Homonimy
Wszystko, co należy wiedzieć o homonimachZ pewnością z pojęciem homonimu zetknęliśmy się w naszym życiu nie jeden raz – po raz pierwszy uczymy się o nim już we wczesnych latach nauczania w szkole. Najprościej rzecz ujmując, pod tą definicję zaliczamy wyrazy o identycznej pisowni lub wymowie, które jednak znaczą coś innego. Aby lepiej to wytłumaczyć, musimy sięgnąć do kilku przykładów, a także rozróżnić różne rodzaje homonimów. Według definicji pochodzącej ze Słownika Języka Polskiego PWN homonimia to: „identyczność brzmienia i pisowni wyrazów mających różne znaczenia i zwykle też różne pochodzenie”. Zostanie ona rozszerzona i podana w lepszym do zrozumienia przesłaniu w dalszej części artykułu.Rodzaje homonimów Na samym początku zajmijmy się rodzajem homonimów, które są przez nas najczęściej rozpoznawane – mowa tu o homonimach o takiej samej pisowni, jak i wymowie, natomiast samo znaczenie wyrazu zależy tylko i wyłącznie od kontekstu, zdania czy wypowiedzi. Tu mamy do czynienia ze z pewnością dobrze znanymi nam przykładami jak; „pokój” – w znaczeniu ugody, okresu bez konfliktu, oraz „pokój” jako pomieszczenie, czy „para” – jako stan skupienia lub też „para” jako określenie dwójki osób. Nie jest więc to rozróżnienie, które powinno stanowić dla nas problem. Warto też zwrócić uwagę na to, że homonimy zazwyczaj nie tylko mają różne znaczenie, ale również różną etymologię, czyli pochodzenie.
Możemy mieć również do czynienia z innym rodzajem homonimów – homofonami. Są
to wyrazy o identycznej wymowie, różniące się jednak pisownią, ten typ
homonimów również jest dosyć często spotykany w naszym języku na co
dzień. Tutaj również możemy podać bardzo znane przykłady jak Bóg oraz
buk, czy też morze i może. Oczywiście w języku mówionym również o
znaczeniu danego słowa decyduje wyłącznie kontekst, gdzie w tym
przypadku nie spotykamy się z tym utrudnieniem w języku pisanym.
Do innych przykładów homonimów, które jednak w języku polskim nie są tak
często spotykane, należą homografy (lub homogramy), które w pewnym
sensie są odwrotnością homofonów – wyrazy te mają identyczną pisownię,
natomiast inaczej są te słowa wymawiane. Jest to przykład homonimu,
którego możemy często spotkać np. w języku angielskim, jednak w naszym
języku ojczystym rzadko występują homografy. Oczywiście jednak istnieją
bardziej znane przykłady, jest to np. „cis” jako gatunek drzewa lub też
„cis” czytany jako „c-is”, który jest określeniem muzycznym.
Istnieją także homonimy, które mimo tego, że ich pisownia oraz wymowa są
identyczne, to znaczenie mają inne, wynika to jednak z tego, że są to różne
formy odmiany gramatycznej wyrazów o całkiem innej definicji, oraz
różnych przy innej odmianie. Klarownym przykładem homonimu, może być tu
„piła” oznaczająca sprzęt do cięcia np drzewa lub „piła” jako odmiana
czasownika „pić”. Jeśli poszukujemy homonimów w naszym codziennym języku,
warto zwrócić na to uwagę.
Wyrazy polisemicznePamiętajmy, że jak większość definicji czy określeń w języku polskim, nic nie jest takie do końca proste. Tak i w przypadku homonimów może dojść do lekkiego zagmatwania w tym temacie. Mowa tu o wyrazach polisemicznych. Co to takiego? Oraz czym różnią się one od lepiej już nam znanych homonimów? Postaramy się to kwestię wyjaśnić raz na zawsze. Polisemia dotyczy wyrazów wieloznacznych – czyli słów mających kilka znaczeń przypisanych do jednego wyrazu. Nic więc dziwnego, że wyrazy te często mylone są z homonimami, a czasem nawet z synonimami, i warte zaznaczenia jest, że sprawia to problem nie tylko uczniom. Jednak co łączy wyrazy polisemiczne – skąd to inne rozróżnienie ? Przede wszystkim chodzi tu o pochodzenie – dotyczy to bezpośrednio słowotwórstwa – np. dany wyraz pochodzi od tego samego czasownika. Najprościej oczywiście zobrazować to przykładem; „zamek” jako warownia lub „zamek” jako część ubrania, to co mają ze sobą wspólnego oprócz wspólnego brzmienia i pisowni, to także etymologia od czasownika „zamykać”. Ważne aby zrozumieć, że polisemy to pojedyncze wyrazy posiadające kilka znaczeń. Innym nieco trudniejszym przykładem polisemii jest wyraz „okno” dotyczący otworu w ścianie, oraz „okno” otwierające się na ekranie komputera, nie chodzi w tym przypadku o etymologię, lecz o w pewnym sensie podobną, czy identyczną funkcję (okno otwiera się i zamyka). Jak więc widać homonimy nie są wcale tak oczywiste, i bardzo łatwo może dojść do pomyłki.PodsumowanieHomonimy są generalnie bardzo ciekawym zjawiskiem językowym, a zwiększanie wiedzy na temat konkretnych wyrazów oraz ich znaczeń może prowadzić nas często do bardzo ciekawych wniosków, jeśli oczywiście ktoś zainteresowany jest tą tematyką. Jeśli chodzi o przykłady homonimów, wynajdowanie coraz to nowszych może być naprawdę dobrą i ćwiczącą umysł zabawą, zwłaszcza jeśli zaczniemy dociekać podstaw powstania tych właśnie wyrazów. Oczywiście homonimy mogą być źródłem problemów, zwłaszcza dla uczniów, jednak jest to z pewnością temat, który po konkretnym przygotowaniu powinien wydać się dużo łatwiejszy do przyswojenia. Możemy się zdziwić, ale homonimy i gry słowne z nimi związane często są wykorzystywane – nie tylko dla urozmaicenia rozmowy, ale np. w reklamach – dla uatrakcyjnienia.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!