Interpretacja porównawcza – Jak napisać
Czym jest interpretacja porównawcza?Interpretacja porównawcza to, jak sama nazwa wskazuje, po prostu porównanie. Należy zestawić ze sobą dwa teksty i ocenić, co jest w nich podobnego lub jakie kwestie je różnią. Wskazówki1) Po pierwsze – przygotuj odpowiedni pomysł na tekst. Skup się na tym, czy autorowi polecenia na pewno chodzi o interpretację porównawczą, czy tylko tobie tak się wydaje. Jeśli w poleceniu jest to wyraźnie zaznaczone, możesz zacząć obmyślać scenariusz wypracowania. 2) Zastanów się nad tym, co łączy przytoczone w zadaniu dwa utwory. Czy jest to może wspólny autor? A może ten sam okres powstania utworów? Czy w tekście jest poruszane to samo zjawisko historyczne? 3) Rozważ, czy autorzy tekstów mogli się znać. Może należeli do jednego towarzystwa literackiego, a może byli sobie zupełnie obcy i ze względu na lata życia nie mieli szans się spotkać? 4) Analiza i interpretacja dzieła literackiego stanowią zespół zabiegów, które prowadzą do dogłębnego poznania utworu. Kwestii do porównania jest dużo. Na początku dobrze jest zacząć od analizy utworów. Trzeba skupić się na podstawowych kwestiach, którymi są:- przynależność gatunkowa- cechy stylu- kompozycja dzieła i jego funkcja.Przynależność gatunkowaUstal, do jakiego gatunku literackiego należą teksty, które trzeba porównać. Może oba są wierszami? Może jednak zdarzyć się tak, że oba teksty będą należeć do innego gatunku. Może być nawet ciekawiej i w zadaniu zostaniesz poproszony o porównanie książki i filmu. Zastanów się, co może łączyć lub dzielić oba utwory? Czy jest to gatunek literacki?Cechy styluKolejny punkt to cechy stylu. Jest to poniekąd związane z poprzednim punktem. Przeczytaj oba teksty i dokonaj analizy stylu utworów. a) Jakim językiem są napisane? Czy są to utwory napisane stylem naukowym, a może jest to styl potoczny? b) W jaki sposób osoba mówiąca odnosi się do czytelnika? c) Jakich słów używa autor? Może są to metafory, teksty pełne porównań? d) Czy jest to język artystyczny? A może są pisane gwarą, charakterystyczną dla epoki albo miejsca pochodzenia twórcy? e) Jakie środki stylistyczne zostały użyte w tekście? Czy jest dużo epitetów, apostrof, personifikacji? f) Zanotuj wszystko, co ci przyjdzie do głowy, i skup się na kolejnym punkcie.Kompozycja dzieła i jego funkcjaAnalizując utwór, zwróć uwagę na to, czy tekst jest dzielony na zwrotki, czy pisany jest tekstem ciągłym. a) Jaką funkcję mają pełnić zwrotki, jeśli takowe są? b) Czy są akapity, apostrofy, epifory? Spostrzegawczość to twoja mocna strona i twój atut. Wszystko, co zauważysz w tekście, może mieć duże znaczenie. Przeprowadzenie właściwej analizy tekstu i jego kompozycji jest kluczowe dla dalszego zadania. Masz już podstawy, które musisz opisać, i otwartą drogę do analizy samego tekstu pisanego.5) Teraz przeczytaj jeszcze raz polecenia zadania. Musisz dokonać interpretacji porównawczej, ale czy jest podany przedmiot tego porównania? W wielu przypadkach taki przedmiot narzucony jest z góry w poleceniu. Jest to wtedy duże ułatwienie. Może być nim na przykład główny bohater albo użyty motyw literacki. Jest to bardzo ważne, by przedmiot porównania, na którym się skupimy, był zgodny z poleceniem. Dokonanie samej analizy, jednak nie na temat, nie będzie działało na naszą korzyść, a zadanie może zostać niezaliczone przez egzaminatora. Tego przecież nie chcemy.6) Następny krok to skupienie się na tekście. Przeczytaj oba utwory jeszcze raz z pełnym zrozumieniem i uwagą i… pisz.7) Skup się na razie na rzeczach pobocznych, lecz bardzo ważnych dla samej analizy. Dlatego porównaj daty i okoliczności powstania dzieł. – Może powstały w tej samej epoce, a może wręcz przeciwnie, dzielą je na przykład dwa wieki? – Weź pod uwagę kontekst historyczny. Jakie wydarzenia historyczne miały miejsce w tym czasie, kiedy powstawały utwory? Może to była II wojna światowa, a może wyprawy krzyżowe? Czy teksty traktują o tych wydarzeniach historycznych? I jak w tym wszystkim odnajduje się dana lektura? – Czy akcja dzieje się w ramach danego wydarzenia czy całkiem obok? – Może tekst przedstawia pewne sytuacje, znane nam z historii Polski albo świata? 8) Przyda się tutaj wiedza ogólna z wszystkich dziedzin życia i nauki. Często poeci czy pisarze używają takich metafor, że potrzeba nie lada umiejętności, aby prawidłowo odczytać, co autor miał na myśli. Jednak nikt nie powiedział, że będzie łatwo. Do prawidłowego odczytania tekstu często potrzeba wiedzy pozaliterackiej.9) Następnie skup się na tym, kim są bohaterowie utworów. – Czy jest to podmiot liryczny, czy jest on jednak postacią całkiem oddzielną od głównego bohatera? – Czy występuje tam więcej postaci? Jeśli tak, to jakie funkcje one pełnią? – Jeśli da się to odczytać z tekstu to napisz, jakie cechy charakteru posiadają bohaterowie. Może bohaterowie są postaciami krystalicznie dobrymi, a może jednak bohaterami czarnymi? – Z czego może wynikać ich dobroć albo zło? Może bohater to powstaniec warszawski, a może kat z Auschwitz? – Być może bohaterowie to całkiem przeciwstawne dwie postacie, które reprezentują całkiem inną postawę? W interpretacji porównawczej należy zawrzeć wszystkie te informacje, które są istotne dla porównania. Bohater to kluczowa sprawa, na której musimy się skupić. Przeoczenie ważnych cech i postaw poskutkuje nieprawidłową interpretacją tekstu. Musimy wiedzieć, czym powodowali się bohaterowie, postępując w określony sposób.10) Są jednak pewne kwestie, zarówno po stronie podobieństw, jak i różnic, które występują dosyć często i mogą być małą podpowiedzią dla autora interpretacji porównawczej. Skupmy się więc na tym, jakie mogą być najczęstsze podobieństwa utworów. Są to: a) temat – jeśli dostajemy do porównania dwa teksty, bardzo często zdarza się tak, że ich tematy są zbieżne – np. polecenie może brzmieć „Porównaj postać matki w książkach „Granica” Zofii Nałkowskiej i „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego”. To duże ułatwienie dla ucznia, ponieważ przedmiot porównania został określony w poleceniu i wiadomo już, na którym aspekcie tekstu należy się skupić. Analizujemy wtedy tekst pod kątem określonego motywu i żaden poboczny wątek nie zakłóci nam pracy. b) podobieństwo postaw autorów lub ich zainteresowań – może chodzić na przykład o podobną postawę wobec Ojczyzny lub takie samo spojrzenie na pewne kwestie historyczne i tym podobne. Może się zdarzyć taka sytuacja, że autorzy obu lektur to patrioci z krwi i kości, dla których Ojczyzna to największa wartość, o którą warto walczyć, a ich teksty mają rozbudzić w czytelniku postawy patriotyczne i chęć o walki o obronę granic państwa. A może obaj autorzy to pasjonaci przyrody i w swoich dziełach opiewają naturę jako rzecz najbardziej miłą sercu? Należy to dostrzec i zawrzeć w swoim wypracowaniu. c) epoka – może być to związane z punktem powyższym. Wiąże się to ze wspólnymi przeżyciami autorów, z ich światopoglądem. Jako przykład można tu podać „Medaliony” Zofii Nałkowskiej i „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall – obie książki opisują czasy II wojny światowej i przeżycia ludzi, którzy wtedy żyli i próbowali przeżyć każdy kolejny dzień. Wspólna epoka powstania dzieł jest dobrym punktem wyjścia dla dokonania porównania. Właściwe rozpoznanie epok powstania dzieł to sprawa kluczowa i absolutnie niezbędna dla dalszej pracy. d) gatunek literacki – często ma się za zadanie porównać dwa utwory reprezentujące ten sam gatunek literacki, np. dwie powieści. Taki sam gatunek literacki tekstów to duże ułatwienie dla autora porównania, ponieważ można od razu określić podobieństwa lub różnice w kompozycji itd.11) Oprócz podobieństw można wymienić także najczęstsze różnice, które pojawiają się w tekstach. Dla przykładu mogą to być: a) sposób ujęcia tematu – ten sam temat może być potraktowany w dwojaki sposób, to znaczy autorzy mogą na różne sposoby wykreować bohaterów. Jeden z bohaterów w takiej samej sytuacji może zachowywać się w sposób zupełnie odmienny od drugiego. b) stosunek autora do opisanego problemu – różne spojrzenie na ten sam problem, dwie całkiem odmienne postawy życiowe, które wyrażone są w utworach. Czy możemy autora tekstu utożsamić z podmiotem lirycznym? Jeśli tak, to po czym to poznać? Czy dla jednego autora dobro będzie złe, a dla drugiego – zło dobre? Istotne są też tu kwestie moralne, zarówno autorów, jak i bohaterów. c) epoka – może być zarówno podobieństwem, jak i różnicą. Odmienne doświadczenia autorów poskutkują odmiennym spojrzeniem na dany problem. d) sposób skonstruowania utworu – w tym punkcie należy pochylić się nad kompozycją tekstu. Może się zdarzyć, że będziemy musieli porównać dwa wiersze, z których jeden z nich będzie podzielony na zwrotki, a drugi nie. Dodatkowo, jeden może być wierszem białym, ale drugi będzie rymowany. Wszystko to, co związane jest z kompozycją, należy zauważyć i zanotować.Jak pisać?1) Kolejnym problemem, który trzeba rozstrzygnąć, jest kwestia: jak pisać? Zastosowana w wypracowaniu forma może nam dodać parę punktów lub je odjąć. Są dwa sposoby pisania interpretacji porównawczej.a) Formą pierwszą, zdecydowanie najłatwiejszą, jest opisanie najpierw jednego dzieła, a następnie drugiego. – Należy zacząć od wstępu, a następnie przejść do pierwszego utworu. Skupiamy się na opisie pierwszego dzieła, a potem przechodzimy do kolejnego. – Interpretacja dzieł jest odrębna. – Na zakończeni dokonujemy podsumowania i zapisujemy wnioski płynące z analizy. – Możemy także dodać ewentualnie własną ocenę utworów. Będzie to wyglądało poprawnie i logicznie. Ponadto kompozycja tekstu będzie przejrzysta i konkretna.b) Można też skorzystać z drugiego sposobu, który polega na jednoczesnym porównywaniu obu utworów pod danym względem. – Na przykład – najpierw porównujemy gatunek literacki, następnie styl językowy, podmiot liryczny i po kolei każdą kolejną warstwę utworów. – Należy zacząć od tego, co najważniejsze, a w każdym przypadku będzie to inna rzecz. Na końcu zawrzyj najistotniejsze wnioski. Tak skonstruowana interpretacja porównawcza sprawi wiele satysfakcji zarówno jej autorowi, jak i sprawdzającemu. Dodatkowo zwróci uwagę na umiejętność kojarzenia faktów i wyciągania z nich wniosków, a to jest najważniejsze podczas tego rodzaju pracy.Jednakże pamiętaj – wszystko zależy od utworów! Jeśli się nie da zastosować sposobu drugiego, śmiało sięgnij po pierwszy. 2) Twoja praca stanie się nieco bardziej atrakcyjna dzięki przytoczeniu cytatów z porównywanych utworów. Pamiętaj jednak o użyciu cudzysłowu, gdyż bardzo ważny jest odpowiedni zapis. Przytaczanie cytatów będzie świadczyło o tym, że wiesz, o czym piszesz, i potrafisz swoją tezę poprzeć odpowiednim fragmentem tekstu.3) Samo dostrzeżenie faktów nie wystarczy. Musisz się postarać, aby z tych faktów coś wynikało – wyciągaj więc wnioski. Masz prawo wyrazić własne zdanie i odczucia na temat utworów. – Napisz, co ty, jako autor porównania, o tym myślisz. W końcu piszesz we własnym imieniu i możesz mieć swoje zdanie na określony temat. Jednak, mimo wszystko, najważniejsza jest interpretacja tekstu. – Wyciągnij wnioski z tekstów. Napisz, czy wnioski wypływające z obu tekstów są takie same, czy jednak odmienne. – W podsumowaniu należy zawrzeć wszystko to, czego dowiedziałeś się z tekstów. Dokonałeś pełnej analizy utworów, zarówno pod względem technicznym, poprzez stylistykę i użyty język tekstu, kończąc na kontekście historycznym, dlatego posiadasz już pewną wiedzę, którą należy właśnie w tym punkcie przedstawić. – Czy twoja hipoteza, którą postawiłeś we wstępie, została potwierdzona czy obalona? 4) Odpowiedz sobie na pytanie, czy twoja analiza została wykonana wystarczająco dogłębnie, czy jednak na czymś mógłbyś się skupić jeszcze nieco dokładniej? Przeczytaj swoje wypracowanie jeszcze raz i ewentualnie popraw pewne braki i niedociągnięcia. Jeśli uważasz, że wszystko zrobiłeś tak, jak to powinno być zrobione, to świetnie! Możesz być z siebie dumny.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!