Koniugacja

KONIUGACJA

POCHODZENIE (ETYMOLOGIA)
Słowo „koniugacja” wywodzi się z języka łacińskiego „coniugatio”, co tłumaczymy na „sprzęganie się”, „mieszanie się czegoś”, „połączenie”.
„Koniugacja” to rzeczownik, rodzaju żeńskiego.

DEFINICJE
1. W językoznawstwie (dotyczy języka polskiego) „koniugacja” to odmiana CZASOWNIKA przez osoby, liczbę, czasy, tryby, aspekt, rodzaj oraz inne kategorie gramatyczne. Termin ten oznacza także zbiór form fleksyjnych czasownika. Jeśli jakaś forma czasownikowa nie posiada określonych podanych kategorii, nazywana jest bezokolicznikiem. Wszelkie formy danego czasownika nazywają się „leksemami”, natomiast forma podstawowa, od której wyprowadzamy wszystkie pozostałe, to „lemma”. Z terminem tym powiązane jest również wyrażenie „tabela koniugacji”, która klarownie pokazuje wszystkie warianty czasownika oraz „wzory koniugacji” lub „grupy koniugacji”. Większość czasowników w języku polskim odmienia się regularnie, zmianie ulegają tylko końcówki. Przeciwieństwem są czasowniki odmieniające się nieregularnie, których jest jednak zdecydowanie mniej. Jako przykład czasownika nieregularnego można podać podstawowy czasownik „być”, który odmienia się w liczbie pojedynczej: ja – „jestem”; ty – „jesteś”; on/ona/ono – „jest”, a w liczbie mnogiej: my – „jesteśmy”; wy – „jesteście”; oni – „są”. Warto podkreślić, że procesowi koniugacji podlegają tak zwane czasowniki osobowe, czyli formy czasownika, które występują w formie orzeczenia. W języku polskim istnieją trzy koniugacje, utworzone na podstawie odmiany czasowników w czasie teraźniejszym. Uwaga! Nie należy mylić koniugacji z deklinacją. Ten drugi termin oznacza wyłącznie odmianę przez przypadki, a tu już istnieje o wiele szerszy wachlarz słów możliwych do odmiany (rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki główne, porządkowe i zbiorowe, zaimki rzeczowne, przymiotne, liczebne oraz imiesłowy przymiotnikowe). Koniugacja to odmiana wyłącznie czasownika.

2. W biologii „koniugacja” oznacza kilka procesów, na przykład łączenie się w pary chromosomów homologicznych podczas podziału jądra