Biernik
BIERNIK
Na początek przypomnę Wam podstawowe informacje dotyczące deklinacji.
Deklinacja – tłumaczenie łacińskiego słowa „declinare” oznaczającego „odmieniać”; odmiana przez liczby i przypadki, której dokonujemy każdego dnia.
Przez deklinację odmieniają się:
– rzeczowniki – odpowiadają na pytania: Kto? Co?; nazywają między innymi rzeczy, miejsca, organizmy, osoby, rośliny, zwierzęta, zjawiska, pojęcia, czynności; w zdaniu przede wszystkim pełnią funkcję podmiotu (przykład: dom);
– przymiotniki – odpowiadają na pytania: Jaka? Jaki? Jakie?; określają między innymi cechy istot żywych, zjawisk, rzeczy, stanów, pojęć; w zdaniu przede wszystkim pełnią funkcję podrzędną wobec rzeczownika (przykład: długi);
– liczebniki – odpowiadają na pytania Ile? Który? Który z kolei?; określają między innymi cechy ilość, liczbę, liczebność, kolejność, wielokrotność; w zdaniu przede wszystkim pełnią funkcję przydawki (przykład: piąty);
– imiesłowy przymiotnikowe – forma czasownika połączonego z rzeczownikiem; odpowiadają na pytania: Jaki? Jaka? Jakie?; w zdaniu zazwyczaj pełnią funkcję przydawki; wyróżniamy dwa rodzaje:
– czynne – określają osoby, przedmioty, które wykonują dane czynności lub są w jakimś stanie (przykład: malująca);
– bierne – określają osoby, przedmioty czyjejś czynności (przykład: malowana);
– zaimki przymiotne – zastępują rzeczownik; odpowiadają na pytania: Jaki? Jaka? Jakie? Który? Która? Które? Czyj? Czyja? Czyje? (przykład: twój);
– zaimki rzeczowne – zastępują przymiotnik; odpowiadają na pytania: Kto? Co? (przykład: ty).
Teraz przypomnę Wam coś o każdym z przypadków, aby upewnić się, że wszystko pamiętacie, a dodatkowo utrwalić tę wiedzę.
W języku polskim wyróżniamy siedem przypadków:
1 przypadek deklinacji – Mianownik – tłumaczenie łacińskiego słowa „nominativus”; odpowiada na pytania: Kto? Co?; to właśnie w tym przypadku występuje w większości przypadkach forma słownikowa;
2 przypadek deklinacji – Dopełniacz – tłumaczenie łacińskiego słowa „genetivus”; odpowiada na pytania: Kogo? Czego?; zazwyczaj używany jest w przeczeniach lub w relacjach przynależności;
3 przypadek deklinacji – Celownik – tłumaczenie łacińskiego słowa „dativus”; odpowiada na pytania: Komu? Czemu?; jest używany do oznaczania celu pożytku bądź szkody; w zdaniu pełni funkcji dopełnienia dalszego;
4 przypadek deklinacji – Biernik – tłumaczenie łacińskiego słowa „accusativus”; odpowiada na pytania: Kogo? Co?; rzeczowniki i zaimki osobowe odmienione przez biernik w zdaniu pełnią funkcję dopełnienia bliższego, a przymiotniki funkcję przydawki;
5 przypadek deklinacji – Narzędnik – tłumaczenie łacińskiego słowa „instrumentalis”; odpowiada na pytania: Z kim? Z czym?; przede wszystkim określa narzędzia, środki transportu lub służy do wskazywania, czym się interesujemy bądź kim jesteśmy;
6 przypadek deklinacji – Miejscownik – tłumaczenie łacińskiego słowa „locativus”; odpowiada na pytania: O kim? O Czym?; służy do opisu miejsca;
7 przypadek deklinacji – Wołacz – tłumaczenie łacińskiego słowa „vocativus”; jako jedyny z przypadków nie ma pytania; w dzisiejszych czasach zazwyczaj jest wypierany przez mianownik
Ze statystyk wynika, iż najczęściej używanym przypadkiem jest mianownik, zaś najrzadziej celownik i wołacz.
Przykładowe słowa odmienione przez wszystkie przypadki
1) przypadek – liczba pojedyncza – liczba mnoga
Mianownik- ten – ci
Dopełniacz – tego – tych
Celownik – temu – tym
Biernik – ten – tych
Narzędnik – z tym – z tymi
Miejscownik – o tym – o tych
Wołacz – ten – ci
2) przypadek – liczba pojedyncza – liczba mnoga
Mianownik- piękny – piękni
Dopełniacz – pięknego – pięknych
Celownik – pięknemu – pięknym
Biernik – pięknego – pięknych
Narzędnik – z pięknym – z pięknymi
Miejscownik – o pięknym – o pięknych
Wołacz – piękny – piękni
3) przypadek – liczba pojedyncza – liczba mnoga
Mianownik- dziennikarz – dziennikarze
Dopełniacz – dziennikarza – dziennikarzy
Celownik – dziennikarzowi – dziennikarzom
Biernik – dziennikarza –dziennikarzy
Narzędnik – z dziennikarzem – z dziennikarzami
Miejscownik – o dziennikarzu – o dziennikarzach
Wołacz – dziennikarzu – dziennikarze
4) przypadek – liczba pojedyncza – liczba mnoga
Mianownik- komputer – komputery
Dopełniacz – komputera –komputerów
Celownik – komputerowi – komputerom
Biernik – komputer – komputery
Narzędnik – z komputerem – z komputerami
Miejscownik – o komputerze – o komputerach
Wołacz – komputerze – komputery
Teraz przejdźmy do opisania bardziej szczegółowo biernika.
Końcówki w bierniku (oczywiście pamiętajcie, że istnieje kilka wyjątków, które niestety nie mają żadnej zasady):
Liczba pojedyncza:
– rodzaj męski:
Żywotny (istoty żywe) – sufiks -a (przykład: Widzę dziennikarza.) (wyjątek np.: tatę);
Nieżywotny (obiekty) – sufiks zero (przykład: Widzę telefon.);
– rodzaj żeński – sufiks -ę (przykład: Widzę kobietę.);
– rodzaj nijaki – sufiks zero (przykład: Widzę słońce.);
Liczba mnoga:
– rodzaj męskoosobowy – sufiks -y (przykład: Widzę telefony.);
– rodzaj niemęskoosobowy – sufiks zero (przykład: Widzę kobiety.);
Przymiotniki:
– opisujące rodzaj męski:
– żywotny – sufiks -ego (przykład: Widzę ładnego chłopca.);
– nieżywotny – sufiks zero (przykład: Widzę duży koc.);
– opisujące rodzaj żeński -ą (przykład: Widzę piękną kobietę.);
– opisujące rodzaj nijaki – sufiks zero (przykład: Widzę jasne słońce.);
– opisujące rodzaj męskoosobowy – sufiks -e (przykład: Widzę drogie telefony.);
– opisujące rodzaj niemęskoosobowy – sufiks zero (przykład: Widzę wysokie kobiety.).
Czasownik zawsze łączy się bezpośrednio z czasownikiem albo za pomocą przyimka.
Przykładowe przyimki, z którymi łączy się biernik:
– występuje zawsze z przyimkiem przez, przykład:
– przy innych przyimkach wybór przypadka zależy od znaczenia, na przykład:
– po (przykład: Poszłam po zakupy do supermarketu.)
– nad (przykład: W te wakacje jadę nad morze.)
– w (przykład: Często gram w piłkę ręczną.)
– pod (przykład: Dzisiaj rano zajrzałam pod poduszkę.)
– na (przykład: Czekam pod sklepem na moją mamę już dwadzieścia minut.)
A oto przykładowe zdania z czasownikiem, który łączy się bezpośrednio z biernikiem:
– Wczoraj widziałam tego psa biegającego w parku.
– Uwielbiam książki o fantastycznych przygodach niezwykłych bohaterów.
– Helenka dzisiaj przytuliła Pawła.
– Lubię czekoladę o smaku truskawkowym.
– Dzisiaj kupiłam komputer, o którym marzyłam już od dawna.
– Słyszę muzykę dobiegającą z twojego pokoju.
– Ostatni raz widziałam Anastazję dwa lata temu.
– Kocham lekcje matematyki, za to nie lubię lekcji historii.
– Bardzo często razem z Anną oglądam mecz w telewizji.
– Piszę listy do mojej koleżanki z Londynu.
BIERNIK A CZASOWNIK
Większość czasowników łączy się z biernikiem, ale oczywiście występuje też spora grupa, która ma rząd dopełniaczowy.
Przykłady (z tymi czasownikami nigdy nie będzie występował biernik):
– używam młotka, a nie młotek;
– słucham muzyki, a nie muzykę;
– brakuje gotówki, a nie gotówkę;
– potrzebuję odpoczynku, a nie odpoczynek;
– przestrzegam prawa, a nie prawo;
– szukam książki, a nie książkę;
– ustąpić miejsca, a nie miejsce;
– unikam kłopotów, a nie kłopoty.
Trzeba więc uważać na niektóre czasowniki, ponieważ po nich nigdy nie użyjemy biernika.
Na początek zawsze przed napisaniem zdania bądź powiedzenia należy zastanowić się nad użyciem słowa w poprawnym przypadku. Potem dzięki ćwiczeniom i powtarzaniu będziecie robić to „na wyczucie”.
BIERNIK A DOPEŁNIACZ
Czasami zdarza się tak, że formy biernika i dopełniacza są tożsame. Za to innym razem mylimy ich formy, a to zazwyczaj wynika z tego, że i w bierniku, i w dopełniaczu występuje to samo pytanie, czyli Kogo?
zasada:
Tożsamość biernika oraz dopełniacza zachodzi wtedy, gdy mówimy o rzeczownikach męskich osobowych i żywotnych. (przykład: Widzę kotka siedzącego na dużym krześle.) Natomiast w pozostałych, czyli rzeczownikach męskich nieżywotnych występuje biernik dokładnie taki sam jak mianownik. (przykład: Widzę sklep naprzeciwko kościoła.)
Również należałoby zapamiętać, że w dopełniaczu podajemy:
– nazwy istot fantastycznych (przykład: Widzę elfa, tam za krzakiem.)
– nazwy owoców, warzyw, słodyczy, ciast, potraw (przykład: Zjadłam cukierka o smaku czekoladowym, był przepyszny.)
– nazwy seryjnych wyrobów przemysłowych (przykład: Kupiłam najnowszego volkswagena.)
– nazwy tańców, gier, kwiatów, roślin, grzybów, walut (przykład: Bardzo lubię tańczyć krakowiaka, to mój ulubiony taniec ludowy.)
Jeśli to czytacie to mam nadzieję, że zapamiętaliście coś z mojej pracy. Aby to sprawdzić rozwiążcie poniższe zadania.
Ćwiczenia (wszystkie informacje i reguły, których potrzebujecie, aby rozwiązać te zadania znajdziecie w pracy powyżej):
Ćwiczenie 1.
Podane słowa odmień przez wszystkie przypadki (mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik, wołacz) i przez wszystkie liczby (liczba pojedyncza, liczba mnoga).
– słowo – liczba pojedyncza przez wszystkie przypadki (mianownik – dopełniacz – celownik – biernik – narzędnik – miejscownik – wołacz) – liczba mnoga przez wszystkie przypadki (mianownik – dopełniacz – celownik – biernik – narzędnik – miejscownik – wołacz)
– diabeł – ____________ – ____________;
– gołąb – ____________ – ____________;
– dziennikarz – ____________ – ____________;
– czasopismo – ____________ – ____________;
– biblioteka – ____________ – ____________;
– eksperyment – ____________ – ____________;
– telewizor – ____________ – ____________;
– niepewność – ____________ – ____________;
– nauczycielka – ____________ – ____________;
– szczenięta – ____________ – ____________;
– krokodyl – ____________ – ____________;
– paprotka – ____________ – ____________;
– wychowawczyni – ____________ – ____________;
– pomarańczowa roślina – ____________ – ____________;
– Anastazja – ____________ – ____________;
– obciążnik – ____________ – ____________;
– kaloryfer – ____________ – ____________;
– jasne słońce – ____________ – ____________;
– piękna kobieta – ____________ – ____________;
– zielony słoń – ____________ – ____________;
Ćwiczenie 2.
Uzupełnij podane zadania podanymi słowami odmienionymi w bierniku lub dopełniaczu.
– Wczoraj widziałam ____________ (większy pies) ode mnie.
– Dzisiaj na wychowaniu fizycznym grałam w ____________ (piłka nożna).
– Czekam na ____________ (Anastazja) przy bibliotece.
– Nigdy nie jem ____________ (kolacja).
– Używam ____________ (wyciskarka wolnoobrotowa) do zrobienia tego smoothie.
– Liczę ____________(pieniądze) na zbiórkę charytatywną dla chorych dzieci.
– Jem ____________ (maliny) z naleśnikami i bitą śmietaną.
– Poszłam po ____________ (mój brat) do przedszkola.
– Ania zawsze słucha się ____________ (swoja mama).
– Przestrzegam wszystkie ____________(zasady) w mojej szkole.
– Czytam ____________(czasopismo) o modzie.
– Na Dzień Kobiet dostałam piękny bukiet ____________(róże).
– Jutro będę śpiewać ____________ (piękna piosenka) na apelu w szkole.
– Opisuję ____________ (pies), którego wczoraj widziałam pod sklepem mojej koleżance Kasi.
– Szukam ____________ (mój telefon), gdzie on może być?
– Teraz rysuję ____________ (duży obraz) na zamówienie.
– To jest samochód ____________ (moja pani) od matematyki.
– Ten duży, niebieski dom to dom ____________ (pani Marysia).
Ćwiczenie 3.
Uzupełnij luki w tekstach podanymi słowami odmienionymi w odpowiednim przypadku (w trzech pierwszych przykładach znajdziecie podpowiedzi w formie pytań, które powinniście zadać sobie przed wpisaniem odpowiedzi).
– Byłam dzisiaj z ____________ ((Kim?) moi przyjaciele) w ____________((Czym?) kino). Oglądaliśmy niesamowity ____________((Co?) film). Był on o ____________(pies), który zapanował nad całym ____________(świat). Chętnie obejrzałabym ____________(on) jeszcze raz. Kiedy wyszliśmy z ____________(kino) zobaczyłam moją ____________(mama). Przyjechała ona po mnie, bo chciała, abym ja z nią gdzieś pojechała. Mimo innych planów z ____________(przyjaciele) wsiadłam do ____________(samochód) i pojechałyśmy. Podczas jazdy opowiadałam ____________(mama) o ____________(film). Okazało się, że jedziemy na ____________(impreza) urodzinową do ____________(wujek). Było super. Tam też oglądaliśmy ____________(film), jedliśmy przeróżne ____________(smakołyki) i ogólnie super się bawiliśmy.
– Wczoraj był mój ____________ (najlepszy dzień) w życiu. Kiedy byłam w ____________(szkoła) to już na ____________ (pierwsza lekcja), czyli ____________(matematyka), dostałam ____________(szóstka). Potem na ____________(historia) pani mnie spytała i trochę się zestresowałam, ale na szczęście dostałam ____________(piątka). Po ____________(szkoła) przyjechał odebrać mnie ____________(tata). Bardzo się ucieszyłam, bo zawsze jak on mnie odbiera jedziemy na ____________(zakupy), i tak też właśnie było tego dnia. Kupiłam sobie super ____________(bluzka) i ____________(książka), którą chciałam kupić już od dawna. Wracając zajechaliśmy jeszcze do ____________(schronisko) dla ____________(zwierzęta), często tam bywamy, aby trochę pomóc przy opiece nad ____________(zwierzęta), więc nie wydało mi się to dziwne. Tego dnia było jednak trochę inaczej, bo usłyszałam słowa od ____________(tata), że dzisiaj któregoś ____________(zwierzak) możemy wziąć do ____________(dom). Skakałam z radości i wbiegłam do ____________(schronisko) zastanawiając się, którego wybrać. Po trudnych decyzjach w końcu wybrałam ____________(pies) Doggie. Dzisiaj pojedziemy do weterynarza, by zbadał ____________ (nasz nowy piesek). Oczywiście nadal będziemy odwiedzać ____________(schronisko) i tam pomagać, ale teraz mamy też własnego ____________(piesek), którego bardzo kochamy.
– Jutro ____________ (moja koleżanka) będzie miała ____________(urodziny). Znam ją dość dobrze, więc teoretycznie nie powinnam mieć w ogóle problemy z zakupem dla niej ____________(prezent). Niestety to tak wcale nie jest. A jeszcze dodatkowo ona mi kupiła na moje urodziny taką ____________ (piękna bluzka) i ____________ (etui na telefon), że teraz mam świadomość, że muszę się bardzo postarać. Oczywiście ja wiem, że przecież ____________(prezenty) nie są najważniejsze, ale jednak bardzo ją lubię, więc chciałabym jej coś kupić. Właśnie przeglądam różne ____________ (strony internetowe) i znalazłam ____________(książka), o której ona marzyła. Zobaczyłam również ____________(kubek) z ____________(klocki), a ona naprawdę bardzo lubi ____________(klocki). Dokupię jeszcze kilka ____________(cukierki), zrobię jakieś ____________(opakowanie) własnoręcznie i prezent będzie idealny. Mam nadzieję, że jej się spodoba. Moja ____________(mama) podpowiedziała mi jeszcze, że mogłabym dołożyć jeszcze do ____________(prezent) własnoręcznie zrobioną ____________ (poduszka na szydełku). To bardzo dobry pomysł, a na tyle co znam moją koleżankę na pewno bardzo doceni zrobiony odręcznie prezent.
Jeśli rozwiązaliście wszystkie zadania to gratuluję. BRAWO!!! Ale pamiętajcie powinniście ćwiczyć na bieżąco, aby utrwalić zdobytą wiedzę. MIŁEJ NAUKI!!! POWODZENIA!!!
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!