Sztetter – S. Żeromski – Syzyfowe prace
Czy nauczyciel może być jednocześnie ofiarą i narzędziem systemu? Tragiczny portret Sztettera w „Syzyfowych pracach”
Johann Sztetter – niemiecki nauczyciel języka niemieckiego w gimnazjum klerykowskim z powieści Stefana Żeromskiego „Syzyfowe prace” – to postać będąca żywym ucieleśnieniem mechanizmów wynaradawiania w zaborze rosyjskim. Choć pojawia się epizodycznie, jego rola jako trybu w maszynie rusyfikacji polskiej młodzieży stanowi klucz do zrozumienia psychologicznych i społecznych konsekwencji polityki zaborczej. W tym artykule odkryjemy wielowarstwowy portret tej kontrowersyjnej postaci, analizując jej znaczenie w strukturze powieści oraz uniwersalne przesłanie o kosztach duchowego zniewolenia.
Kim jest Johann Sztetter i jaką rolę odgrywa w powieści?
Nauczyciel języka niemieckiego w rosyjskim gimnazjum to więcej niż drugoplanowy bohater – to żywa ilustracja paradoksu „dobrze wykonującego obowiązki urzędnika zła”. Jego obecność w Klerykowie współtworzy atmosferę duchowej niewoli, będąc częścią wielopoziomowego systemu wynaradawiania:
„Pan Sztetter, człowiek niemłody, z twarzą pooraną głębokimi bruzdami, w okularach w srebrnej oprawie, z wiecznie spuszczonymi oczyma, mówił głosem jednostajnym, jakby z nużącej się maszyny wychodzącym”
Portret zewnętrzny: maska urzędnika czy zewnętrzne piętno wewnętrznego rozdarcia?
Żeromski kreśli fizjonomię Sztettera z chirurgiczną precyzją, gdzie każdy detal staje się symbolem:
- Okulary w srebrnej oprawie – narzędzie intelektualnego dystansu
- Głębokie bruzdy na twarzy – ślad duchowych zmagań
- Wiecznie spuszczone oczy – unikanie konfrontacji z moralnymi konsekwencjami działań
Konflikt wewnętrzny: służbistość kontra człowieczeństwo
Analiza zachowań Sztettera ujawnia głębokie sprzeczności charakteru:
| Cecha/Aspekt | Przykłady z utworu |
|---|---|
| Bezwzględna dyscyplina | Karanie uczniów za używanie języka polskiego nawet w sytuacjach prywatnych |
| Ukryta wrażliwość | Milcząca aprobata dla buntu Zygiera podczas recytacji „Reduty Ordona” |
| Koniunkturalizm | Aktywne uczestnictwo w policyjnych metodach śledztwa wobec uczniów |
Relacje z uczniami: pedagog czy strażnik systemu?
Interakcje nauczyciela z Marcinem Borowiczem i innymi wychowankami odsłaniają mechanizmy psychologicznej manipulacji:
„Uczył niemczyzny z pedantyczną dokładnością, wymagając od uczniów nie tylko poprawnej wymowy, ale i specyficznego akcentu berlińskiego”
Ta pozornie banalna praktyka językowa staje się narzędziem kulturowego zniewolenia, mającym wykorzenić polską tożsamość.
Jak Sztetter wpłynął na odbiór „Syzyfowych prac” i literaturę patriotyczną?
- Symbol nauczyciela-kolaboranta:
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
- Lennox Mary – F. H. Burnett – Tajemniczy ogród
- Alina – J. Słowacki – Balladyna
- Aleksy – Legenda o świętym Aleksym
- Shirley Anna – L. M. Montgomery – Ania z Zielonego Wzgórza
- Bilbo – J. R. R. Tolkien – Hobbit
- Eol – Homer – Odyseja
- Blythe Gilbert – L. M. Montgomery – Ania na uniwersytecie
- Dedal – w mitologii greckiej wynalazca
- Jedwabiński Eugeniusz – M. Musierowicz – Opium w rosole
- Babu Stefu – M. Białoszewski – Pamiętnik z powstania warszawskiego
Dodaj komentarz jako pierwszy!