Autorytet
Słowo „autorytet” pochodzi z łacińskiego auctoritas i oznacz powagę moralną, znaczenie, przywództwo, odpowiedzialność. W życiu społecznym oznacza poważanie oraz wpływ danej osoby lub organizacji na innych. Cechą konstruktywną autorytetu jest uznanie pewnej wartości przynależnej danej osobie, lub instytucji, przy czym należy jednocześnie założyć świadome i dobrowolne podporządkowanie się jemu. Autorytet jest następstwem racjonalnego ujmowania wartości, które wiążą się w określoną przewagę jakościową w posiadanej wiedzy, w osiągniętych umiejętnościach itp. Ginie wtedy, gdy danej przewagi zabraknie. Wyróżnia się autorytet osobisty, który wynika z zespołu podmiotowych właściwości danego człowieka, autorytet urzędowy – pochodny lub zewnętrzny oraz charyzmatyczny, którym może być na przykład przywódca religijny, polityk. W literaturze „autorytet” występuje w trzech znaczeniach:
1. Autorytet jest równoznaczny z zasadą wszelkiej organizacji i instytucji, w tym również władzy jako instytucji. Funkcjonowanie organizacji wymaga podporządkowania autonomicznej woli jednostki instytucji, zbiorowemu i zorganizowanemu działaniu. Rozumienie autorytetu w tym znaczeniu jest bliskie ujęcie F. Engelsa. Zasada autorytetu ulega rozszerzeniu w miarę postępującej instytucjonalizacji i organizacji zbiorowych działań ludzkich. Rozwinęła się ona w pełni w społeczeństwie przemysłowym. jej funkcjonowanie jest niezależne od ustroju społecznego. Instytucja (organizacja) funkcjonuje znacznie sprawniej, jeśli jej założenia i cele są społecznie akceptowane, ale nie jest to warunek konieczny.
2. Autorytet jest jednoznaczny z dysponowaniem atrybutami państwowej władzy politycznej. Jest to zgodne z rozumieniem autorytetu politycznego. Władza może podlegać społecznej akceptacji, ale niejednokrotnie zakres tej akceptacji jest wąski i ogranicza się do mniejszości społeczeństwa (klasy panującej lub jej części). Autorytet ten obumrze wraz z obumieraniem klasowych, tj. politycznych funkcji państwa.
3. Autorytet – to poważanie oparte na przewadze uznawanych wartości, to cecha lub zespól cech, którymi charakteryzuje się określone instytucja, grupa lub jednostka. Dzięki dysponowaniu określonymi wartościami instytucje, grupy lub jednostki są darzone społecznym szacunkiem. Jednostki szanowane ze względu na określone wartości mogą również wywierać wpływ na zachowanie się innych jednostek i zbiorowości.
Istnieje wiele rodzajów autorytetów. Wśród nich wyróżnia się autorytet epistemiczny i deontyczny. Autorytet epistemiczny, czyli autorytet znawcy lub autorytet intelektualny przysługuje osobie odznaczającej się rozległą wiedzą z pewnej dziedziny naukowej lub innej dziedziny. Osoba posiadająca ten autorytet zasługuje na aprobatę i podziw nie tylko ze względu na sposób przekazywania wiedzy, lecz na treści zawarte w tym przekazie. Osoba ciesząca się takim autorytetem cieszy się również uznaniem z racji swych kompetencji zawodowych. I jest dla wielu osób wiarygodna w tym, co robi i co czyni. Autorytet deontyczny jest inaczej zwany autorytetem przełożonego, czyli jest rezultatem pełnienia przez jego posiadacza konkretnych funkcji służbowych. Opiera się on głównie na wypełnianiu obowiązków lub sprawowaniu przez osobę go posiadającą pewnego rodzaju misję z racji piastowanego stanowiska. Osoby bezpośrednio mu podlegające są zazwyczaj przekonane, że posłuszeństwo wobec niego jest urzeczywistnieniem ich realnych pragnień. Otrzymane od autorytetu polecenia nabierają od razu charakteru norm i praw obowiązujących. Autorytet w tym ujęciu ma różną postać. Jedną z nich jest autorytet sankcji, który wymusza pewne postępowania. Drugą jest autorytet solidarności, który przysługuje osobie niosącej pomoc w sytuacji niebezpiecznej. Uznanie tego typu autorytetu jest solidaryzowaniem się z jego właścicielem. Ten rodzaj autorytetu jawi się nam jako wychowawczo pożądany.
Odmiana przez przypadki:
M. autorytet/autorytety
D. autorytetu/autorytetów
C. autorytetowi/autorytetom
B. autorytet/autorytety
N. autorytetem/autorytetami
Msc. autorytecie/autorytetach
W. autorytecie/autorytety
Synonimy: wzór, ideał, bohater, człowiek godny naśladowania
Antonimy: uczeń, adept
Przykłady użycia:
Każdy potrzebuje autorytetów.
Dla mnie autorytetem jest matka.
Dążę do tego, by dorównać mojemu autorytetowi.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!