Gżegżółka

GŻEGŻÓŁKA
ZNACZENIE – rzeczownik rodzaju żeńskiego, słowo gżegżółka to gwarowe określenie kukułki pospolitej, gatunku średniej wielkości ptaka wędrownego z podrodziny kukułek w rodzinie kukułkowatych, łac. Cuculus. Z racji podrzucania swoich jaj innych ptakom co skutecznie uniemożliwia prawidłowy rozwój piskląt „rodziców adopcyjnych” ptak ten uważany jest za pasożyta lęgowego. Dawniej słowo „gżegżółka” było w powszechnym użyciu, dzisiaj uważane jest za przestarzałe i występuje raczej tylko w dyktandach jako wyraz, w którym można popełnić aż trzy błędy ortograficzne.
Ptak ten zamieszkuje strefę umiarkowaną, bogatą w kompleksy leśne. Można ją spotkać od krańców Europy Zachodniej i Afryki Północnej, a także Azję. W Europie nie można jej spotkać tylko na Islandii. Zimę spędza w Afryce Subsaharyjskiej, Azji Południowej oraz Azji Południowo-Wschodniej.
Jest to smukły ptak. Wielkością przypomina takie znane gatunki jak gołąb, pustułka czy turkawka, jej ubarwienie natomiast podobne jest do umaszczenia krogulca. Brzuch ptaka zdobią charakterystyczne poprzeczne prążki, grzbiet ma szary. Samice mają dodatkowo rdzawy nalot na szyi. Dziób ma drobny i czarny, żółty u nasady. Tęczówka oka ma żółtą. Bardzo nietypowe są jej palce u nóg. Cecha ta nazywana jest zygodactyles. Otóż ma ona dwa palce skierowane do przodu i dwa do tyłu, podczas gdy znakomita większość ptaków ma do przodu skierowane dwa palce a jeden do tyłu. U kukułek jeden z palców ma tak szeroki zakres ruchu, że może ona, jeśli chce, postawić palce jak wszystkie inne znane nam ptaki, czyli w schemacie trzy palce z przodu i jeden z tyłu albo „po kukułczemu”, jeśli ma na to ochotę.Populacja kukułek jest średnio liczna, niemniej jednak w naszym kraju znajduje się pod ścisłą ochroną.
Wiosną można usłyszeć charakterystyczne dwu – lub trzysylabowe „kuku”. To przywołanie godowe samca. Samica nie kuka. Gdy jest przestraszona lub zaniepokojona wydobywa z siebie charakterystyczne „hahhahhah”, które kojarzyć się może raczej ze śmiechem. Głos pana kukułki tak bardzo przypadł ludziom do gustu, że zaczęli konstruować drewniane zegary w kształcie budki lęgowej z kukającym ptaszkiem. To jedyne gniazda jakie są zamieszkiwane przez dorosłe gżegżółki.
Gżegżółka jest bardzo ciekawym ptakiem. Najbardziej znana jest z tego, że nie buduje własnych gniazd, nie wysiaduje jaj i w konsekwencji nie wychowuje i nie karmi swoich piskląt. Jest jedynym w Europie Środkowej pasożytem lęgowym. Jest gatunkiem, który jako nieliczny nie wiąże się w pa