Błędy składniowe

DEFINICJE:
Składnia to dział gramatyki, mówiący o poprawnym tworzeniu zdań i równoważników zdań, biorąc pod uwagę ich budowę.

Błąd składniowy, nazywany też syntaktycznym – to rodzaj błędu językowego, polegający na nieświadomym złamaniu zasad obowiązujących w języku polskim. Najczęstsze błędy z tego grupy to błędy dotyczące związków zgody, rządu i przynależności. A także błędy w szyku zdania (zła kolejność); niepoprawne użycie imiesłowowych równoważników zdania oraz niepoprawne stosowanie skrótów. Zrozumienie treści zdania bądź wypowiedzi, w których zaistniał wyraźny błąd składniowy, może być utrudnione, a wręcz niezrozumiałe.

RODZAJE BŁĘDÓW SKŁADNIOWYCH:

1. Błędy szyku – jak sama nazwa wskazuje, jest to błąd w szyku, czyli kolejności umieszczania wyrazów w zdaniach. Warto jednak zaznaczyć, iż nie każde odstępstwo to błąd, gdyż istnieje tak zwany „szyk swobodny”. Przestawienie szyku może służyć celom stylistycznym i komunikacyjnym. Wiele błędów w szyku można uznać za rodzaj maniery językowej danego autora/nadawcy albo środek stylistyczny. Istnieje też jednak wiele błędów rażących.

Przykłady:
„Pies kolejny raz pogryzł poduszkę, prawdopodobnie wynika to z jego specyficznego charakteru, a zarazem trudnego.” – źle
„Pies kolejny raz pogryzł poduszkę, prawdopodobnie wynika to z jego specyficznego, a zarazem trudnego charakteru.” – dobrze

„Takie rzeczy w minionych latach nie zdarzały się.” – źle
„Takie rzeczy w minionych latach się nie zdarzały.” – dobrze

„Kot ujrzał na ulicy psa i bardzo przestraszył się.” – źle
„Kot ujrzał na ulicy psa i bardzo się przestraszył.” – dobrze

„Odpowiedzieć spróbuję na zadane pytanie.” – źle
„Spróbuję odpowiedzieć na zadane pytanie.” – dobrze

2. Błędy w związku zgody – to niedostosowanie kategorii gramatycznych składnika podrzędnego do kategorii składnika nadrzędnego w związku zgody.
a) błędy dotyczące rodzaju rzeczownika;
b) błędy w zakresie kategorii liczby;
c) błędy w zakresie uzgodnienia liczebnika z zaimkiem liczebnym;
d) błędne uzgodnienie podmiotu i orzeczenia.

Przykłady:
„Kasia i Piotrek poszedł razem to parku.” – źle
„Kasia i Piotrek poszli razem do parku.” – dobrze

„Do pokoju nagle wbiegł mój pies i kot sąsiada.” – źle
„Do pokoju nagle wbiegli mój pies i kot sąsiada.” – dobrze

„Na wczorajszy spektakl w teatrze przyszło zaledwie pięćdziesiąt trzy osoby.” – źle
„Na wczorajszy spektakl w teatrze przyszły zaledwie pięćdziesiąt trzy osoby.” – dobrze

„Młodzież, która wczoraj zebrała się na placu podczas apelu, zaśpiewali hymn państwowy.” – źle
„Młodzież, która wczoraj zebrała się na placu podczas apelu, zaśpiewała hymn państwowy” – dobrze

„Sołtys wsi Wejherowo, Krystyna Kowalska, wprowadził wiele udogodnień dla osób niepełnosprawnych.” – źle
„Sołtys wsi Wejherowo, Krystyna Kowalska, wprowadziła wiele udogodnień dla osób niepełnosprawnych.” – dobrze

„Konie biegli szybko na zawodach.” – źle
„Konie biegły szybko na zawodach.” – dobrze

3. Naruszenie związku rządu – to niedostosowanie składnika podrzędnego do wymagań składniowych składnika nadrzędnego w związku rządu. Użycie niewłaściwego rzeczownika, czasownika, przymiotnika i (nadużywanie) przyimka. Najczęściej jest stosowany biernik tam, gdzie powinien być zastosowany dopełniacz.