Nazwy krain geograficznych – zasady pisowni
Czym są nazwy krain geograficznych? W ogóle czym nazywamy krainę geograficzną, żebyśmy wiedzieli, o czym będziemy dywagować?Kraina geograficzna to teren, który ma własną nazwę i wyróżnia się cechami fizycznogeograficznymi.Najkrócej rzecz ujmując to są po prosty tereny na danym obszarze państwa, stanu, hrabstwa itd. Przyjmuje się, że krainy zwykle są nieco większe od samych regionów, chociaż ciągle istnieje różny podział terytoriów na krainy, co czasami może budzić wątpliwości w różnych przekładach atlasów, gdzie pewien fragment może należeć do Kotliny Podkarpackiej, a w drugim już niekoniecznie.W Polsce wyróżniamy na tę chwilę 6 krain, w skład w których wchodzą :- pas pobrzeży,
– pas pojezierzy,
– pas nizin (Niziny Środkowopolskie),
– pas wyżyn (Wyżyny Polskie),
– pas kotlin (Kotliny Podkarpackie),
– pas gór.Jednak dosyć już charakterystyki naszych pasm i innych krain, musimy tutaj wyjaśnić pisownię nazw krain, bo jedne będą pisane tak, inne inaczej. Jak należałoby je odróżnić, żeby pisownia wielką literą była poprawna?Przyjmuje się, że owe nazwy krain odnoszą się do ukształtowania terenu, dlatego zawsze będzie się je podawać wielkimi literami, traktować jak nazwy własne (Sudety, Pireneje, Mont Blanc, K2, Gerlach). Tutaj jest łatwizna i zero pola do żadnych nadużyć językowych. Co innego, jeżeli do gry wejdą nazwy dwuczłonowe i będziemy już musieli odróżnić, czy tylko jeden człon będzie pisany wielką literą, czy jednak oba. Tutaj musimy użyć wspominanych w poprzednich tekstach reguł pisowni.Pamiętamy, że oba człony pisane będą wielką literą w sytuacji, kiedy drugi człon nazwy będzie rzeczownikiem w dopełniaczu albo przymiotnikiem w mianowniku np. Morze Kaspijskie, Morze Bałtyckie, Ocean Spokojny, Ocean Atlantycki, Kotlina Kłodzka, Pojezierze Mazurskie, Wyżyna Śląska itd., itd.Nie jest to najtrudniejsza reguła, jaką świat polskiej pisowni widział; najważniejsze, żeby widzieć, czy drugi człon jest wyrazem odmiennym – jeżeli tak jest, oba człony zawsze będą pisane literami wielkimi. To bardzo istotne, bo często piszemy tylko drugi człon w taki sposób, a pierwszy pozostaje członem pisanym literą małą, a to według reguły będzie ortograficznym błędem.Jeżeli będziemy mieć nazwy krain dwuczłonowe, czyli tak jak w przypadku pierwszym, ale człon drugi będzie rzeczownikiem, który się nie odmienia w mianowniku, np. Wolin, Oslo, Bochum, Śniardwy, Mamry, to człon pierwszy zawsze będzie pisany literą małą: wyspa Wolin, miasto Oslo, miasto Bochum, jezioro Śniardwy, jezioro Mamry. itd.Może teraz przejdziemy do wymienienia kilku przykładów z obu zasad pisowni, żeby było wam łatwiej zrozumieć, o co chodzi. Zacznijmy od wypisania kilkunastu krain, których oba człony będą pisane literami wielkimi :1. Morze Czerwone
2. Pojezierze Kaszubskie
3. Ocean Indyjski
4. Bory Tucholskie
5. Brama Krakowska
6. Tatry Wysokie
7. Tatry Zachodnie
8. Beskid Niski
9. Góry Złote
10. Masyw Śnieżnika
11. Równina Łęczycko-Włodawska
12. Garb Włodawski
13. Kotlina Biebrzańska
14. Wał ŻerkowskiJak zauważycie głównie przymiotniki tworzą trzon drugi; przypadki, kiedy tym drugim trzonem jest rzeczownik, występują sporadycznie. Przymiotniki te są odmienne tak jak nakazuje reguła przy pisowni obu członów literą wielką, dlatego też tak je zapisywać będziemy. Nie ma żadnych wyjątków od reguły, a takich krain moglibyśmy wypisywać jeszcze setki i tysiące w samej Polsce.Przejdźmy jednak do krain, w których tylko człon drugi będzie napisany literą wielką, pamiętając ciągle o regule, że musi to być rzeczownik, który nie jest odmienny :1. wyspa Wolin
2. pustynia Sahara
3. półwysep Hel
4. jezioro Mamry
5. jezioro Śniardwy
6. kanał La Manche
7. jezioro Jeleń
8. morze MarmaraBardzo ważnym jest, aby umieć odróżnić, co będzie przymiotnikiem, a co będzie rzeczownikiem, który jest nieodmienny. W przypadku chociażby półwyspu Hel, ktoś powie: „Zaraz, zaraz, ale przecież mówimy półwysep Helski, więc jest jaki?” Ok, tylko to nie jest poprawna pisownia, więc formalnie jeżeli napiszemy nie o półwyspie Hel, tylko Helskim to popełniamy gramatyczny błąd, to tak jakbyśmy napisali, że nie spotkaliśmy Belga, tylko Belgijczyka, albo nie Fina tylko Finlandczyka. Tak samo jest z Helem, nie powiemy „Jedziemy na Helski, tylko jedziemy na Hel”. Musicie na to zwracać uwagę bo to, że coś potocznie jest zwane tak, nie oznacza, że gramatycznie będzie formą poprawna, właśnie nie będzie.Ogółem nauka takich zasad i tego, kiedy pisać małe czy wielkie litery w nazwach krain, nie jest bardzo skomplikowanym zadaniem. Najważniejsze, żebyście nauczyli się reguł odmiany przymiotnika i rzeczownika z poprzednich tekstów i byli w stanie przełożyć to do odmiany krain. Jeżeli zauważymy, że Wolin, Gobi czy inne nazwy są rzeczownikami i nie da się ich odmienić, to drugi człon będzie zapisywany małą literą, a jeżeli będziemy mieć na przykład: Kłodzka, Bytowska, Mazurskie, to mamy przymiotniki, które są odmienne, więc oba człony będą kwalifikowane do napisania literami wielkimi.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!