tradycyjnego tanga:

„Tango trzeba tańczyć tak, jak zawsze się tańczyło!”

choć wcześniej zwalczał wszelkie konwenanse
Egocentryzm intelektualny Ignoruje prośby żony Eleonory o pomoc w codziennych sprawach, zajęty „eksperymentami” z układem krzeseł:

„Nie przeszkadzaj mi, tworzę nową przestrzeń egzystencjalną!”
Brak autentyzmu W scenie z Edkiem udaje zaangażowanie w dyskusję o sztuce współczesnej, byle tylko uniknąć konfrontacji z synem
Hipokryzja władzy W finale dramatu przejmuje kontrolę nad rodziną, używając dokładnie tych metod, przeciwko którym się buntował

Motywacje w trzech aktach

  1. Akt I: Obrona „wolności bez granic” przed synem Arturem – strach przed utratą pozycji rodzinnego rewolucjonisty
  2. Akt II: Ukryta tęsknota za strukturą (scena z tangiem) – pierwsze oznaki kryzysu tożsamości
  3. Akt III: Pragnienie władzy maskowane troską o rodzinę – ostateczna transformacja w autokratę
🧠 Zapamiętaj: Stomil to postać dynamiczna, której ewolucja od anarchisty do autokraty stanowi klucz do interpretacji całego dramatu. Jego przemiana ilustruje mechanizm „rewolucji pożerającej własne dzieci”, gdzie walka z systemem prowadzi do stworzenia nowego, jeszcze bardziej opresyjnego porządku.

Relacje rodzinne: teatr władzy w mikroskali

Stosunki Stomila z pozostałymi członkami rodziny odsłaniają mechanizmy manipulacji:

  • Z Arturem: Rywalizacja o przywództwo ideowe, gdzie ojciec używa pozornej uległości jako broni
  • Z Eleonorą: Ignorowanie potrzeb żony jako forma emocjonalnego szantażu
  • Z Edkiem: Fałszywa zażyłość maskująca wzajemne wykorzystywanie
  • Z Babcią: Próba zawłaszczenia jej śmierci dla własnych celów artystycznych

Jak Stomil wpłynął na kulturę i literaturę?

  • Archetyp „zblazowanego buntownika&

Sprawdź również:

Dodaj komentarz jako pierwszy!

Co to znaczy?

Epoki literackie

Gatunki literackie

Jak się pisze?

Książki

Motywy literackie

Najczęściej wyszukiwane

Rodzaje literackie

Skróty

Słownik

Słownik bohaterów literackich

Słownik związków frazeologicznych

Synonimy

Wiersze