Neologizm
NEOLOGIZM
POCHODZENIE (ETYMOLOGIA)
słowo „neologizm” wywodzi się z języka greckiego i pary wyrazów „νεος” + „λογός”, co możemy przetłumaczyć na „nowe słowo”.
Neologizm to rzeczownik, rodzaju męskiego.
DEFINICJA
1. „Neologizm” w literaturze to środek stylistyczny, który został wprowadzony celowo przez autora. Jest to nowo utworzony wyraz, para wyrazów bądź związek frazeologiczny, który został stworzony w określonym celu; na przykład, aby nazwać nieistniejący przedmiot lub coś, co nie zostało wcześniej nazwane. Neologizmy powstają zawsze w obrębie danego języka, są pewną formą innowacji językowych. W utworach literackich pełnią też funkcję artystyczną – wzbogacają język, pobudzają wyobraźnię czytelnika, uwypuklają, różnicują, precyzują znaczenie danego wyrazu lub pozwalają uzyskać określone efekty brzmieniowe. Zdarza się, że neologizmy w literaturze mają charakter „jednorazowy”, to znaczy, że autor wymyślił jakieś słowo na rzecz swojego tekstu i już nigdzie indziej ono nie zostało powtórzone. Oprócz wyżej wymienionych funkcji neologizmy mają wyrazić także ekspresję nadawcy tekstu. Najbardziej znanymi polskimi pisarzami, którzy często posługiwali się tym środkiem stylistycznym byli: Cyprian Kamil Norwid, Bolesław Leśmian, Miron Białoszewski, Stanisław Lem, Witold Gombrowicz.
2. „Neologizm” leksykalny (słownikowy) ma taką samą funkcję, jak ten opisany powyżej. Jego celem jest nazwanie czegoś nienazwanego. Różnica polega na tym, że nie tylko pisarz bądź autor tekstów może tworzyć neologizmy. Osoba, która tworzy neologizm, wypełnia lukę znaczeniową. Takie nowo utworzone wyrazy zaczynają być stosowane w tekstach nieformalnych, nieartystycznych oraz w mowie potocznej. Należy jednak uważać, gdyż mnogość neologizmów, które zostaną uznane jako zbędne, mogą wywrzeć negatywny skutek na mowę i po prostu zaśmiecą język polski. Neologizmy powstają na gruncie materiałów słowotwórczych danego języka, albo poprzez zapożyczanie leksemów pochodzenia obcego. Można je tworzyć świadomie, w określonym celu, bądź nieświadomie. Nowo powstały wyraz (bądź para wyrazów) musi zostać zaakceptowany i przyjęty, po czym ugruntować (przyjąć) się w języku. Kiedy proces ten dobiegnie końca, „neologizm” przybiera charakter zmian językowych i zaczynamy go używać jako coś oczywistego.
– Po co tworzyć neologizmy?
Wyobraźmy sobie, że pisarz wymyślił na rzecz swojego utworu coś, co nie posiada nazwy w języku polskim, bądź w ogóle nie istnieje. Tworzy wówczas neologizm, aby to nazwać, unikając zapożyczeń wyrazów z języków obcych. Stanisław Lem, polski pisarz i futurolog zasłynął z tworzenia licznych neologizmów. Jako przykład przytoczę słowo „cyberycerz”, które łączy wyraz archaiczny („rycerz”) z nowoczesnym „(cyber”)
– Jak tworzyć neologizmy?
Przede wszystkim nowo utworzony wyraz musi być zgodny z polskimi normami słowotwórczymi oraz powinien mieć możliwą do wymówienia formę. Łamańce językowe i wszelkie udziwnienia nie są wskazane. Jeśli neologizm się przyjmie, trafi do języka obiegowego, powinien być więc przystępny dla wszystkich, ale też zrozumiały.
– Przykłady neologizmów:
„hipermarket”, „CV”, „pirat drogowy”, „surfować w sieci”, „sklep wielobranżowy”, „sokowirówka”, „plażing”, „płaskoziemcy”, „urlop tacieżyński”, „lambadziara”, „margines społeczny”.
SYNONIMY
czyli wyrazy bliskoznaczne, pokrewne:
nowosłowie, nowotwór językowy.
ANTONIMY
czyli wyrazy o przeciwnym znaczeniu:
archaizm, wyraz przestarzały.
ODMIANA PRZEZ PRZYPADKI
– Liczba pojedyncza:
Mianownik: neologizm
Dopełniacz: neologizmu
Celownik: neologizmowi
Biernik: neologizm
Narzędnik: neologizmem
Miejscownik: neologizmie
Wołacz: neologizmie
– Liczba mnoga:
Mianownik: neologizmy
Dopełniacz: neologizmów
Celownik: neologizmom
Biernik: neologizmy
Narzędnik: neologizmami
Miejscownik: neologizmach
Wołacz: neologizmy
PRZYKŁADY UŻYCIA W ZDANIACH
Stosowanie zbyt wielu neologizmów może wywrzeć negatywny skutek na odbiór naszej wypowiedzi.
Rozwój internetu oraz mediów społecznościowych sprawił, że zaroiło się od neologizmów, na przykład pojawiły się wcześniej nieistniejące słowa „influancer”, „youtuber”, „blogerka”, „instagramerka”.
Nie ufam tym wszystkim neologizmom, często nie wiem, co te wyrazy znaczą.
Dzieci, które poznają język, często nieświadomie tworzą neologizmy, na przykład córka kuzynki zamiast wyrazu „ludzie” użyła słowa „człowieki”, co było bardzo zabawne.
Neologizm to słowo, wyrażenie lub zwrot, które do tej pory nie były używane.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!