Wykrzyknik – opis, zasady użycia

DEFINICJA: wykrzyknik lub znak wykrzyknienia to jeden ze znaków pisarskich, składający się z kreski i kropki. Należy do grupy znaków interpunkcyjnych.
ZASTOSOWANIE: służy do wyrażania emocji, zaakcentowania krzyku, podniesionego głosu w tekście pisanym. Zwykle stosuje się go na końcu zdania lub pojedynczego wyrazu. Używając wykrzyknika, akcentujemy siłę wypowiedzi. Zwracamy uwagę czytelnika na coś istotnego. Często używany w trybach rozkazujących, podkreśleniu wołacza.
Stosowany jest w:
Zawołaniach:- na przykład: Halo! Zostawiła pani torebkę!
Wołaczach:
– na przykład: Reksio! Do nogi!
Okrzykach:
– na przykład: Hura! Jutro nie idziemy do szkoły!
Rozkazach:
– na przykład: Zrób w końcu porządek w pokoju!
Życzeniach:
– na przykład: Oby jutro nie padało!
Ostrzeżeniach:
– na przykład: Uwaga! Uwaga!
Wyrazach dźwiękonaśladowczych:
– na przykład: Bum! Bum! Bum!
Matematyce:
– W tej dziedzinie nauki wykrzyknik to symbol silni.PODZIAŁ:
– Wykrzykniki prymarne – występują samodzielnie i nie wchodzą w związki z innymi wyrazami.
– Wykrzykniki wtórne – mogą występować samodzielnie oraz wchodzić w związki z innymi wyrazami.
– Wykrzykniki apelatywne – mogą pełnić funkcję orzeczenia, występują zarówno samodzielnie, jak i z innymi wyrazami.
– Wykrzykniki onomatopeiczne – wykrzykniki które naśladują wszelkie dźwięki. Wchodzą w związki z innymi wyrazami.
JAK UŻYWAĆ?
Jeżeli wykrzyknikiem kończymy zdanie, zastępuje on kropkę. Nie stawiamy kropki ani przed, ani po wykrzykniku.
Na przykład: Jutro będzie ciepło i pojadę z rodzicami nad morze! | Nie denerwuj mnie!
Jeżeli wykrzyknik przypada w miejscu przecinka, również zastępuje go. Jednak otrzymujemy wówczas dwa oddzielne zdania lub zdanie i równoważnik. Po wykrzykniku stawiana jest wówczas wielka litera. Stawianie małej litery po wykrzykniku jest uznawane za poprawne, ale niezbyt miło widziane i dość rzadko spotykane.
Na przykład: Święta Bożego Narodzenia będą już za trzy dni! Bardzo mnie to cieszy! | Święta Bożego Narodzenia będą już za trzy dni! bardzo mnie to cieszy!
Jeżeli używamy wielokropka lub znaku zapytania (pytajnika), wykrzyknik nie zastępuje ich, ale im towarzyszy. W przypadku, kiedy użyjemy jednocześnie w jednym zdaniu znaku zapytania i wykrzyknika, kolejność stawiania zależy od tego, jakie emocje pragniemy przekazać bardziej. Umieszczony pierwszy wykrzyknik (!?), wskazuje na siłę ekspresji zdania, z kolei umieszczony pierwszy znak zapytania (?!), sugeruje, iż w pierwszej kolejności powinniśmy zwracać uwagę na przesłanie pytające zdania, oznakę niedowierzania, zdumienia. Taki układ może nawet po części kwestionować wykrzyknienie.
Na przykład: Wygrałem na loterii…! | Czy ty w końcu wyniesiesz dzisiaj śmieci?! | Kiedy mi oddasz pieniądze, które ci pożyczyłem!?
Jeżeli chcemy zaakcentować tylko fragment zdania, bądź jeden wyraz, a nie chcemy go kończyć, wykrzyknik umieszczamy w okrągłych nawiasach (!).
Na przykład: Wczoraj byłam w lesie i widziałam aż trzy (!) jelenie