Podstawowe informacje na temat czasownika- Czasownik służy do opisywania czynności. Pytania, na które odpowiada, to: co robi? co się z nim dzieje? – Czasownik odmienia się przez osoby i liczby, rodzaje, czasy a także przez strony i tryby. – Występuje pięć rodzajów, przez które odmienia się czasownik: męski, żeński, nijaki, męskoosobowy i niemęskoosobowy. – Czasy dzielimy na przeszły, teraźniejszy i przyszły. Wyróżniamy czas przyszły prosty oraz czas przyszły złożony (np. „przemówię” / „będę przemawiał”). Obie formy są poprawne. – Czasownik występuje w aspekcie dokonanym lub niedokonanym (por. „zrobiłem” i „robiłem”). – Istnieją trzy tryby: oznajmujący („poszedł”), przypuszczający („poszedłby”) oraz rozkazujący („niech pójdzie”). – Czasownik występuje także w stronach: czynnej („On podjął decyzję”), biernej („Decyzja została podjęta przez niego”) i zwrotnej („On się myje”).Nieosobowe formy czasownika- Czasownik może przyjmować zarówno formy osobowe, jak i formy nieosobowe. – Nieosobowe formy czasownika to bezokolicznik, formy zakończone na „no-„, „to-” oraz imiesłowy.
– Imiesłowy dzielą się na przymiotnikowe i przysłówkowe. Imiesłowy przymiotnikowe to czynne (zakończone na „ący-„, „-ąca”, „-ące”) oraz bierne („-ny”, „-na”, „-ne”, „-ty”, „-ta”, „-te”). Imiesłowy przysłówkowe dzielą się zaś na współczesne („-ąc”) oraz uprzednie („-łszy”, „-wszy”). Bezokolicznik- Bezokolicznik to nieosobowa forma czasownika. – Określa on czynność lub stan, zazwyczaj bez określania rodzaju, czasu, liczby, osoby, trybu, strony i aspektu. – Nie jest to warunek konieczny – w niektórych językach występują takie bezokoliczniki, które wyrażają czas czy stronę. – W zdaniach bezokolicznik uzupełnia treść czasowników fazowych oraz konstrukcji modalnych. Na przykład w języku angielskim po zastosowaniu czasu Future Simple i słówka „will” musimy użyć bezokolicznika: „I will go to the cinema.”. W tym przypadku „go” – „iść” musiało zostać użyte w formie bezokolicznika, w celu uzupełnienia konstrukcji zdania. W niektórych językach, jak łacina, występują złożone konstrukcje bezokolicznikowe. – W języku polskim bezokolicznik wyraża aspekt dokonany bądź niedokonany, np. „robić” wyraża aspekt niedokonany, ponieważ podmiot ciągle wykonuje daną czynność. Choć nie możemy podać więcej informacji, wiemy, czy czynność została wykonana, czy nie. – Bezokoliczniki mogą kończyć się na „-c” bądź, częściej, „-ć”. – Czasowniki w formie osobowej można przekształcić w bezokoliczniki. – To, jak będzie wyglądać forma bezosobowa czasownika, zależy od jego formy osobowej: .a) Bezokolicznik będzie kończył się na „-ić”, „-yć”, „-uć”, kiedy forma trzeciej osoby liczby pojedynczej czasu przeszłego kończy się na „-ił”, „-ył”, „-uł”, np. „robił” zmienia się w „robić”, „tłumaczył” w „tłumaczyć”, a „ukuł” w „ukłuć”. Zdania zawierające przykłady bezokoliczników: Nie wiedział, co ma robić.Nie miał już siły tłumaczyć całej arytmetyki po raz kolejny.Musiała uważać, żeby się nie ukłuć.W powyższych przykładach bezokolicznik został zastosowany jako uzupełnienie informacji wyrażanych przez czasowniki w formie osobowej. b) Jeżeli czasownik formy trzeciej osoby liczby mnogiej kończy się na „-eli”, „-eły”, bezokolicznik będzie zakończony na „-eć”, na przykład: „mieli” – „mieć”. c) Czasownik zakończony na „-ali”, „-ały”, w formie bezokolicznika będzie kończył się na „-ać”, na przykład: „malowali” – „malować”, „biegały” – „biegać”. Przykładowe zdania:One nie lubiły biegać. On potrafił świetnie malować.d) Bezokolicznik będzie kończył się na „-ąć”, jeżeli forma trzeciej osoby liczby mnogiej czasu przeszłego kończy się na „-ęli” bądź „-ęły”, na przykład: „zaczęły” – „zacząć”, „mignęli” – „mignąć”. Przykładowe zdania z tymi bezokolicznikami: Nie wiedziałem, kiedy mam zacząć mówić. Nie zdążyła mignąć światłem, więc źle odczytał sygnał.e) Jeżeli temat czasownika kończy się na „s”, „t”, „d” lub „dz”, bezokolicznik będzie kończył się na „-ść”, na przykład słowo „niosę” w bezokoliczniku brzmi „nieść”. Zdanie z wykorzystaniem tego bezokolicznika: Nieść takie brzemię nie jest łatwo.f) Gdy temat czasownika kończy się na „z”, jego bezosobowa forma będzie zakończona na „-źć”, na przykład „gryzę” zamieni się w „gryźć”. Słowa tego użyć można w zdaniu: Ciastka, które przygotował, były tak twarde, że trudno je było gryźć. g) Jeśli temat czasownika kończy się na „k” bądź „g”, jego bezokolicznik będzie kończył się na „-c”., na przykład „wlok�
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!
Wystąpił błąd, spróbuj ponownie :(
Udało się! :) Na Twojej skrzynce mailowej znajduje się kod do aktywacji konta
";
�” – „wlec”. Przykładowe zdanie z zastosowaniem formy bezosobowej czasownika „wlec” brzmi: Nie wyobrażam sobie, by wlec tak marny żywot, jak on. h) Obecnie w języku polskim nie ma bezokoliczników, które kończyłyby się na „-dz”. W roku 1918 Polska Akademia Umiejętności zmieniła tą końcówkę, zastępując ją końcówką „-c”. i) Niegdyś w języku polskim występowała także końcówka „-ci”, co dziś wydaje nam się niedorzeczne – mówimy „umieć”, nie „umieci”. – Czasowniki, które nie mają bezokolicznika, to tak zwane czasowniki niewłaściwe, takie jak „powinien” czy „powinna”. – Czasownik może występować w formie czynnej, biernej i zwrotnej. Poniżej podam kilka przykładów, zapisując czasownik kolejno w każdej z form.”kochać” – Nie wyobrażam sobie, jak mógłbym cię nie kochać.”być kochanym” – Być kochanym to jej najważniejszy cel w życiu i dąży do niego, nie zważając na konsekwencje.”kochać się” – Będziemy kochać się już do końca świata – tak, jak zostało nam to zapisane. „rządzić” – Gdy królowa Wiktoria zaczęła rządzić Wielką Brytanią, miała zaledwie dziewiętnaście lat.”być rządzonym” – Kraj, który jest rządzony przez mądrego władcę, rozwija się.”rządzić się” – Ona niesamowicie lubi się rządzić – w poprzednim życiu była chyba królową. „liczyć” – Liczę na ciebie tak, jak na nikogo. Musisz wygrać ten turniej.”być liczonym” – Liczba zebranych jabłek jest starannie liczona przez pracowników.”liczyć się” – To, czy liczysz się w rozgrywce, zależy od wyniku testów wstępnych.”mierzyć” – Nie mogę rozmawiać! Właśnie mierzę długość blatu! „być mierzonym” – Nie cierpię tego, jak jesteśmy mierzeni jedną skalą. Przecież każdy z nas jest inny! „mierzyć się” – Z tym zadaniem nie każdy może się mierzyć.””lubić” – Lubię, kiedy nie muszę wstawać wcześnie rano.”być lubianym” – Być lubianym przez niego to nie lada gratka. Nie należy do przyjacielskich.”lubić się” – Kto się czubi, ten się lubi! „bić” – Czemu zawsze musisz bić słabszych?”być bitym” – Nie możesz zawsze być bitym. Powinieneś się bronić!”bić się” – Wiem, że nie lubisz się bić, ale ta sprawa jest inna.- Czasownik w formie bezosobowej w zdaniach może pełnić rolę podobną do rzeczownika odczasownikowego, zwłaszcza gdy pełni funkcję podmiotu lub dopełnienia. Przykłady tej zależności: Uwielbiam pływać.– Uwielbiam pływanie.Naprawdę kocham słuchanie muzyki. – Naprawdę kocham słuchać muzyki. – Niektóre czasowniki w języku polskim występują jedynie w bezokoliczniku i trzeciej osobie liczby pojedynczej. Czasowniki te nazywamy defektywnymi i zostały już wyżej wspomniane. Ich przykłady wraz ze zdaniami z ich wykorzystaniem:
„mdlić” – Myślałam, że przestanie mnie mdlić po przewietrzeniu się. „grzmieć” – Burza trwała już cały dzień, a nadal nie przestawało grzmieć. „swędzić” – Muszę iść do dermatologa. Skóra nie przestaje mnie swędzić już od kilku dni.”brakować” – Nie pomyślałbym, że kiedykolwiek będzie mi ciebie brakować.”zależeć” – Już dawno przestało mi na tym zależeć. Bezokolicznik w języku angielskimW języku angielskim bezosobową formę czasownika tworzymy, poprzedzając go słówkiem „to”, na przykład „to be” , co oznacza „być”, „to have” zaś – „mieć”. W zdaniach wygląda to w następujący sposób: I would love to eat with you. – Chętnie z tobą zjem.I am glad to see you. – Cieszę się, że cię widzę.I have to tell you something. – Muszę ci coś powiedzieć. Funkcje bezokolicznikaBezokoliczniki w zdaniu mogą pełnić różne funkcje. – Bezokolicznik może być częścią składową czasu przyszłego złożonego: Jutro będziemy ćwiczyć.Ona nie będzie startować w zawodach całe życie.- Bezokoliczniki mogą także pełnić funkcję podmiotu:Dobrze jest być dzieckiem.Wstawać wcześnie rano nie jest łatwo.Chodzić na spacer z psem nawet gdy pada nie jest przyjemnie.- Forma bezosobowa czasownika może także pełnić funkcję dopełnienia w zdaniu – ale tylko wtedy, gdy występuje w znaczeniu rzeczownika:Moja siostra lubi malować.Krzysiek nie znosi się uczyć.- W zdaniach bezokolicznik może występować także w orzeczeniu modalnym – tworzy je z czasownikiem modalnym, takim jak: „kazać” , „musieć”, „można”, „trzeba”, „należy”:Trzeba to zrobić, zanim zacznie się rok szkolny. Musimy uważać, żeby nie wpaść w jego pułapkę. Nie możesz kazać mi tego zrobić! Najpierw należy sprawdzić, czy nigdzie nie przecieka . To zadanie można zrobić, jednak nie jest ono obowiązkowe.Tutaj nie można palić!- Bezokoliczniki mogą okazać się niezmiernie przydatne także w rozkazach bądź apelach, a także w pytaniach:Stać! Tam nie można wejść!Otworzyć ogień! Strzelać!Czekać! Nie wyważamy drzwi bez nakazu!Pisać? Obawiam się, że nie mam długopisu.Pakować? Czy może podać coś jeszcze?Kochać? On nie jest do tego zdolny. Jego serce jest chłodne niczym lód.Pilnować? Jak mam jednocześnie robić zadanie i pilnować rodzeństwa?Jechać? Myślałam, że nie masz samochodu.
i ucz się szybciej!
Dodaj komentarz jako pierwszy!