Łby – brać się (wodzić się, wziąć się) za łby

Kiedy ktoś się z kimś „bierze za łby”, nie wróży to nic dobrego. Słowniki frazeologiczne skupiają się na dwóch znaczeniach:
– Zaczynać bójkę, bić się, walczyć.

– Toczyć zażarty spór, kłócić się gwałtownie.

Z tego zestawienia widać, że połączenie to odsyła nas – użytkowników języka do dwóch kręgów skojarzeń. Pierwsza definicja dotyczy walki wręcz, np. z użyciem pięści. Druga – walki na słowa, nieustępliwości w głoszeniu swoich przekonań.
Potwierdzają to informacje znalezione w słowniku synonimów. Określenia bliskoznaczne do frazeologizmu „brać się za łby” można podzielić na te, które dotyczą walki wręcz i te, które dotyczą utarczek słownych.
Do tego pierwszego znaczenia przypisane będą następujące synonimy: bić się, boksować się, brać się za bary, brać się za czuby, chwycić za broń, krzyżować z kimś miecz, lać się, mocować się, pojedynkować się, prowadzić walkę, prowadzić wojnę, a nawet przelewać krew. Do starć na słowa odnoszą się z kolei: toczyć spory, sprzeczać się, drzeć koty, iść na udry i rozpoczynać kłótnię.
Ze względu na to, że słowo „łeb” poprzez nacechowanie emocjonalne jest wyraziste, często pojawia się we frazeologii. Można „biec na łeb na szyję”, kiedy pozostaje mało czasu do umówionego spotkania. Gdy coś nie idzie zgodnie z planem mówimy, że „coś wzięło w łeb”. W przypadku bardzo wyrównanej rywalizacji w sporcie używamy sformułowania „łeb w łeb”. Z kolei kogoś zwariowanego, postrzelonego i nieobliczalnego podsumujemy stwierdzeniem, że „ma kiełbie we łbie”. Z użyciem tego wyrazu mówimy często o czyichś wadach. Osoba niekulturalna i nietaktowna potrafi „wejść na łeb”, a „zakutym łbem” będzie ktoś, kogo pospolicie nazwać można głupkiem.
Związek frazeologiczny „brać się za łby” budzi więc bez wątpienia negatywne emocje. Charakteryzuje konfliktową naturę człowieka i służy do określania negatywnych relacji międzyludzkich. Pierwotnie przytaczane połączenie było używane w znaczeniu bezpośredniego starcia fizycznego. Za łby brali się wrogowie podczas wojny lub zwaśnione strony niepotrafiące dojść do porozumienia. Samo słowo „łeb” jest pejoratywne. Prawdopodobnie dlatego, że frazeologizm „brać się za łby” miał swoje źródło w obserwacji świata zwierząt. Dla przykładu parzystokopytne nie zasiadały przecież do stołu, aby omówić palące kwestie i wypracować pożądany społecznie kompromis. Po prostu stawały do walki o dominację w stadzie. Ludzie, którzy nie potrafią zapanować nad emocjami i agresywnie walczą ze sobą, w swoich zachowaniach są podobni do zwierząt.
Przykłady użycia:
– Przeciwnicy nie szczędzili sobie złośliwości, wytykali sobie błędy, podważali głoszone poglądy. W końcu puściły im nerwy i wzięli się za łby.

– Od lat nie mogli dojść do porozumienia. Konflikt stale narastał do tego stopnia, że ostatnio nie wytrzymali i wzięli się za łby.

– Mateusz z Tomkiem często z błahego powodu wodzą się za łby, a później szczerze żałują tego, ze doszło do rękoczynów.

– „Romantycy wodzili się za łby z klasykami (…)” (Andrzej Kozioł, „Smaki polskie, czyli jak się dawniej jadało”)

– Dziś dzień ostatni festiwalu. Jurorzy będą mieli pełne ręce roboty. Zapewne pójdą na udry, będą brać się za łby, aby ustalić ostatecznie, komu przyznać główną nagrodę.
– Nie mogę zapanować nad moimi młodszymi braćmi. Wystarczy byle drobiazg, a ci już biorą się za łby i przewracają wszystko do góry nogami.

Sprawdź również:

• Bumerang – wracać (powracać) jak bumerang
• As – mieć (trzymać) asa (atut) w rękawie
• Amaltea – róg Amaltei
• Baczność – mieć się na baczności
• Bank – mieć coś jak w banku
• Buzia – trzymać buzię na kłódkę
• Adam – w stroju Adama (adamowym)
• Alfa – być alfą i omegą
• Amen – jak amen w pacierzu
• Chmury – chodzić z głową w chmurach

Dodaj komentarz jako pierwszy!