Neologizm

NEOLOGIZM

POCHODZENIE (ETYMOLOGIA)
słowo „neologizm” wywodzi się z języka greckiego i pary wyrazów „νεος” + „λογός”, co możemy przetłumaczyć na „nowe słowo”.
Neologizm to rzeczownik, rodzaju męskiego.

DEFINICJA
1. „Neologizm” w literaturze to środek stylistyczny, który został wprowadzony celowo przez autora. Jest to nowo utworzony wyraz, para wyrazów bądź związek frazeologiczny, który został stworzony w określonym celu; na przykład, aby nazwać nieistniejący przedmiot lub coś, co nie zostało wcześniej nazwane. Neologizmy powstają zawsze w obrębie danego języka, są pewną formą innowacji językowych. W utworach literackich pełnią też funkcję artystyczną – wzbogacają język, pobudzają wyobraźnię czytelnika, uwypuklają, różnicują, precyzują znaczenie danego wyrazu lub pozwalają uzyskać określone efekty brzmieniowe. Zdarza się, że neologizmy w literaturze mają charakter „jednorazowy”, to znaczy, że autor wymyślił jakieś słowo na rzecz swojego tekstu i już nigdzie indziej ono nie zostało powtórzone. Oprócz wyżej wymienionych funkcji neologizmy mają wyrazić także ekspresję nadawcy tekstu. Najbardziej znanymi polskimi pisarzami, którzy często posługiwali się tym środkiem stylistycznym byli: Cyprian Kamil Norwid, Bolesław Leśmian, Miron Białoszewski, Stanisław Lem, Witold Gombrowicz.

2. „Neologizm” leksykalny (słownikowy) ma taką samą funkcję, jak ten opisany powyżej. Jego celem jest nazwanie czegoś nienazwanego. Różnica polega na tym, że nie tylko pisarz bądź autor tekstów może tworzyć neologizmy. Osoba, która tworzy neologizm, wypełnia lukę znaczeniową. Takie nowo utworzone wyrazy zaczynają być stosowane w tekstach nieformalnych, nieartystycznych oraz w mowie potocznej. Należy jednak uważać, gdyż mnogość neologizmów, które zostaną uznane jako zbędne, mogą wywrzeć negatywny skutek na mowę i po prostu zaśmiecą język polski. Neologizmy powstają na gruncie materiałów słowotwórczych danego języka, albo poprzez zapożyczanie leksemów pochodzenia obcego. Można je tworzyć świadomie, w określonym celu, bądź nieświadomie. Nowo powstały wyraz (bądź para wyrazów) musi zostać zaakceptowany i przyjęty, po czym ugruntować (przyjąć) się w języku. Kiedy proces ten dobiegnie końca, „neologizm” przybiera charakter zmian językowych i zaczynamy go używać jako coś oczywistego.

– Po co tworzyć neologizmy?