Kamyk – Zbigniew Herbert – Analiza i interpretacja

"; wie” ciepły. Kamień jest niewzruszony, chłodny z natury, a człowieczą duszą targają emocje. Ostatni fragment mówi o tym, że kamienia „nie da się oswoić”. Z tego powodu nie budzi żadnych emocji, nie jest obiektem pożądania, a z drugiej strony pozostaje niewzruszony, niezmienny, nie sposób go zranić. Ludzie na tym tle wypadają blado. Paradoksalnie. Uważny czytelnik w tekście Herberta wyczuje ironię, która podpowiada, że niezwykłość człowieka i jego natury polega na jego nieprzewidywalności i na tym, że nigdy nie ustaje w poszukiwaniu sensu. To w towarzystwie bliźniego uwidaczniają się nasze uczucia i emocje, z których wyrażaniem warto się pospieszyć, gdyż ciało ludzkie jest ułomne, podlega prawom czasu – starzeje się, obumiera.Wiersz „Kamyk” jest przykładem liryki pośredniej. Podmiot liryczny, o którym nie możemy zbyt wiele powiedzieć, może oprócz tego, że ma naturę filozofa, opisuje tytułowy obiekt, dostrzegając w nim doskonałość, zaś w sobie cechy świadczące o ułomnej naturze ludzkiej. Cały wywód argumentacyjny trzeba potraktować jednak z przymrużeniem oka. To, co miałoby świadczyć na niekorzyść człowieka, jest przecież jego siłą. Błądzenie, wahanie się, zmienianie zdania i przede wszystkim przeżywanie i budzenie emocji to fundament człowieczeństwa. Z drugiej zaś strony ta skąpa wiedza o osobie mówiącej może prowadzić do tego, że każdy z nas może się z nią utożsamiać.Zestawienie kończy uwaga, że kamyki, bez względu na ludzkie zmagania z rzeczywistością, „do końca będą na nas patrzeć / okiem spokojnym bardzo jasnym”. Trwają one niewzruszone, ponieważ są bytami niezależnymi od człowieka. W Herbertowskich rozważaniach da się dostrzec tęsknotę za kamiennymi przymiotami. Człowiekowi niejednokrotnie brakowało dystansu do obserwowanych wydarzeń, wewnętrznego chłodu, zapanowania nad kotłującymi się wewnątrz emocjami, niezruszonego stania na straży własnych przekonań. Niezłomności można by się uczyć od kamiennych braci, ale natury nie da się pokonać. Czytelnik tak wiedziony przed podmiot liryczny śmiało może stwierdzić, że w tej ludzkiej niedoskonałości tkwi prawdziwe piękno. Bo czy człowiek byłby istotą bliższą ideału, gdyby był na wskroś przewidywalny i niezmienny, a cała jego egzystencja polegałaby na trwaniu w miejscu?Wiersz Herberta swoją budową przypomina kamyki. Jest niewielkich rozmiarów, składa się z kilku części, a budowa każdej z nich jest surowa, pozbawiona typowych dla poezji wielu epok ozdobników. Odszukamy kilka epitetów, aluzji, wyliczeń, a cały pomysł oparty jest na upersonifikowaniu kamienia. Uważny czytelnik może odnieść wrażenie, że jest to wywód argumentacyjny, gdyż już na samym początku postawiona została teza, a kolejne fragmenty mają prowadzić do jej udowodnienia. W tego typu tekstach wnioski też powinny być. Ale te zostawione zostały do odczytania człowiekowi-czytelnikowi, nie kamieniowi. I kto tu jest doskonalszy?