Mit
Mit
Mit, w języka starogreckiego μῦθος, jest opowieścią o bóstwach i istotach nadprzyrodzonych. Przekazywana była przez daną społeczność, zawierała ona wyjaśnienia odnośnie sensu świata i ludzi.
Synonimy:
Mit jako opowiadanie: anegdota, bajka, baśń, historyjka, humoreska, legenda, opowiadanie, opowiastka, powiastka, saga;
Mit rozumiany jako utwór literacki: bajka, ballada, klechda, legenda, opowiadanie, podanie, przekaz;
Mit w zaznaczeniu opowieści z dawnych czasów: apokryf, bajka, baśń, informacja, legenda, podanie ludowe, relacja;
Mit jako opowieść fantastyczna: anegdota, baśń, fantazja, fikcja, imaginacja, podanie, zmyślenie.
Odmiana rzeczownika
Liczba pojedyncza
Mianownik (Kto? Co? Jest) mit
Dopełniacz (Kogo? Czego? Nie ma) mitu
Celownik (Komu? Czemu? Się przyglądam) mitowi
Biernik (Kogo? Co? Widzę) mit
Narzędnik (Z kim? Z czym? Idę) z mitem
Miejscownik (O kim? O czym? Mówię) o micie
Wołacz (O!… witaj!) micie
Liczba mnoga
Mianownik (Kto? Co? Jest) mity
Dopełniacz (Kogo? Czego? Nie ma) mitów
Celownik (Komu? Czemu? Się przyglądam) mitom
Biernik (Kogo? Co? Widzę) mity
Narzędnik (Z kim? Z czym? Idę) z mitami
Miejscownik (O kim? O czym? Mówię) o mitach
Wołacz (O!… witajcie!) mity
Mit nie jest odmiennym gatunkiem literackim, wyrażany jest on w różnych rodzajach literackich. Często jest mylony z innymi formami narracyjnymi przede wszystkim z legendą.
Około VI wieku przed naszą erą termin ten zaczęto odnosić do opowiadania fikcyjnego, było ono przeciwne opowiadaniu, które relacjonuje wydarzenia rzeczywiste. W jeszcze późniejszym czasie greckie mythos było używane dla wyróżnienia nierealnego opowiadania przez greckich historyków takich jak: Tukidydesa, Herodota. Określenie to było przydzielane do opowiadań o przygodach herosów i bogów, które wyraźnie oddzielali od dzieł historycznych.
Najstarszą definicją mitu podał Platon. Twierdził on, że jest to poznawanie rzeczywistości za pomocą subiektywnych wyobrażeń i ma ona na celu wyjaśnienie nieracjonalnych aspektów rzeczywistości. Natomiast Arystoteles uważał, że nie jest to opowiadanie, a fabuła dramatu, która jest jego podstawą.
Greckie określenie mit pojawiło się w językach europejskich dopiero pod koniec XVIII wieku. Najpierw używany był w języku niemieckim w dziełach Goethego i Schillera. Dla nich była to opowieść ukazująca prastarą prawdę.
W drugiej połowie XIX wieku w Europie wyraz ten zaczął przenikać z prac naukowych i literatury do języka potocznego. Gogol i Flaubert używali tego terminu jako określenie na nieprawdziwe historie. Zaś w XX stulecie w mowie potocznej, słowo to utrwaliło się jako zmyślona historia, błędny przypuszczenie, przesąd.
Termin mit jest powszechnie bezpośrednio kojarzone z mitologią grecką i rzymską. Z opowieściami o bogach i heroicznych bohaterach – herosach.
W XX wieku problemem stała się wieloznaczeniowość pojęcia mit. Dla badaczy problemem stało się utworzenie jednoznacznej i powszechnej definicji. Kiedy jedna grupa naukowców poszerzała granice tego terminu poszerzyć, druga próbowała je ograniczyć i wytyczyć.
Najprościej mówiąc mit to opowieść o istotach nadprzyrodzonych. Ale nie każda opowiastka i takich stworzeniach to mit. Dokładne definicje zależą i różnią się od tego jaką dyscyplinę naukową reprezentuje naukowiec, który sformułował definicję. W zależności od dziedziny nauki bardzo się od siebie różnią. Omówię poszczególne definicje w zależności od tego gdzie to słowo występuje.
• Definicja etnoreligijna: najczęściej przyjmowana przez religioznawców, etnologów, antropologów i historyków. Ta definicja zawiera trzy podstawowe elementy. Mit opiera się na hierofanii, czyli opowieści z fabułą, w której objawia się czynnik nadprzyrodzony. Mit opisywany jest jako trwały element tradycji społeczności, opowieść przekazywana z pokolenia na pokolenie. To opowieść, zawierająca informacje, które wyjaśniają sens istnienia świata, sens doświadczeń ludzkich.
• Definicja literacka: w pracach mit można uznać w zależności od: przedstawionej treści, ukazanych bohaterów, czasu oraz miejsca akcji, autora, sposobu rozpowszechnienia i funkcji opowiadania w literaturze. Jest to gotowa forma narracyjna, która nie jest odrębnym gatunkiem literackim. Wywodzi się on z tradycji ustnej, zapisanej, a potem przetworzonej przez pisarza. Mit jest anonimowy i nie może być przypisany jednemu autorowi. Bohaterami są istoty nadprzyrodzone, działające wbrew zasadom przyczynowo–skutkowym. W micie czas i miejsce akcji nie są osadzone w historii. Jest on powiązany z mitologią danej literatury. Wszystkie jej wątki są zrozumiałe w odniesieniu do tej całości mitologii.
• Definicja strukturalna: popularna w gronie historyków, antropologów i religioznawców. Mit według niej odzwierciedla struktury myślowe, które są wspólne dla wszystkich ludzi, a budowa jest oparta na nieświadomej logice. Jest to opowieść i postaciach nadprzyrodzonych, służących porządkowaniu świata. Opowieść ta jest opowiadana w bardziej złożony sposób niż zwykłe opowieści. Uważali, że składa się on z mitemów, które go tworzą i mogą się rozmaicie konfigurować.
• Definicja archetypiczne: mit jest uznawany za archetyp, czyli forma o charakterze zbiorowym. Jest to wspólna dla wszystkich ludzi forma psychiczna obdarzona ładunkiem emocjonalnym. Przejawia się to obecnością istot nadprzyrodzonych. Mit to zbiorowa nieświadomość ludzka.
• Definicja psychologiczna: mit nie istnieje jako coś obiektywnego tylko subiektywnego. Mit to projekcja nieświadomych treści., to psychologiczny mechanizm pragnień, który jest wspólny dla ludzkości, które w opowiadaniach utożsamiają się z istotami nadprzyrodzonymi.
• Definicja socjologiczna: mit to zespół wyobrażeń, który symbolicznie pokazuje wspólną dla ludzkości koncepcję rzeczywistości. Mit to opowieść o postaciach nadprzyrodzonych, pełnionych w społeczeństwie określone funkcje.
Mit najczęściej mylony jest z legendą. Lecz ona nie opowiada o bóstwach lub istotach nadprzyrodzonych, lecz o postaciach historycznych albo uważanych za takie (mędrcy, święci, wojownicy, politycy). Obydwa składają się z nierealnych motywów, jednak legendy opowiadają o ludziach i nawiązują do historii.
W baśni także nie występują istoty nadprzyrodzone, bohaterami są ludzie, czasami obdarzone niezwykłymi atrybutami lub mocami.
Bohaterami bajki, tak jak mitu, mogą być siły nadprzyrodzone, jednak fabuła bajki nie opiera się na życiu, obyczajach tej jednostki lub jej społeczeństwa. Nie wyjaśnia ona też sensu świata ani ludzkich rozterek.
Epopeję utożsamia się z mitem, łączą je wspólne motywy, czas i miejsce akcji oraz fabuła. Jednakże epopeja to gatunek literacki, który jest oceniany jako córka mitu.
Przykłady:
Opowieść o Herkulesie jest tematem sporu naukowców, gdyż posiada cechy zarówno legendy, jak i mitu.
Seria książek autorstwa Ricka Riordana oparta jest na mitach greckich, rzymskich i nie tylko.
Niektórzy twierdzą, że mit jest pierwotnym gatunkiem, określanym jako fantastyka.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!