Imiesłów Przymiotnikowy Bierny
DEFINICJA:
imiesłów przymiotnikowy to nieosobowa forma czasownika połączonego z przymiotnikiem. Jest częścią mowy. Ma cechy składniowe i fleksyjne przymiotnika i jest do niego podobny, a nawet odmienia się tak samo. Używamy go w celu wzbogacenia języka bądź przekazania danego komunikatu bez ujawniania wykonującej czynność osoby. Jak odróżnić imiesłów przymiotnikowy od przymiotnika? Należy zwrócić uwagę, czy wyraz pochodzi od czasownika, jeśli tak, wówczas to imiesłów przymiotnikowy.- Imiesłów przymiotnikowy odpowiada na pytania: jaki?, jaka?, jakie?- Odmienia się przez przypadki, liczby oraz rodzaje (tak jak przymiotnik)- Dzielimy je na imiesłowy przymiotnikowe BIERNE i CZYNNE.IMIESŁÓW PRZYMIOTNIKOWY BIERNY:kiedy go użyjemy, ukażemy cechy osoby/osób lub rzeczy, które podlegają bądź podlegały jakiejś czynności, znajdowały się w jakimś stanie albo mają określone właściwości. Ale nie dostarczymy informacji o osobie. Jak sama nazwa wskazuje, jego celem jest utworzenie strony biernej czasownika.
– Tworzony jest od czasownika przechodniego, czyli dokonanego i niedokonanego- Zakończony jest końcówką „-ny”, „-na”, „-ne”, „-ty”, „-ta”, „-te”, „-ony”, „-ona”, „-one”- Z partykułą „NIE” piszemy łącznie!
PRZYKŁADY: – Przykłady utworzenia imiesłowu przymiotnikowego biernego od danego czasownika:czasownik „przeczytać” → przeczytany/przeczytana/przeczytane
czasownik „zrobić” → zrobiony/zrobiona/zrobione
czasownik „śpiewać” → śpiewany/śpiewana/śpiewane
czasownik „pisać” → pisany/pisana/pisane
czasownik „zdmuchnąć” → zdmuchnięty/zdmuchnięta/zdmuchnięte
czasownik „spuchnąć” → spuchnięty/spuchnięta/spuchnięte
czasownik „lubić” → lubiany/lubiana/lubiane
czasownik „uszyć” → uszyty/uszyta/uszyte
czasownik „wyleczyć” → wyleczony/wyleczona/wyleczone
czasownik „czytać” → czytany/czytana/czytane
czasownik „mówić” → mówiony/mówiona/mówione
czasownik „wałkować” → wałkowany/wałkowana/wałkowane
czasownik „kochać” → kochany/kochana/kochane
– Przykłady przekształconych zdań tak, aby zawierały imiesłów przymiotnikowy czynny. Po takim przekształceniu tracimy informację o osobie wykonującej czynność:Przeczytałam wczoraj książkę. → Książka została przeczytana.Mój pies był u pani weterynarz, która wyleczyła go. →Mój pies został wyleczony przez panią weterynarz.
Dzieci zaśpiewały świąteczną piosenkę. →Świąteczna piosenka została zaśpiewana.
Wszyscy w klasie lubią nauczycielkę od muzyki. → Nauczycielka od muzyki jest lubiana.
Upiekłam piękny tort urodzinowy. → Piękny tort urodzinowy został upieczony.
Ukończyłem liceum. → Liceum zostało ukończone.
Nie zrobiłam zadania domowego. → Zadanie domowe zostało niezrobione.
Własnoręcznie uszyłam suknię na sylwestra. → Suknia na sylwestra została uszyta.
Pożyczyłam książkę i płytę od kolegi. →Książka i płyta zostały pożyczone.
Przerabialiśmy już ten temat wielokrotnie. → Ten temat wielokrotnie był przerabiany.
Moje chomiki kocha cała rodzina. → Chomiki są kochane.
PISOWNIA Z „NIE”- Z partykułą zaprzeczającą „nie” imiesłów przymiotnikowy bierny piszemy zawsze ŁĄCZNIE.
Na przykład: niepokonany, niezrobiony, nieprzeczytana, niezapisany, nielubiany, niewyleczony, nieuszyty, nieodkryty, nieprzebyty, nieunikniony, niedoceniany, nieumyty, nierozpoczęty, niezamknięty.- Istnieją jednak wyjątki. Kiedy zestawiamy ze sobą partykułę „nie” w wyraźnych przeciwstawieniach. Czyli kiedy występuje w zdaniu spójnik „ani”, „ni”.
Na przykład:
Ten kolor jest nie niebieski, ale granatowy.
Kaki to dziwny owoc, ani nie pomidor ani nie jabłko.
Ni to pies, ni to wydra.ODMIANA:
Imiesłów przymiotnikowy bierny odmieniamy tak samo jak przymiotnik. Odmienia się więc przez:
a) RODZAJE – w liczbie pojedynczej imiesłowy przymiotnikowe bierne mają trzy rodzaje: męski, żeński, nijaki, zaś w liczbie mnogiej dwa: męskoosobowy i niemęskoosobowy.1. Rodzaj męski: napisanyRodzaj żeński: napisana
Rodzaj nijaki: napisanoPrzykłady:
Sprawdzian został napisany.
Kartkówka została napisana.
Napisano trudny test.
Wszystkie testy zostały napisane. (liczba mnoga)
b) PRZYPADKI – deklinacja, czyli stopniowanie imiesłowu przymiotnikowego biernego na przykładzie czasownika wykonać — wykonany:Mianownik (kto? co?) – wykonanyDopełniacz (kogo? czego?) – wykonanegoCelownik (komu? czemu?) – wykonanemuBiernik (kogo? co?) – wykonanąNarzędnik (z kim? z czym?) – wykonanymMiejscownik (o kim, o czym?) – wykonanymWołacz (o!) – wykonanyTen płot został dobrze wykonany.
Wcześniej nie miałem lepiej wykonanego płotu.
Przyglądam się właśnie dobrze wykonanemu płotowi.
Widzę tu dobrze wykonaną pracę.
Spotkałem się dziś z dobrze wykonanym płotem.
Mówię o dobrze wykonanym płocie.
O! Dobrze wykonany płocie!c) LICZBY – wyróżniamy liczbę pojedynczą i liczbę mnogą.Na przykład:
Książka przeczytana.
Książki przeczytane.Piosenka zaśpiewana.
Piosenki zaśpiewane.Praca wykonana.
Prace wykonane.UWAGA: Imiesłów przymiotnikowy bierny nie odmienia się przez STOPNIE.PODSUMOWANIE:
– imiesłowy przymiotnikowe bierne tworzymy od CZASOWNIKÓW przechodnich, czyli takich, od których da się stworzyć stronę bierną,– używamy ich w celu pokazania albo cechy osoby, która podlega danej czynności, albo właściwości danej osoby (lub przedmiotu), spowodowanej jakimś zdarzeniem z jej udziałem,– mają końcówkę „-ny”, „-na”, „-ne”, „-ty”, „-ta”, „-te”, „-ony”, „-ona”, „-one”,– z „nie” imiesłowy przymiotnikowe (zarówno bierna, jak i czynne) piszemy łącznie.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!