Odmiana przymiotników
Zanim w ogóle zdefiniujemy przez co odmienia i czy w ogóle odmienia się przymiotnik, odpowiedzmy sobie na proste pytanie. Czym tak naprawdę jest przymiotnik?
Przymiotnik jest odmienną częścią mowy, która określa cechy osób, zwierząt, budowli, przyrody, wszystkiego tak naprawdę. Odpowiada w polskim systemie na pytania (jaki? jaka? jakie?). Skoro określa wyżej podane przeze mnie przykłady logicznym też musi być, że jest określany z rzeczownikiem, tworzy z nim takie językowe spoiwo jeżeli chcemy określić dane rzeczy np. żółte jabłko, niewielkie szkody, ogromne zyski, wielopiętrowe wieżowce.
Przez co odmieniamy przymiotniki? Przez przypadki, liczby oraz rodzaje.
Mamy pięć rodzajów, jeżeli dobrze pamiętacie trzy w liczbie pojedynczej i dwa w liczbie mnogiej :
L. Pojedyncza
– męski, on wg definicji przymiotnika będzie odpowiadać na pytanie „jaki?” – niebieski dom, czarny kot, wielki ogród,
– żeński, tu z kolei odpowiada na pytanie „jaka?” – śliska podłoga, gruba deska, śliczna sukienka, wysoka góra, niesmaczna potrawa,
– nijaki, odpowiada na pytanie „jakie?” – gorące powietrze, niewielkie szanse, zepsute mięso, ciekawe krajobrazy.
L. Mnoga :
– męskoosobowy – odpowiada na pytanie „jacy?” ze względu, że ta osoba liczby mnogiej określa tylko rodzaj męski – wysocy sportowcy, smutni panowie, ciekawi rozmówcy, zimni dranie, poparzeni strażacy,
– niemęskoosobowy – pytanie brzmi „jakie?” gdyż tutaj zawieramy pozostałe rodzaje liczby pojedynczej a więc żeński i nijaki – piękne kobiety, wspaniałe potrawy, gęste zalesienia, wysokie trawy, głębokie wyrwy, żenujące spektakle.
Przymiotniki możemy określać także na trzy sposoby o czym może nie wszyscy wiedzą :
– przymiotniki nacechowane pozytywnie: wspaniały, piękny, cudowny, wyjątkowy, epicki, wyśmienity,
– nacechowane negatywnie: słaby, zły, nijaki, żenujący, brzydki, okropny, niegrzeczny, smutny,
– nacechowane obojętnie/neutralnie: zielony, bordowy, polski, drewniany, murowany, adekwatny, stanowczy, piaszczysty. To są wszystkie inne przymiotniki którymi coś określamy ale nie jesteśmy w stanie stwierdzić, czy to forma pozytywna czy negatywna.
Odmianę przez przypadki zostawmy sobie na koniec, jako wisienka na torcie, a teraz skupmy się na nieco prostszej chociaż czasem zdradliwej odmianie czy też formie odmiany czyli:
– stopniowanie przymiotnika
Przymiotnik odmieniany w trzech stopniach równy, wyższy i najwyższy :
Piękny, piękniejszy, najpiękniejszy,
Słodki, słodszy, najsłodszy,
Wysoki, wyższy, najwyższy,
Tutaj nie ma jakieś wielkiej filozofii w stopniu wyższym zawsze będziemy dodać końcówki -szy, a w najwyższym dodamy do tego przedrostek -naj.
Są też przymiotniki które nie mają standardowej, że to tak ujmę odmiany przez stopnie, wtedy o takich powiemy, że są „nieregularne” :
– dobry, lepszy, najlepszy
– zły, gorszy, najgorszy,
– duży, większy, największy,
itd.
Są też przymiotniki cechujące, których odmienić się w ogóle nie da : drewniany, bujany, porcelanowy.
No i na sam koniec clue programu czy tak naprawdę najważniejsza forma odmiany przymiotnika i chyba w ogóle odmiennych części mowy :
– odmiana przez przypadki :
Tutaj tak naprawdę oprócz pamiętania o poprawnym ułożeniu przypadków musimy pamiętać tylko o jednej regule odmiany przymiotnika, że jego rzeczownik czyli wyraz który w tej odmianie jest określany, zawsze będzie miał odmianę z przymiotnikiem w przypadku jaki używamy do owej odmiany, odmieńmy sobie określenie : wysokie drzewo w obu liczbach przez przypadki:
Mianownik : (co?) – wysokie drzewo, wysokie drzewa,
Dopełniacz (czego? – nie ma) – wysokiego drzewa, wysokich drzew,
Celownik – (czemu? – się przyglądam) – wysokiemu drzewu, wysokim drzewom,
Biernik – (co? – widzę) – wysokie drzewo, wysokie drzewa,
Narzędnik – (z czym? – idę) – wysokim drzewem, wysokimi drzewami,
Miejscownik – (o czym? – mówię) – wysokim drzewie, wysokich drzewach,
Wołacz (o!) – wysoki drzewie, wysokie drzewa
Jak zwykle oczywiście pierwszy i czwarty przypadek ma tę samą formę bo odpowiada na te same pytania i pamiętajcie o tym nieszczęsnym wołaczu, musicie go odmieniać jakbyście kogoś po prostu wołali, nie ma odmiany identycznej w liczbie pojedynczej, przeważnie jednak takie ma w liczbie mnogiej być może dlatego jest moim zdaniem mylne pojęcie, że i w liczbie pojedynczej wołacz ma taką samą formę jak mianownik. No otóż nie tym razem jak to mawia klasyk.
Dla utrwalenia jeszcze jeden przykład który sobie odmienimy i będziemy kończyć bo myślę, że wszystko co należało krótko i merytorycznie opisać, opisaliśmy :
Śliczna Karolina :
M. (kto?) – śliczna Karolina, śliczne Karoliny,
D. (kogo? – nie ma) – ślicznej Karoliny, ślicznych Karolin,
C. (komu? – się przyglądam) – ślicznej Karolinie, ślicznym Karolinom,
B. (kogo? – widzę) – śliczną Karolinę, śliczne Karoliny,
N. (z kim? – idę) – śliczną Karoliną, ślicznymi Karolinami,
Msc. (o kim? – mówię) – ślicznej Karolinie, ślicznych Karolinach,
W. (O!) – śliczna Karolino, śliczne Karoliny.
Tutaj zauważcie tym razem odmianę Mianownika i Biernika, jeżeli będziemy odmieniać, osoby zazwyczaj, biernik rzeczownika będzie odmieniany inaczej aniżeli jeżeli będziemy odmieniać rzeczowniki pospolite ale w 95% będzie się to tyczyło tylko imion (Karolina, Karolinę, Adam, Adama, Stefan, Stefana, Anna, Annę).
To chyba tyle, mam nadzieję, że o niczym nie zapomniałem a ten tekst będzie pomocny i ułatwi wam naukę odmiany przymiotnika która naprawdę nie jest niczym morderczym do opanowania.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!