Imiesłów Przymiotnikowy
DEFINICJA: Imiesłów to nieosobowa forma czasownika. Ma cechy składniowe i fleksyjne przymiotnika. Imiesłowy to formy gramatyczne czasowników, ale bywają podobne do przymiotników. Część imiesłowów nie jest już tak powszechnie używana w życiu codziennym, możemy je jednak spotkać w tekstach pisanych, literaturze pięknej itp. Używamy ich, aby wzbogacić nasz język.
IMIESŁOWY PRZYMIOTNIKOWE: jest to forma czasownika połączonego z przymiotnikiem. Jest formą nieosobową. Odmienia się tak samo, jak przymiotnik. Aby uniknąć błędów związanych z odróżnianiem imiesłowów przymiotnikowych od przymiotników, musimy sprawdzić, czy dany wyraz pochodzi od czasownika. Jeśli tak, wówczas jest to omawiany imiesłów.
Odpowiada na pytania „jaki?”, „jaka?”, „jakie?”
Odmienia się przez przypadki, liczby oraz rodzaje.
Rozróżniamy imiesłowy bierne i czynne.
IMIESŁOWY BIERNE: używamy ich w celu ukazania cech osób lub przedmiotów, które podlegają/podlegały danej czynności, albo mają określone właściwości:
tworzone są od czasowników przechodnich (dokonanych i niedokonanych),
zakończone są na końcówkę „-ny”, „-na”, „-ne”, „-ty”, „-ta”, „-te”, „-ony”, „-ona”, „-one”,
przykłady: zapisany, zaśpiewany, odkopane, nadęta, uszyte, lubiana, wyleczony, zadowolona, rozpieszczone.
Piotrek był poddany leczeniu. →Piotrek został wylecz-ony.
Koleżanki bardzo lubią Kasię → Kasia jest bardzo lubia-na.
Ktoś zdarł plakat ze ściany. → Plakat został zdar-ty.
Piotrek podarł kartkę → Kartka została podar-ta.
Pies zgubił swoją ulubioną zabawkę. → Ulubiona zabawka psa została zgubi-ona.
Rodzice rozpieścili dzieci. → Dzieci zostały rozpieczsz-one przez rodziców.
Nauczyciel omówił temat. → Temat został omówi-ony przez nauczyciela.
Wczoraj został otwarty nowy sklep odzieżowy → Wczoraj otwar-to nowy sklep odzieżowy.
IMIESŁOWY CZYNNE: używamy ich w celu ukazania cechy osoby, która wykonuje jakąś czynność w danej chwili lub w czasie przeszłym:
tworzone od czasowników niedokonanych,
zakończone są na końcówkę „-ący”, „-ąca”, „-ące”,
przykłady: słyszący, słuchająca, kicające, niemyśląca, wyglądający, węszący.
Kasia uważnie słucha. → Kasia jest uważnie słuchaj-ąca.
Telefon głośno dzwoni. → Telefon jest głośno dzwoni-ący.
Anna trzeźwo myśli o przyszłości. → Anna jest trzeźwo myśl-ąca.
Sprawa zaginięcia niepokoi. → Sprawa zaginięcia jest niepokoj-ąca.
Piotr ładnie pisze. → Piotr jest ładnie pisz-ący.
Zakatarzony człowiek często kicha. → Zakatarzony człowiek jest często kichaj-ący.
Harry Potter to postać, która występuje w książce. → Harry Potter to postać występuj-ąca w książce.
Krzyś to chłopiec, który często się obraża. → Krzyś to chłopiec często obrażaj-ący się.
PISOWNIA Z „NIE”.
Imiesłowy przymiotnikowe z zaprzeczeniem (partykułą) „nie” piszemy łącznie. Dotyczy to zarówno biernych i czynnych imiesłowów przymiotnikowych.
Przykłady: niewierzący, niepijący, nielubiący, nieakceptujący, niedoceniany, nieznany, nienaruszony, niepokonany, nieumyty.
Istnieją jednak pewne wyjątki. Kiedy zestawiamy ze sobą partykułę „nie” w wyraźnych przeciwstawieniach, a także, kiedy występuje w konstrukcji zdania spójnik „ani”, „ni”.
Przykłady: Coś jest nie naruszone, ale całkowicie zniszczone. | Ten kolor jest nie zielony, ale seledynowy. | Ani nie gruszka, ani nie jabłko. | Ten człowiek jest niepiszący ani nieczytający.
PODSUMOWANIE:
Czasownik + przymiotnik = imiesłów przymiotnikowy.
Pod względem znaczenia imiesłowy nawiązują do czasowników, a pod względem odmiany, do przymiotników.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!