Byle – nie byle kto

Istnieje sporo podobnych do siebie frazeologizmów zawierających słówko „byle”. Nie byle kto – czyli ktoś wyróżniający się, wybitny, np. Kasia to już nie byle kto, właśnie została asystentką prezydenta. Tego związku frazeologicznego używamy, żeby podkreślić ważność osoby, o której mówimy, jej status. Żeby zaakcentować, że nie mamy do czynienia z przeciętnym Kowalskim, ale z wyjątkową osobą, wyróżniającą się z tłumu. Istnieje także frazeologizm byle kto, oznaczający kogokolwiek (inaczej pierwszy lepszy), np. Proszę mnie nie pouczać, nie przyjmuję rad od byle kogo! Powyższe wyrażenie jest nacechowane lekceważąco. Tak jak przy użyciu „nie byle kto” wyrażamy swoje uznanie, tak „byle kto” wyraża pogardę.
Na zasadzie zaprzeczenia „nie” zbudowane są dwa kolejne frazeologizmy: byle jaki oraz nie byle jaki. Byle jaki, czyli bez wartości, bez znaczenia, lichy, np. Twoja praca jest byle jaka, mogę postawić za nią najwyżej dopuszczający. Z kolei nie byle jaki to inaczej wyróżniający się, wybitny, mający znaczenie, np. Kamil to nie byle jaki artysta, potrafi nawet zagrać na łyżkach! Między powyższymi dwoma parami związków frazeologicznych występuje oczywista paralela: byle kto lub jaki oznacza kogoś bardzo przeciętnego, nie wartego uwagi. Kiedy natomiast dodamy do tych frazeologizmów partykułę nie w przedrostku, otrzymamy parę nowych związków frazeologicznych o przeciwnym do pierwotnego znaczeniu. Nie byle kto oraz nie byle jaki stanowi o kimś ponadprzeciętnym, wartym uwagi, wyjątkowym.
Oprócz powyższych wymienić można jeszcze inne podobne:
Byle co – cokolwiek, co jest pod ręką, np. Obiecaj mi, że jak już pójdziesz na te studia, to nie będziesz jadł byle czego.
Nie byle co – coś wyjątkowego, godnego uwagi, np.: Kawior na śniadanie to nie byle co, to bardzo szykowny posiłek!
Byle gdzie – gdziekolwiek, np. Połóż te zakupy byle gdzie – i tak wszędzie mam bałagan.
Wartym uwagi jest związek frazeologiczny byle zbyć, który oznacza „niestarannie”, „niedbale”, np. Namalował ten obraz byle zbyć, w ogóle się nie starał. Ten frazeologizm wyraźnie wyróżnia się spośród wszystkich wymienionych powyżej i jest dość rzadko używany w potocznym języku. Warto więc poznać jego znaczenie, żeby móc pochwalić się nowym słownictwem podczas pogawędki ze znajomymi!

Sprawdź również:

• Bumerang – wracać (powracać) jak bumerang
• As – mieć (trzymać) asa (atut) w rękawie
• Amaltea – róg Amaltei
• Baczność – mieć się na baczności
• Bank – mieć coś jak w banku
• Buzia – trzymać buzię na kłódkę
• Adam – w stroju Adama (adamowym)
• Alfa – być alfą i omegą
• Amen – jak amen w pacierzu
• Chmury – chodzić z głową w chmurach

Dodaj komentarz jako pierwszy!