Filozofia
Filozofia
Słowo filozofia pochodzi od greckiego φιλέω, które oznacza kochać, lubić, miłować oraz też z tego języka σοφία, oznaczającego mądrość. W dosłownym tłumaczeniu rozumiemy to jako umiłowanie mądrości. Filozofia to regularne i krytyczne rozważania na temat podstawowych idei oraz problemów, które dążą do poznania ich istoty oraz do zrozumienia świata.
Odmiana rzeczownika:
Liczba pojedyncza
Mianownik (Kto? Co? Jest) filozofia
Dopełniacz (Kogo? Czego? Nie ma) filozofii
Celownik (Komu? Czemu? Się przyglądam) filozofii
Biernik (Kogo? Co? Widzę) filozofię
Narzędnik (Z kim? Z czym? Idę) z filozofią
Miejscownik (O kim? O czym? Mówię) o filozofii
Wołacz (O!… witaj!) filozofio
Liczba mnoga
Mianownik (Kto? Co? Jest) filozofie
Dopełniacz (Kogo? Czego? Nie ma) filozofii
Celownik (Komu? Czemu? Się przyglądam) filozofiom
Biernik (Kogo? Co? Widzę) filozofie
Narzędnik (Z kim? Z czym? Idę) z filozofiami
Miejscownik (O kim? O czym? Mówię) o filozofiach
Wołacz (O!… witajcie!) filozofie
Synonimy: doktryna, nauka, sposób myślenia, podejście, pogląd, koncepcja, postawa, punkt widzenia, światopogląd.
Pojęcie filozofia pojawiło się już około V wieku przed naszą erą w Grecji. Początkowo rozumiano ją jako szeroko pojętą ciekawość intelektualną oraz poszukiwanie wiedzy. Dokładniejsze znaczenie temu słowu nadali Sokrates, Platon oraz Arystoteles. Uważali oni, że celem filozofii powinna być teoria, czyli poznanie prawdziwej rzeczywistości, od wiedzy przemijającej i praktycznej.
Filozofia stawia określone cele, więc można ją ujmować jako przedsięwzięcie poznawcze podobne do nauki lub jako formę samowiedzy, przemiany tożsamości. Obie te definicje filozofii przenikają się w codziennym życiu wielu filozofów.
Zadaniem naukowej filozofii jest poznanie prawdziwie poznanie danego przedmiotu. Z tej definicji obecnie wywodzi się wiele dyscyplin naukowych. Leszek Kołakowski podzielił filozofię, ze względu na cele poznawcze:
• Podejście tradycyjne – filozofia jest tutaj ogólną nauką, która wykracza poza każdą z dyscyplin szczegółowych. Pod uwagę bierze osiągnięcia poszczególnych nauk, łączy je, co pozwala na pełny ogląd świata.
• Podejście transcendentalne – filozofia to odrębna dyscyplina. Nie opiera się na innej nauce i nie opiera się na żądnych niepodważalnych założeniach.
• Podejście scjentystyczne – wartość poznawcza to nauki ścisłe i przyrodnicze. Razem z wykształceniem poszczególnych dziedzin nauki, filozofia powinna zanikać i być zastępowaną przez myślenie naukowe.
• Podejście funkcjonalne – filozofia to jedna z form formułowania poglądów na świat. Ten punkt widzenia nie jest ani ogólny, ani uprzywilejowany.
Filozofia rozumiana jako oświecenie to nastawienie podmiotu na przemianę. Ma być to forma samowiedzy, środkiem przemiany i formą terapii.
Zmiany w sposobie filozofowanie określa się mianem paradygmatów. Jest to zbiór pojęć oraz teorii, które tworzą podstawy danej nauki. Istnieją ich trzy rodzaje:
• Ontologiczny, inaczej nazywany klasycznym. Główną jej dyscypliną jest metafizyka. Jest to nauka o bycie i jego formach. Filozofuje się na temat przedmiotu oraz formami jego istnienia. Pytanie, które jej towarzyszy brzmi, co jest? Arystoteles twierdził, iż jest to wiedza rozważająca byt jako byt.
• Mentalistyczny – ściśle łączy się z filozofią Kartezjusza i sceptyków. W tej filozofii rozważa się możliwość prawdziwego poznania. Zanim określi się byt, trzeba określić czy możliwe jest prawdziwe jego poznanie i jakie są tego warunki. Zasadniczym pytaniem jest co można poznać?, co można wiedzieć?
• Lingwistyczny – zwrócenie uwagi, iż to język jest medium, które pośredniczy w wyjaśnieniu świata i konsekwencji filozofia powinna skupić się na jego analizie. Pytanie towarzyszące tej filozofii to: co mogę zrozumieć?
Filozofia jest często postrzegana jako metadyscyplina, czyli najbardziej ogólna z dziedzin wiedzy. Wyznacza ich podstawy metodologiczne oraz warunki funkcjonowania. Jednakże jest także dyscypliną autonomiczną, czyli taką, która posiada własną problematykę i metody badawcze. W starożytnej Grecji, jak i obecnie problemem są kwestie odróżnienia filozofii od innych dziedzin działalności ludzkiej. Filozofia powstała przez odróżnienie od mitu, lecz podobnie jak on zajmowała się wyjaśnianiem podstawowych kwestii dotyczących rzeczywistości. Mit jednak posługiwał się metodami poetyckimi, opartymi na wierze i wyobraźni, natomiast filozofia robiła to poprzez racjonalne rozumowanie. Zgodnie z tym wyjaśnienie początków świata przez Hezjoda to charakter mityczny, a pierwszym filozofem jest Tales z Miletu.
Współcześnie problemem jest także odróżnienie filozofii od teologii i nauki. Uważa się, że filozofia to dyscyplina pośrednia, która jest atakowana przez każdą ze stron. Tak jak teologia zajmuje się pytaniami, w których nauka nie może pomóc, jednakże tak jak nauka przyjmuje krytyczną postawę i dąży do wyjaśnień.
W starożytności nie istniał podział na filozofię i naukę, nie widziano pomiędzy nimi różnicy. Dopiero kiedy opracowano metody naukowe, mocniej zarysowywał się podział. Obecnie istnieją różne koncepcje stosunku filozofii do nauki. Można je rozmieścić na skali. Na jednym jej końcu znajduje się teza, iż filozofia wcale nie istnieje – neopozytywizm, zaś na drugim filozofię zalicza się jako naukę – neotomizm.
Filozofia i religia zajmują się podobną tematyką. Stawiają one podstawowe pytania dotyczące natury i sensu świata czy życia, jednak inaczej na nie odpowiadają. Filozofia opiera się na rozumie, religia na wierze. Religia przyjmuje postać konkretnej doktryny religijnej, a filozofia pojęcia takie jak na przykład Bóg, absolut zajmuje się w ogólnym sensie.
Przykłady:
Filozofia oraz religia są odrębnymi, lecz często występującymi przeciwko sobie dziedzinami.
Istnieje kilka podejść filozofii w zależności od celów poznawczych.
Wiedziałaś, że nauka i filozofia to nie to samo?
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!