Środki poetyckie
Zamień czytanie na oglądanie!
i ucz się szybciej!
Środki poetyckie
DEFINICJA:
Środki poetyckie, zamiennie nazywane środkami stylistycznymi lub środkami artystycznego wyrazu to element języka (bądź zabieg językowy), najczęściej spotykany w literaturze, zarówno w prozie, jak i w poezji. Tego słowa, pary słów bądź zdania zdarza się także używać w mowie potocznej i mowie dnia codziennego. Utwory najbardziej zagęszczone owymi środkami znajdziemy w poezji.
FUNKCJA:
Główną funkcją środków poetyckich jest wzmocnienie danego przekazu autora, narratora, nadawcy bądź podmiotu lirycznego i wywołanie szeregu emocji u odbiorcy. Każdy środek ma nieco inną funkcję, o czym szerzej zostanie opisane poniżej. Środki stylistyczne kształtują wypowiedź ustną lub pisemną w określony sposób. Podkreślają ekspresję, ukazują kunszt literacki, uwypuklają i rozwijają wyobraźnię czytelnika oraz wpływają na odpowiednią interpretację. Autorzy w literaturze najczęściej używają środków poetyckich do opisywania uczuć, określenia danej rzeczywistości oraz pobudzenia wyobraźni odbiorcy tekstu. Środki stylistyczne nadają sugestywności i oryginalności przekazu ustnego bądź tekstowego.
RODZAJE ŚRODKÓW POETYCKICH I ICH PRZYKŁADY:
W języku polskim istnieje kilkadziesiąt środków stylistycznych, a każdy z nich ma inną funkcję. Oto przedstawienie i krótkie omówienie poszczególnych środków poetyckich wraz z przykładami. Na początku są te najczęściej używane i najbardziej znane środki stylistyczne i analogicznie, na końcu zestawienia uplasowały się te mniej popularne.
● EPITET: najczęściej jest to przymiotnik określający rzeczownik. Ukazuje cechę danej osoby, zwierzęcia, przedmiotu bądź zjawiska, pozwala wyrazić stosunek nadawcy wypowiedzi. Jest jednym z najczęściej używanych środków stylistycznych, zarówno w literaturze, jak i w mowie potocznej. Epitet wzbogaca wypowiedź i nadaje jej określony styl. Wyróżniamy epitet barokowy, metaforyczny, stały, złożony, tautologiczny, podmiotowy i przedmiotowy oraz epitet zdobiący.
Przykłady: „dziki mustang”, „zielona trawa”, „strachliwa myszka”, „brzydkie kaczątko”, „zły bandzior”, „wilczy apetyt”, „krótkie włosy”, „słodkie ciasto”, „ciemnoniebieskie niebo”, „piękny, słoneczny dzień”, „srebrzyste gwiazdy”, „słodki cukier”.
● PORÓWNANIE: jest to zestawienie ze sobą dwóch wyrazów, zjawisk lub osób, które mają jakąś wspólną cechę. Aby stworzyć porównanie, należy znaleźć analogię pomiędzy dwoma członami, które zestawiamy. Wyrazem łączącym najczęściej jest: „jak”, „jakby” „niczym”, „niby”, „na kształt”.
Przykłady: „pracowity jak mrówka”, „wysoki jak brzoza”, „gorąco jak w piecu”, „kobieta piękna niczym zachodzące słońce”, „uparty jak osioł”, „blady jak ściana”, „mądry niby sowa”, „dumny niczym paw”, „kolorowy niby tęcza”, „głodny jak wilk”, „czerwony jak burak”, „głupi jak but”.
● METAFORA (PRZENOŚNIA): jest to zestawienie wyrazów, które samodzielnie znaczą coś innego, ale połączone ze sobą nabierają innego, nowego znaczenia. Pierwotne wyrazy tracą więc swe znaczenie. Metafory nie należy pojmować dosłownie. Uczy ona myślenia abstrakcyjnego, niekiedy zaskakuje, ukazuje nowe skojarzenia. Połączone wyrazy tworzą związek frazeologiczny.
Przykłady: „serce z kamienia”, „oszczędzać czas”, „piorunujące spojrzenie”, „podzielę się wiadomością”, „uroda życia”, „czas do pieniądz”, „pójść po rozum do głowy”, „wpaść w depresję”.
Metaforą może też być dłuży tekst niż para wyrazów, na przykład baśń, mit, legenda, przypowieść lub anegdota.
● SYNONIM i ANTONIM: synonim (wyraz bliskoznaczny) oznacza wyraz bliski znaczeniowo pierwszemu, z którym został zestawiony. Antonim z kolei oznacza znaczenie przeciwne do zestawianego wyrazu. Synonim i antonim to zazwyczaj para połączonych ze sobą wyrazów.
Przykłady:
synonim dla wyrazu „piękny” to: „cudowny”, „śliczny”, „zachwycający”, „atrakcyjny”, „czarujący”.
antonim dla wyrazu „piękny” to: „brzydki”, „odpychający”, „nieurodziwy”.
„gruby” – „chudy”; „miękki” – „twardy”; „płytko” – „głęboko”.
● OŻYWIENIE (ANIMIZACJA): ten środek stylistyczny dzieli się na dwa rodzaje, które czasami mogą sprawić problemy w rozróżnieniu. Granica pomiędzy pojęciami zaciera się. Głównym celem, jak sama nazwa wskazuje, jest „ożywienie” przedmiotu martwego, bądź nadanie czemuś cech ludzkich lub cech osoby żyjącej. Podział animizacji:
◦ PERSONIFIKACJA (UOSOBIENIE): to przypisywanie przedmiotom martwym, zwierzętom i roślinom, abstrakcyjnym pojęciom lub zjawiskom przyrody cech i zachowań ludzkich. Wówczas rzeczy nieożywione mogą zachowywać się jak ludzie, bądź przejawiać jakieś cechy, które normalnie przypisalibyśmy wyłącznie człowiekowi. Personifikacja przedstawia coś w postaci człowieka.
Przykłady:
Personifikacją mogą być na przykład mówiące owoce i warzywa, zabawki dziecięce zachowujące się jak ludzie, ubierające się w ubrania zwierzęta, myślące pojazdy w dziecięcych bajkach, piosenkach itp. Postać Kota w butach to właśnie personifikacja, ponieważ myślał, mówił, zachowywał się jak człowiek.
◦ ANTROPOMORFIZACJA: jej definicja jest zbliżona do poprzedniczki, różnicą jest natomiast fakt, że nadajemy przedmiotowi nieożywionemu tylko niektóre cechy człowieka.
Przykłady: „kot myśli”, „niebo płacze deszczem”, „drzewo drżało ze strachu”, „pies pomyślał o obiedzie”, „wiatr szukał szczeliny w oknie”, „krowa zakochała się w byku”.
W tym przypadku dane zwierzę, roślina, przedmiot czy zjawisko nie przyjmuje całkowicie ludzkich zachowań, ale przejawia tylko niektóre bądź część z nich.
● ONOMATOPEJA (WYRAZ DŹWIĘKONAŚLADOWCZY): jak sama nazwa wskazuje, jest to naśladowanie dźwięków za pomocą środków językowych. Używana często przez małe dzieci, uczące się mówić, przez twórców komiksów i autorów prozy, którzy pragną wyrazić słownie dany dźwięk.
Przykłady: „kap kap”, „ciuch-ciuch”, „brum-brum”, „bęc”, „chrup”, „trzask”, „huk”, „szelest”, „szept”, „tup-tup”, „ćwir-ćwir”, „puk-puk”.
● NEOLOGIZM: jest to nowo utworzony wyraz lub zwrot, nazywający dane zjawisko, przedmiot, pojęcie bądź czynność. Wyróżniamy neologizmy obiegowe (przekazują informacje o jakimś elemencie otaczającej nas rzeczywistości, nazywają coś) i artystyczne (pisarze i poeci tworzą je na potrzebę własnego utworu, jest to przejaw inwencji twórczej).
Przykłady: „youtuberka”, „instagramerka”, „influencerka”, „parawaning”, „plażing”, „PLN-y”, „supergwiazda”, „cyberycerz”.
● OKSYMORON: tworzy się go przez zestawienie dwóch wyrazów lub wyrażeń o przeciwstawnym znaczeniu. Najczęściej składa się z rzeczownika i określającego go przymiotnika. Niektóre oksymorony wchodzą do powszechnego użycia, tracąc swoje paradoksalne, sprzeczne znaczenie i zaczynamy je używać bezwiednie.
Przykłady: „ciepłe lody”, „żywy trup”, „sucha woda”, „śpiesz się powoli”, „zimne ognie”, „wirtualna rzeczywistość”, „gorzkie szczęście”, „czarny śnieg”, „młoda staruszka”, „ciemność jasności”, „współczesna historia”, „piwo bezalkoholowe”, „głupie mądrości”, „żyjąc umieram”, „suchy ocean”.
● ZDROBNIENIE I ZGRUBIENIE: te dwa środki stylistyczne są podobne, ale dają całkowicie inny efekt. Zdrobnienie to wyraz utworzony za pomocą odpowiedniego przyrostka mający znaczenie w jakimś sensie pomniejszone. Najczęściej są charakterystyczne dla dzieci i tego, co ich dotyczy oraz mowy potocznej. Należy uważać, aby nie przesadzić z liczebnością używanych zdrobnień, gdyż nasza wypowiedź może stać się śmieszna. Zgrubienie z kolei to wyraz utworzony za pomocą odpowiedniego przyrostka, mający w jakimś sensie powiększone, wzmocnione znaczenie. Niekiedy obiera funkcję pejoratywną, negatywną.
Przykłady:
Zdrobnienia – „rączki”, „pieniążki”, „główka”, „wanienka”, „Martusia”, „kotek”, „krówka”, „usteczka”, „maluśki”, „Karolinka”, „bucik”, „mamusia”, „tatuś”, „ząbek”, „iskierki”, „podusia”, „tel
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!