Liczebnik
Liczebnik
Liczebnik – odmienna część mowy, która określa liczbę lub kolejność osób, zwierząt, przedmiotów, roślin, obiektów. Niektóre liczebniki odmieniają się przez przypadki i rodzaje (np. liczebniki główne). Liczebnik odpowiada na pytania: ile? ilu? Który z kolei? Licznik poprzez wchodzenie w związki wyrazowe z rzeczownikami określa je.
Możemy dokonać podziału liczebników na pięć rodzajów:
• Liczebniki główne – odpowiadają na pytanie – ile? (np. sześć, dwadzieścia, osiemnaście, trzydzieści) Odmieniają się przez przypadki i rodzaje.
• Liczebniki porządkowe – odpowiadają na pytanie – który z kolei? (np. czwarty, osiemdziesiąty, piętnasty, dwudziesty). Odmieniają się przez przypadki i rodzaje.
• Liczebniki zbiorowe – odpowiadają na pytanie – ile? (np. pięcioro, sześcioro, dziewięcioro, siedemnaścioro). Odmieniają się tylko przez przypadki.
• Liczebniki ułamkowe – np. jedna piąta, pół, półtorej, dziewięć i trzy czwarte. Odmieniają się tylko przez przypadki.
• Liczebniki nieokreślone – odpowiadają na pytanie – ile? (np. kilkanaście, kilkaset, kilkadziesiąt).
Liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczownikami:
• Oznaczającymi osoby różne płci (troje ludzi),
• Oznaczającymi istoty niedorosłe (pięcioro dzieci),
• Mającymi tylko liczbę mnogą (np. dwie wiolonczele),
Stosujemy je również w tradycyjnych połączeniach wyrazów – np. dwoje oczu, dwoje uszu.
Liczebniki możemy podzielić również na liczebniki złożone (które piszemy jako jeden wyraz, ale możemy wyszczególnić w nim dwa człony np. siedem-dziesiąt (piszemy siedemdziesiąt)) i liczebniki wielowyrazowe (np. sto siedemdziesiąt pięć, dwa tysiące sto pięćdziesiąt dwa).
Odmiana liczebników
Odmiana przez rodzaje i liczby:
Liczba pojedyncza:
Rodzaj męski – trzeci, piąty
Rodzaj żeński – trzecia, piata
Rodzaj nijaki – trzecie, piąte
Liczba mnoga:
Rodzaj męskoosobowy – dwaj,
Rodzaj niemęskoosobowy – dwie,
Przypadki
Przykładowa odmiana liczby pojedynczej (jedna dziewczynka) i liczby mnogiej (dwaj chłopcy).
M. jedna dziewczynki
D. jednej dziewczynki
C. jednej dziewczynce
B. jednak dziewczynkę
N. (z) jedną dziewczynką
Msc. (o) jednej dziewczynce
W. jedna dziewczynko!
M. dwaj chłopcy,
D. dwóch chłopców,
C. dwóm chłopcom
B. dwóch chłopców
N. (z) dwoma chłopcami
Msc. (o) dwóch chłopcach
W. dwaj chłopcy!
Odmiana liczebnika porządkowego
Liczebniki porządkowe odmieniają się przez przypadki podobnie jak przymiotniki, dlatego też poniższa odmiana zawiera w sobie i liczebnik porządkowy (drugi, druga, drugie) jak i przymiotnik (piękniejsza, piękniejszy, piękniejsze), aby przedstawić podobieństwo miedzy ich odmianami przez przypadki.
Przykładowa odmiana liczebnika porządkowego – drugi z przymiotnikiem piękniejszy
1. Rodzaj męski
M. drugi piękniejszy
D. drugiego piękniejszy
C. drugiemu piękniejszemu
B. drugiego piękniejszego
N. (z) drugim piękniejszym
Msc. (o) drugim piękniejszym
W. drugi piękniejszy!
• Rodzaj żeński
M. druga piękniejsza
D. drugiej piękniejszej
C. drugiej piękniejszej
B. drugą piękniejszą
N. (z) drugą piękniejszą
Msc. (o) drugiej piękniejszej
W. druga piękniejsza!
• Rodzaj nijaki
M. drugie piękniejsze
D. drugiego piękniejszego
C. drugiemu piękniejszemu
B. drugie piękniejsze
N. (z) drugim piękniejszym
Msc. (o) drugim piękniejszym
W. drugie piękniejsze
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!