Błędy składniowe
DEFINICJE:
Składnia to dział gramatyki, mówiący o poprawnym tworzeniu zdań i równoważników zdań, biorąc pod uwagę ich budowę.
Błąd składniowy, nazywany też syntaktycznym – to rodzaj błędu językowego, polegający na nieświadomym złamaniu zasad obowiązujących w języku polskim. Najczęstsze błędy z tego grupy to błędy dotyczące związków zgody, rządu i przynależności. A także błędy w szyku zdania (zła kolejność); niepoprawne użycie imiesłowowych równoważników zdania oraz niepoprawne stosowanie skrótów. Zrozumienie treści zdania bądź wypowiedzi, w których zaistniał wyraźny błąd składniowy, może być utrudnione, a wręcz niezrozumiałe.
RODZAJE BŁĘDÓW SKŁADNIOWYCH:
1. Błędy szyku – jak sama nazwa wskazuje, jest to błąd w szyku, czyli kolejności umieszczania wyrazów w zdaniach. Warto jednak zaznaczyć, iż nie każde odstępstwo to błąd, gdyż istnieje tak zwany „szyk swobodny”. Przestawienie szyku może służyć celom stylistycznym i komunikacyjnym. Wiele błędów w szyku można uznać za rodzaj maniery językowej danego autora/nadawcy albo środek stylistyczny. Istnieje też jednak wiele błędów rażących.
Przykłady:
„Pies kolejny raz pogryzł poduszkę, prawdopodobnie wynika to z jego specyficznego charakteru, a zarazem trudnego.” – źle
„Pies kolejny raz pogryzł poduszkę, prawdopodobnie wynika to z jego specyficznego, a zarazem trudnego charakteru.” – dobrze
„Takie rzeczy w minionych latach nie zdarzały się.” – źle
„Takie rzeczy w minionych latach się nie zdarzały.” – dobrze
„Kot ujrzał na ulicy psa i bardzo przestraszył się.” – źle
„Kot ujrzał na ulicy psa i bardzo się przestraszył.” – dobrze
„Odpowiedzieć spróbuję na zadane pytanie.” – źle
„Spróbuję odpowiedzieć na zadane pytanie.” – dobrze
2. Błędy w związku zgody – to niedostosowanie kategorii gramatycznych składnika podrzędnego do kategorii składnika nadrzędnego w związku zgody.
a) błędy dotyczące rodzaju rzeczownika;
b) błędy w zakresie kategorii liczby;
c) błędy w zakresie uzgodnienia liczebnika z zaimkiem liczebnym;
d) błędne uzgodnienie podmiotu i orzeczenia.
Przykłady:
„Kasia i Piotrek poszedł razem to parku.” – źle
„Kasia i Piotrek poszli razem do parku.” – dobrze
„Do pokoju nagle wbiegł mój pies i kot sąsiada.” – źle
„Do pokoju nagle wbiegli mój pies i kot sąsiada.” – dobrze
„Na wczorajszy spektakl w teatrze przyszło zaledwie pięćdziesiąt trzy osoby.” – źle
„Na wczorajszy spektakl w teatrze przyszły zaledwie pięćdziesiąt trzy osoby.” – dobrze
„Młodzież, która wczoraj zebrała się na placu podczas apelu, zaśpiewali hymn państwowy.” – źle
„Młodzież, która wczoraj zebrała się na placu podczas apelu, zaśpiewała hymn państwowy” – dobrze
„Sołtys wsi Wejherowo, Krystyna Kowalska, wprowadził wiele udogodnień dla osób niepełnosprawnych.” – źle
„Sołtys wsi Wejherowo, Krystyna Kowalska, wprowadziła wiele udogodnień dla osób niepełnosprawnych.” – dobrze
„Konie biegli szybko na zawodach.” – źle
„Konie biegły szybko na zawodach.” – dobrze
3. Naruszenie związku rządu – to niedostosowanie składnika podrzędnego do wymagań składniowych składnika nadrzędnego w związku rządu. Użycie niewłaściwego rzeczownika, czasownika, przymiotnika i (nadużywanie) przyimka. Najczęściej jest stosowany biernik tam, gdzie powinien być zastosowany dopełniacz.
Przykłady:
„Używam tylko naturalne kosmetyki.” – źle
„Używam tylko naturalnych kosmetyków.” – dobrze
„Nie należy zawracać uwagę na te drobne zaniechania.” – źle
„Nie należy zwracać uwagi na te drobne zaniechania.” – dobrze
„Wróżka nie mogła zobaczyć w kartach przyszłość.” – źle
„Wróżka nie mogła zobaczyć w kartach przyszłości.” – dobrze
„Wolontariusz poświęcił się na walkę ze śmieceniem lasów i posprzątał otoczenie.” –
źle
„Wolontariusz poświęcił się walce ze śmieceniem lasów i posprzątał otoczenie.” – dobrze
„Używać krwistoczerwonej szminki” – źle
„Używać krwistoczerwoną szminkę.” – dobrze
„Prowadzenie samochodu, zwłaszcza po zmierzchu, wymaga skupienie i koncentracja.” – źle
„Prowadzenie samochodu, zwłaszcza po zmierzchu, wymaga skupienia i koncentracji.” – dobrze
4. Spójniki i zaimki – niewłaściwie zastosowanie spójników i zaimków, a także ich nadmiar jest uważane za błąd składniowy. Usterką językową (ale nie błędem) jest z kolei rozpoczynanie zdań od spójników.
Przykłady:
„Padał ulewny deszcz i wziąłem parasol”. – źle
„Padał ulewny deszcz, więc wziąłem parasol.” – dobrze
„Przyjdę na przyjęcie urodzinowe, ale nie zostanę natomiast długo.” – źle
„Przyjdę na przyjęcie urodzinowe, ale nie zostanę długo.” – dobrze
„Nasza drużyna wygrała mecz, gdzie rywalizowała z drużyną dziewczyn.” – źle
„Nasza drużyna wygrała mecz, w którym rywalizowała z drużyną dziewczyn.” – dobrze
„Ale Piotrek powiedział że pożyczy mi książkę.”
„Więc teraz obejrzymy razem film.”
„I pójdziemy jutro do restauracji na kolację.”
Nie jest to błąd, ale zaczynanie zdania od „ale”, „więc”, „i” jest niemile widziane.
5. Niepoprawne stosowanie imiesłowowego równoważnika zdania (zakończone na końcówki „-ąc”, „-łszy”, „-wszy”). – istnieją dwie zasady poprawnego używania imiesłowów równoważnikowych i dotyczą one zachowania zasady tożsamości podmiotów i wykonawców czynności oraz zachowania właściwych relacji czasowych. Do tego typu błędów możemy zaliczyć też anakolut, gdy całe całe zdanie ma niepoprawną konstrukcję składniową.
Przykłady:
„Piotrek zdając egzamin końcowy, został przyjęty na studia.” – źle
„Piotrek zdawszy egzamin końcowy, został przyjęty na studia.” – dobrze
„Kiedy Piotrek zdał egzamin końcowy, został przyjęty na studia.” – dobrze
„Wczoraj wstając, świeciło słońce.” – źle
„Gdy wczoraj wstawałam, świeciło słońce.” – dobrze
6. Niewłaściwa forma liczebnika.
Przykłady:
„Moja suczka urodziła wczoraj czwórkę szczeniaków.” – źle
„Moja suczka urodziła wczoraj czworo szczeniaków.” – dobrze
„Jan zamówił na zimę półtora tony węgla.” – źle
„Jan zamówił na zimę półtorej tony węgla.” – dobrze
7. Powtórzenia w zdaniu/zdaniach – zbyt częste używanie powtórzeń źle wpływa na odbiór i czytelność tekstu.
Przykłady:
„Byłam wczoraj u pani weterynarz, która zajmuje się leczeniem psów i kotów, która pomogła mojemu kotu pozbyć się pcheł, z którymi zmagał się od paru dni.” – źle
„Byłam wczoraj u pani weterynarz, zajmującą się leczeniem psów i kotów, a ona pomogła mojemu kotu pozbyć się pcheł, z którymi zmagał się od paru dni.” – dobrze
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!