Kara – synonim
Jedno słowo, a tyle odcieni: od wyroku w sądzie, przez regulamin pracy, po rozmowę przy stole. Precyzyjny dobór zamiennika dla kary decyduje o tonie wypowiedzi i zrozumiałości zamiaru.
Najbliższe zamienniki to: sankcja, grzywna, mandat, pokuta, nauczka. Sankcja pasuje w prawie i regulaminach, grzywna i mandat opisują kary finansowe, pokuta dotyczy sfery religijnej lub wychowawczej, a nauczka działa w języku potocznym, gdy mówimy o doświadczeniu uczącym. Kara – synonim dobieraj według rejestru: prawniczego, finansowego, religijnego lub potocznego.
Hasło Kara – synonim obejmuje warianty branżowe: nagana (dyscyplina), reprymenda (relacje), pozbawienie wolności (prawo karne) i kara umowna (biznes). Mówimy: grozi nagana, lecz sąd orzeka pozbawienie wolności.
Kiedy określenie kary zmienia sens wypowiedzi?
Wybór słowa wpływa na precyzję: jedne formy są kodeksowe, inne kolokwialne, jeszcze inne nacechowane religijnie. Poniżej zestaw najtrafniejszych zamienników według sytuacji.
Jak dobrać określenie kary do sytuacji?
Rejestr formalny/oficjalny
- sankcja – prawo, regulaminy, polityki firm; neutralne, rzeczowe. Przykład: Złamanie procedury skutkuje sankcją przewidzianą w regulaminie.
- grzywna – kara pieniężna orzekana przez sąd lub organ administracji. Przykład: Sąd wymierzył grzywnę w wysokości 3000 zł.
- pozbawienie wolności – nazwa kary w prawie karnym. Przykład: Orzeczono pozbawienie wolności na 6 miesięcy.
- nagana – kara dyscyplinarna w pracy/samorządzie. Przykład: Za naruszenie zasad pracownik otrzymał naganę.
Rejestr neutralny/standardowy
- reprymenda – oficjalne, lecz interpersonalne upomnienie. Przykład: Dyrektor udzielił reprymendy za spóźnienia.
- pokuta – religijnie lub wychowawczo: dobrowolne zadośćuczynienie. Przykład: Jako pokutę oddał weekend na wolontariat.
- konsekwencja – skutek naruszenia zasad bez akcentu na represję. Przykład: Naturalną konsekwencją ściągania jest obniżenie oceny.
Rejestr potoczny/nieformalny
- nauczka – doświadczenie uczące, „szkoła życia”. Przykład: Ta wpadka to niezła nauczka na przyszłość.
- ochrzan – ostra, nieformalna nagana słowna. Przykład: Dostał ochrzan za spóźnienie na spotkanie.
Które słowo precyzyjniej oddaje rodzaj kary i dlaczego?
Najważniejsza różnica dotyczy źródła i formy dolegliwości: prawnej (sankcja, grzywna, pozbawienie wolności), interpersonalnej (reprymenda, ochrzan), wychowawczej lub religijnej (pokuta), oraz potocznie nauczającej (nauczka).
Grzywna vs mandat: grzywna to sądowa lub administracyjna kara pieniężna w orzeczeniu; mandat to natychmiastowa, zryczałtowana kara nakładana np. przez policję lub straż miejską.
• Kierowca przyjął mandat 300 zł – szybka sankcja za wykroczenie drogowe
Pokuta vs nauczka: pokuta zakłada świadome zadośćuczynienie lub wyrzeczenie; nauczka to skutek doświadczenia, które uczy, często bez formalnej decyzji.
• To była nauczka: już nie odkłada terminów – wniosek z błędu
Jak sprytnie dobrać zamiennik, by brzmieć precyzyjnie?
- W sytuacji formalnej/oficjalnej: użyj sankcja, ponieważ podkreśla zgodność z przepisami bez emocji.
- W codziennej rozmowie: użyj nauczka, ponieważ akcentuje wniosek i uczenie się na błędach.
- W tekście literackim/artystycznym: użyj pokuta, ponieważ niesie konotacje etyczne i duchowe.
- W kontekście pracowniczym: użyj nagana lub reprymenda, ponieważ wskazują na dyscyplinę i hierarchię.
| Synonim dla „Kara – synonim” | Rejestr | Kontekst użycia | Przykład |
|---|---|---|---|
| sankcja | formalny | prawo, regulamin | Regulamin przewiduje sankcję za plagiat. |
| grzywna | formalny | kara finansowa | Sąd orzekł grzywnę 4000 zł. |
| reprymenda | neutralny | relacja przełożony–podwładny | Udzielono reprymendy za spóźnienia. |
| nauczka | potoczny | codzienność, doświadczenie | To będzie nauczka na przyszłość. |
Najczęstsze błędy w doborze synonimów dla „Kara – synonim”
- Błąd: Używanie mandatu w kontekście sądowym → Lepiej: grzywna, ponieważ mandat nakłada organ, a grzywnę orzeka sąd.
- Błąd: Mylenie reprymendy z naganą → Różnica: reprymenda to ogólne upomnienie, nagana bywa formalną karą dyscyplinarną.
- Błąd: Zastępowanie kary słowem konsekwencja w tekstach prawnych → Lepiej: sankcja, bo konsekwencja jest szersza i mniej precyzyjna.
Przykłady użycia synonimów „Kara – synonim” w różnych kontekstach
Za naruszenie NDA przewidziano sankcję w postaci kary pieniężnej – precyzja i formalny ton.
Zapomniałem o terminie – to była nauczka, żeby ustawić przypomnienia – nacisk na wniosek z doświadczenia.
Bohater wybiera pokutę zamiast ucieczki – podkreślenie moralnej przemiany.
Krótka ściąga do świadomego mówienia o karze
• Prawo: sankcja, grzywna, pozbawienie wolności
• Praca/organizacja: nagana, reprymenda
• Wychowanie/religia: pokuta
• Potocznie: nauczka, ochrzan
Zadaj sobie: Czy chodzi o decyzję organu, o relację międzyludzką, czy o efekt uczący? Jakiego rejestru wymaga sytuacja: oficjalnego czy potocznego?
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!