Eufemizm
EUFEMIZM
POCHODZENIE (ETYMOLOGIA)
Słowo „eufemizm” wywodzi się z języka greckiego od dwóch wyrazów: „ευφημισμός” i „euphēmismós”, co tłumaczymy na „dobrze” („eu”) oraz „mówić” („phemí”).
„Eufemizm” to rzeczownik, rodzaju męskiego.
DEFINICJA
„Eufemizm” to słowo/para słów lub całe wyrażenie użyte zastępczo w celu złagodzenia wyrażeń drastycznych, dosadnych, dwuznacznych, przykrych lub nieprzyzwoitych etycznie. Niektóre wyrazy nie powinny być używane ze względu na tak zwane „tabu”. Istnieje szereg sytuacji, w których wypowiedź może być ograniczana przez uwarunkowania religijne, kulturowe, zabobony, wprowadzoną cenzurę polityczną lub obyczajową, normy towarzyskie, poprawność polityczną, pruderię. Użycie eufemizmu, który jest przeciwieństwem pisania dosadnego, świadczy o kulturze osobistej, dobrym wychowaniu i empatii osoby, która mówi, bądź coś pisze. Eufemizm powinien mieć pozytywny wydźwięk i budzić dobre skojarzenia. Używane są z przyczyn pozajęzykowych, psychologicznych, społecznych, religijnych, ideologicznych. Można powiedzieć, że eufemizm jest swoistą „cenzurą” danego słowa bądź wyrażenia. Osłabia emocjonalność przekazu.
„Eufemizm” jako figura stylistyczna ma taką samą funkcję, jak ten omówiony w punkcie pierwszym. Dodatkowo często ubarwia wypowiedź, nadaje jej lekkiego, żartobliwego tonu. Autor formułuje tekst w taki sposób, aby złagodzić jego znaczenie. Nie do końca wyraża swoją myśl, jednak dzięki temu zabiegowi unika dosadności, negatywnego przesłania czy wulgaryzmów. Autor utworu ukazuje tak jakby „drugie dno” i skłania czytelnika do refleksji nad danym zagadnieniem. Eufemizmem w tekstach literackich może być aluzja, metafora, abstrakcja, zmiana fonetyczna, peryfraza oraz litota.
Przykłady eufemizmów:
Zamiast powiedzieć o kimś, że jest „gruby”, powiemy, że jest „przy kości”, „puszysty”, „pulchny”. Wyraz „gruby” jest pejoratywny i ma negatywny wydźwięk, może stać się wyzwiskiem i obelgą. Nadawca wypowiedzi może zmienić więc wyraz na bardziej delikatny, ale o zbliżonym znaczeniu, co pozwoli uniknąć negatywnych odczuć adresata. Inne przykłady: „mieć lepkie ręce” zamiast „kraść”; „ustronne miejsce” zamiast „toaleta”; „mijać się z prawdą” zamiast „kłamać”; „kobieta lekkich obyczajów” zamiast „prostytutka”; „Afroamerykanin” zamiast „Murzyn”; „zasnąć wiecznym snem” zamiast „umrzeć”.
Eufemistyczne frazeologizmy:
są to słowa lub pary słów (czasem nawet całe zdania), które weszły na stałe do obiegu i pozwalają zastępować wyrazy obraźliwe, pejoratywne oraz nacechowane negatywnością. Na przykład, zamiast powiedzieć, że ktoś jest „stary”, powiemy, że przechodzi „jesień życia”; „puścić pawia” zastąpimy wyrażeniem „wymiotować”, „kurka wodna” zamiast wulgaryzmu na literę „k”.
SYNONIMY
czyli wyrazy bliskoznaczne, pokrewne:
obłaskawienie, pozyskanie, przejednanie, stonowanie, ubłaganie, udobruchanie, ugłaskanie, ułagodzenie, załagodzenie, zjednanie, zneutralizowanie, dyplomatyczność, mówienie nie wprost, mówienie oględne, aluzja, peryfraza.
ANTONIMY
czyli wyrazy o przeciwnym znaczeniu:
dosadne stwierdzenie, powiedzenie prosto z mostu, mówienie wprost, wulgaryzm, obelga.
ODMIANA PRZEZ PRZYPADKI
Liczba pojedyncza:
Mianownik: eufemizm
Dopełniacz: eufemizmu
Celownik: eufemizmowi
Biernik: eufemizm
Narzędnik: eufemizmem
Miejscownik: eufemizmie
Wołacz: eufemizmie
Liczba mnoga:
Mianownik: eufemizmy
Dopełniacz: eufemizmów
Celownik: eufemizmom
Biernik: eufemizmy
Narzędnik: eufemizmami
Miejscownik: eufemizmach
Wołacz: eufemizmy
PRZYKŁADY UŻYCIA W ZDANIACH
– Przeglądałem wczoraj wieczorem stronę internetową o trudnych tematach i znalazłem tam sporo eufemizmów.
– Nie zawsze eufemizm przyniesie korzyść, czasami może odwieźć uwagę czytelnika od czynu nagannego, godnego potępienia.
– Jeśli nie chcesz kogoś obrazić, użyj eufemizmu!
– Eufemizmów używają na przykład dziennikarze, którzy powinni przedstawiać daną sytuację obiektywnie.
– Znam naprawdę wiele eufemizmów, których mógłbym użyć, jednak kiedy emocje sięgną zenitu, zapominam o delikatności wypowiedzi.
– Przeciwieństwem eufemizmu jest wulgaryzm.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!