Szpaler
Wyraz szpaler jest określeniem jednorzędowego nasadzenia drzew, których korony, poprzez odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne tworzą zwartą ścianę zieleni.
Odmiana rzeczownika:
Liczba pojedyncza
Mianownik (Kto? Co?) szpaler
Dopełniacz (Kogo? Czego?) szpaleru
Celownik (Komu? Czemu?) szpalerowi
Biernik (Kogo? Co?) szpaler
Narzędnik (Z kim? Z czym?) ze szpalerem
Miejscownik (O kim? O czym?) o szpalerze
Wołacz (O!) szpalerze
Liczba mnoga
Mianownik (Kto? Co?) szpalery
Dopełniacz (Kogo? Czego?) szpalerów
Celownik (Komu? Czemu?) szpalerom
Biernik (Kogo? Co?) szpalery
Narzędnik (Z kim? Z czym?) ze szpalerami
Miejscownik (O kim? O czym?) o szpalerach
Wołacz (O!) szpalery
Szpalery, tak jak żywopłoty są jedną z podstawowych form nasadzeń w parkach. Prawie zawsze szpalerom pozostawi się swobodę wzrostu do góry, jednakże przycinane są gałęzie zewnętrzne, te wzdłuż linii sadzenia tworząc zasłonę z zielonego płotu. Dwa równolegle biegnące do siebie szpalery worzą aleję.
W innej definicji szpaler to dwa szeregi drzew albo krzewów, które tworzą aleję. A więc tutaj, aby istniał szpaler, muszą być nasadzenia dwurzędowe. Mogą one obejmować zarówno krzewy, jak i drzewa.
Szpaler tworzony jest najczęściej przez drzewa z jednego gatunku, które posadzone są w równych odstępach, zależne są od właściwości wzrostowych danego gatunku. W przypadku zieleni miejskiej efekt zielonej ściany, uzyskiwany jest poprzez przeprowadzenie regularnych cięć pielęgnacyjnych. Najczęściej sadzonymi drzewami są: lipa drobnolistna, lipa szerokolistna, kasztanowiec zwyczajny, grab pospolity, klon jesionolistny, buk zwyczajny, a także różne gatunki topól. Jako szpalery bardzo rzadko używane są drzewa iglaste, gdyż są one mniej odporne na zatrucia środowiska.
Polskie słowo szpaler brzmi bardzo podobnie do niemieckiego „spalier”, które według słownika wywodzi się od włoskiego „spalliera” i pośrednio od wyrazu „spalla”.
Co ciekawe znaczenie polskiego słowa „szpaler” zmieniało się na przestrzeni wieków. W 1970 roku uważano, iż słowo to pochodzi z języka włoskiego i oznacza szereg gęsto zasadzonych drzew albo krzewów, skrzyżowanych w ten sposób, aby tworzyć dwa takie szeregi pomiędzy, którymi znajduje się przejście. Siedemnaście lat później do definicji dodano, iż rośliny te mają być osadzone gęsto w szeregu oraz mogą być strzyżone lub rosnące swobodnie. W 2014 roku, czyli najnowszej definicji, doprecyzowano, że liczba ścian musi wynosić dwie.
Zarówno w XVIII, jak i XIX stuleciu założeniem szpalerów parkowych było dawanie cienia, podczas przechadzek czy spacerów. Niestety także służyły one do zasłaniania nieciekawych widoków oraz otwierania nowych, atrakcyjnych po ich minięciu. Szpaler, który ustawiany był wokół okręgu, tworzył miejsce spotkań, spokoju, zadumy. Bardzo często wzbogacany był on elementami takimi jak: ławki czy altany. By uzyskać na nie miejsce cofano, w stosunku do ścieżki, kilka drzew.
Idea nasadzeń śródpolnych raz przyjęta w całej Polsce, później zaniechana, by po pewnym czasie ponownie powrócić do łask. Podstawą tych nasadzeń były szpalery. Poprawiały one stosunki wilgotnościowe, zatrzymywały śnieg oraz wiatr, urozmaicały krajobraz, stanowiły bazę pokarmową organizmów żywych. Te, które zostały z dawnych założeń, są obecnie pomnikami przyrody. Szpalery z gęstym podszytem spełniały funkcję ogrodzenia, które zapewnia dyskrecję, a także chronią przed kurzem i hałasem drogowym. Obecnie bardzo często sadzi się je wzdłuż dróg publicznych oraz granic zakładów przemysłowych, gdzie pełnią funkcję zieleni ochronnej.
Specyficzną cechą szpalerów jest to, że nawet po wielu latach bez pielęgnacji nie tracą one na funkcjonalności. Gminy, które są właścicielami parków podworskich mają obowiązek zdać o fachową opiekę, tereny te nie podlegają ochronie prawnej i nie są wpisywane do rejestru zabytków.
Przykłady:
1. Szpaler to jednorzędowe nasadzenie drzew, których korony, poprzez odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne tworzą zwartą ścianę zieleni.
2. Poprzez szpalery poprawiają się stosunki wilgotnościowe, zatrzymują śnieg oraz wiatr.
3. Specyficzną rzeczą w przypadku szpalerów jest to, że nawet przez zaniedbanie nadal będą pełnić swoją funkcję.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!