Miejscownik

DEKLINACJA
Omawiając Miejscownik, musimy zacząć od wyjaśnienia kilku kwestii dotyczących deklinacji, czyli odmiany przez przypadki. Jest to jedna z najistotniejszych czynności w języku polskim. Termin ów pochodzi od łacińskiego słowa „declinare”, co oznacza „odmieniać”. Deklinacji podlegają rzeczowniki, przymiotniki, imiesłowy przymiotnikowe, zaimki rzeczowne, zaimki przymiotne, zaimki liczebne oraz liczebniki. Na początku nauki deklinacja może sprawiać problemy, jednak znając kilka pomocnych tricków, bardzo szybko można nauczyć się odpowiedniej odmiany.
Rozróżniamy trzy podstawowe typy deklinacji (jest to podział ze względu na zasób form odmiany i cechy tych form).
a) deklinacja rzeczownikowa – obejmuje rzeczowniki oraz liczebniki, a także polega na odmianie przez przypadki i liczby.
b) deklinacja przymiotnikowa – czyli odmiana przez przypadki, liczby i rodzaje; obejmuje ona przymiotniki, zaimki przymiotne, liczebniki porządkowe oraz imiesłowy przymiotnikowe
c) deklinacja liczebnikowa – to odmiana przypadki i rodzaje. Obejmuje liczebniki główne.
Istnieje siedem przypadków, do których często podaje się pytania pomocnicze, ułatwiające deklinację:
Mianownik (kto? co?)

Dopełniacz (kogo? czego?)

Celownik (komu? czemu?)

Biernik (kogo? co?)

Narzędnik ((z) kim? (z) czym?)

Miejscownik (o kim? o czym?)

Wołacz (o!)

Przypadki często zapisywane są skrótami, które zakończone są kropką:
Mianownik: M.
Dopełniacz: D.
Celownik: C.
Biernik: B.
Narzędnik: N.
Miejscownik: Ms.
Wołacz: W.
Zacznijmy od MIANOWNIKA. Jest najprostszym przypadkiem, gdyż wyraz w nim występuje w formie pierwotnej, to znaczy nieodmienionej. Jego zadanie to oznaczenie, określenie osoby bądź przedmiotu. Pomocniczym dodatkiem do pytań jest: „kto jest?”, „co jest?”.
Zobaczmy, jak wygląda odmiana na przykładzie prostego wyrazu „książka”. Jest to oczywiście przedmiot, a nie osoba, więc używamy pytań „co”, a nie „kto”. Deklinacja na tym przykładzie odbędzie się tylko w liczbie pojedynczej.
Mianownik (co jest?) →książka

DOPEŁNIACZ do drugi przypadek. Jego funkcja jest posesywna (dzierżawcza), a także pełni funkcję dopełnienia bliższego. Aby go uzupełnić, możemy zadać pytania: „kogo nie ma?” „czego nie ma?”.
Dopełniacz (czego nie ma?) →książki

CELOWNIK plasuje się na miejscu trzecim w kolejności, i w jego przypadku użyjemy pytań pomocniczych „komu się przyglądam?” „czemu się przyglądam?”. Oznacza dopełnienie dalsze. Według statystyki jest najrzadziej używanym przypadkiem.
Celownik (czemu się przyglądam?) → książce

Czwarty punkt to BIERNIK. Określa zazwyczaj dopełnienie bliższe. W połączeniu z przyimkiem oznacza kierunek zmiany. Biernik może być równy dopełniaczowi i mianownikowi. Pytania pomocnicze dla tego przypadku brzmią „kogo widzę?” „co widzę?”. Można też się spotkać z pytaniami „kogo lubię?” „co lubię?”.
Biernik (co widzę?) → książkę

Miejsce piąte to NARZĘDNIK. Często występuje z przyimkami, zwłaszcza z przyimkiem „z”. Pytania pomocnicze dla Narzędnika to „z kim idę?” „z czym idę?”.
Narzędnik (z czym idę?) → (z) książką

Przedostatni przypadek to omówiony poniżej szerzej MIEJSCOWNIK. Można go łatwo rozpoznać w zdaniu, ponieważ nigdy nie występuje sam, zawsze łączy się z przyimkiem. Pytania pomocnicze to „o kim myślę/mówię?” „o czym myślę/mówię?”.
Miejscownik (o czym mówię?) → (o) książce

WOŁACZ to siódmy, ostatni przypadek. Można się spotkać z opracowaniami, kiedy jest on pomijany, gdyż w zasadzie nie jest częścią zdania. Jest dość specyficzny, ponieważ służy do bezpośredniego zwrócenia się do adresata, jak sama jego nazwa wskazuje, do „zawołania” kogoś lub coś. Często jego funkcję pełni Mianownik, to znaczy wyraz zapisywany jest tak samo w pierwszym i ostatnim przypadku. Pytania pomocnicze to „o mój/moja!”. Chcąc zastosować Wołacz, musimy zwrócić się bezpośrednio do deklinowanego wyrazu. Wołacz nie wskazuje na związki w wypowiedzeniu, a jedynie jest formą rzeczownika używanego w funkcji apelu podczas zwracania się do innych.
Wołacz (o moja!) → książko

PRZYKŁADY:
Przyjrzyj się deklinacjom innych słów i zauważ, jakie końcówki przyjmuje dany wyraz, i jak przekształca się w zależności od danego przypadku. Niektóre wyrazy odmieniają się dość nietypowo. Przeczytaj również zdania, w których został zawarty dany wyraz odmieniony przez przypadek.
[Liczba pojedyncza]
Mianownik →mucha

Dopełniacz → muchy

Celownik →musze

Biernik →muchę

Narzędnik →muchą

Miejscownik → musze

Wołacz → mucho!

– Po stole chodzi mała mucha.

– Zimą nie widziałem ani jednej muchy.

– Pięć minut przyglądałem się musze chodzącej po szybie okna.

– Przyznam, że nawet polubiłem tę muchę, która pół dnia lata po moim pokoju.

– Szedłem z muchą na głowie przez ulicę, chyba zrobiła sobie ze mnie darmowy transport.

– Myślę o tej musze, którą wczoraj zabiłem i jest mi jej żal.

– Mucho! Przestać latać mi nad głową!

[Liczba pojedyncza]
Mianownik →ksiądz

Dopełniacz → księdza

Celownik →księdzu

Biernik →księdza

Narzędnik →księdzem

Miejscownik → księdzu

Wołacz →księże!

– Ksiądz wczoraj odprawił wieczorną mszę.

– Mojego ulubionego księdza nie było wczoraj na mszy, chyba zachorował.

– Podczas spowiedzi wyznałem księdzu moje grzechy.

– Lubię naszego nowego księdza proboszcza.

– Pojechaliśmy z księdzem autokarem na wycieczkę.

– Opowiadałem mamie o moim ulubionym księdzu, który potrafi grać na gitarze i pięknie śpiewa.

– Księże, upadła książka!

[Liczba pojedyncza]
Mianownik →przyjaciel

Dopełniacz → przyjaciela

Celownik →przyjacielowi

Biernik →przyjaciela

Narzędnik →przyjacielem

Miejscownik → przyjacielu

Wołacz →przyjacielu!

– Pies to najlepszy przyjaciel człowieka.
– Widziałem wczoraj mojego przyjaciela na zakupach z mamą.
– Pożyczyłem przyjacielowi moją ulubioną książkę.
– Mojego przyjaciela nie zamieniłbym na żadnego innego!
– Wybrałem się z moim przyjacielem na rowery.
– Na imieninach opowiadałem o moim psim przyjacielu dziadkowi.
– Mój ukochany przyjacielu!
[Liczba pojedyncza]
Mianownik →liceum

Dopełniacz → liceum

Celownik →liceum

Biernik →liceum

Narzędnik →liceum

Miejscownik → o liceum

Wołacz → liceum!

– Idę do nowego liceum.
– Nie ma lepszego liceum w całym mieście.
– Stałem na chodniku i z oddali przyglądałem się liceum.
– Dobrze wspominam moje poprzednie liceum.
– Mam już dwóch nowych przyjaciół z liceum.
– Wczoraj opowiadałem młodszemu kuzynowi o liceum.
– Liceum, jesteś jednak super!
MIEJSCOWNIK
Teraz kiedy znamy już wszystkie przypadki i widzimy, jak zmienia się wyraz poddawany deklinacji (odmianie), możemy przystąpić do szerszego omówienia Miejscownika, czyli szóstego przypadku. Jak już wspomniałam, Miejscownik nigdy nie pojawia się sam, zawsze towarzyszy mu przyimek, a więc dość łatwo rozpoznać go w zdaniu.
Według definicji Wikipedii, „Miejscownik (łac. „locativus”) to forma używana do opisu miejsca akcji”. Do opisu tego miejsca zawsze używamy wyrażeń przyimkowych. Co to jest wyrażenie przyimkowe? To połączenie przyimka z rzeczownikiem, liczebnikiem, przysłówkiem, przymiotnikiem albo zaimkiem. Na przykład „do”, „na”, „po”, „przez”, „u”, „w”, „z”.
„Idę do domu”. „Książka leży na stole.” „Idę po chodniku”. „Wracam do domu przez las”. „Byłem wczoraj u babci”. „Pies siedzi w domu”. „Wypożyczyłem z biblioteki książkę”. Jak widać wszystkie przykłady zdań informują, o jakimś miejscu, z którym podmiot wszedł w interakcję.
Miejscownik a przymiotniki.
Dla liczby mnogiej w przypadku przymiotnika, który zostanie poddany przypadkowi,
istnieje prost