Pisownia partykuły nie
Pisownia partykuły nie
Partykuła jest nieodmienną częścią mowy, która może przybierać postać morfa bądź wyrazu, np. nie, by, byśmy, byście itp. Stosujemy ją, aby nadać wypowiedzi określone znaczenie bądź zabarwienie emocjonalne. Używanie partykuły często nastręcza nam wielu problemów, dlatego też znajomość zasad może być kluczowa, aby nie popełniać więcej błędów.
Partykułę nie piszemy łącznie:
– Z rzeczownikami (np. niepalenie, nieudzielanie, niepisanie, niesłuchanie, niechrześcijanin).
– Z wyrazami zakończonymi na –anie, -enie, -cie, ponieważ to również jest rzeczownik (np. niespalanie, niechodzenie, niemyślenie, niepodnoszenie, niesłuchanie, niepicie, nienaprawianie, niepisanie, niespanie, niechrapanie).
– Z przymiotnikami w stopniu równym (np. niewysoki, niemały, nieduży, nieambitny, niemiły, niegrzeczny, nielojalny, niesympatyczny, niemądry, niemiłosierny, nieprzyjemny, nieciekawy, nieinteresujący).
– Z imiesłowami przymiotnikowymi czynnymi (kończącymi się na -ący) i imiesłowami przymiotnikowymi biernymi (kończącymi się na –ny, -ty; np. nieśpiewający, niesiedzący, nieidący, niepiszący, niepalący, niećwiczący, nieubrany, niekochany, niemyty, niepijący, nienaprawiony).
– Z przysłówkami w stopniu równym, które tworzone są od przymiotników (np. nieszybko, nieelegancko, niezachęcająco, nieszeroko, niebrzydko, nieinteresująco, niezniechęcająco, niewąsko, nieładnie, niesprawiedliwie, nierówno).
– Kiedy „nie” jest składnikiem zrostów, które pełnią funkcję partykuł lub przysłówków (np. niedaleko, niedługo, nieopodal, nieomal, niezadługo). Partykułę nie piszemy rozdzielnie:
– Z rzeczownikami, kiedy są one przeciwstawne innemu rzeczownikowi w tym samym zdaniu (np. Nie chodzenie, lecz bieganie pozwala szybko schudnąć. Nie spanie, lecz masaż pozwala się najbardziej zrelaksować. Nie myślenie, lecz głupota prowadzi do powstawania konfliktów. Nie przyjaciel, lecz wróg może nam najbardziej zaszkodzić i skrzywdzić.)
– Z rzeczownikami konkretnymi, lecz nie z przeciwieństwami (np. nie jabłko, nie budynek, nie most, nie pióro, nie kot, nie gruszka, nie stół, nie poduszka).
– Z przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym (np. nie piękniejsza, nie najpiękniejsza, nie mniejszy, nie najmniejszy, nie wyższy, nie najwyższy, nie mądrzejszy, nie najmądrzejszy, nie naturalniejszy, nie najnaturalniejszy, nie śmieszniejszy, nie najśmieszniejszy).- Z przymiotnikami w stopniu równym, jeśli te przymiotniki są przeciwstawne innemu przymiotnikowi, występującemu w tym samym zdaniu (np. nie piękny, ale brzydki; nie mądry, ale głupi; nie niski, ale wysoki; nie ambitny, ale leniwy; nie ciekawy, ale nudny; nie sympatyczny, ale arogancki; nie mały, lecz duży).
– Z imiesłowem przymiotnikowym, jeśli jest on przeciwstawny innemu imiesłowowi, występującemu w zdaniu (np. nie raniący, lecz pomagający; nie rysujący, lecz piszący; nie słuchający, lecz udający; nie krzyczący, lecz szepczący).
– Kiedy chcemy mocno i świadomie podkreślić, że czasownikowy charakter użytego imiesłowu (np. nie umyta na razie, ale mogąca umyć się za kilka minut).
– Z przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym, które tworzymy od przymiotników (np. nie najszybciej, nie najładniej nie najprościej, nie najambitniej, nie stosownie, nie odpowiednio).
– Z przysłówkami, których nie tworzymy od przymiotników (np. nie dziś, nie jutrom, nie pojutrze, nie wieczorem, nie rano, nie teraz, nie zaraz).
– Z czasownikami, występującymi w formie osobowej bądź nieosobowej nieodmiennej (np. nie ma, nie jedzą, nie uczą się, nie odrabiam pracy dowolnej, nie wychodzę, nie słuchał, nie pomyślałby, nie usłyszawszy, nie miał, nie usiadł, niw myjący, nie wyszukawszy, nie napisawszy, nie poczyniliby). UWAGA! Wyjątek: w czasownikach: niewolić nienawidzić, niepokoić oraz w innych cząstkę „nie” piszemy łącznie, ponieważ czasowniki te pochodzą od rzeczowników.
– Z wyrazami używanymi, które pełnią funkcję czasownika (nazywamy je czasownikami niewłaściwymi), np. nie wolno, nie warto, nie należy, nie wiadomo, nie brak, nie trzeba nie sposób, nie żal, nie grzech. UWAGA! Wyjątek: wyraz niepodobna piszemy łącznie.
– Z liczebnikami głównymi, zbiorowymi i porządkowymi np. nie dziesięć, nie dwadzieścia, nie pięcioro, nie czwarty, nie troje, nie siedmioro, nie dwadzieścioro, nie ósmy, nie piętnasty, nie milion, nie setny. UWAGA! Wyjątek: wyrazy: niejeden, niejedna, niejedno w znaczeniu „wiele” cząstkę „nie” piszemy łącznie.
– Z zaimkami np. nie mój, nie twój, nie moje, nie on, nie wy, nie ich, nie jej, nie oni, nie nasze, nie wasze. UWAGA!! Wyjątek: wyrazy nieco, niektórzy, niejako piszemy łącznie z partykułą „nie”, ponieważ całkowicie pełnią już funkcję przysłówków i trudno wyczuć w nich już zaimek. W ten sam sposób piszemy: nieswój, nieczujący, niemyślący.
– Z partykułami „lada” i „byle” np. To nie lada okazja, aby wziąć w tym udział! To nie byle jaka gitara! To jest Tom Workers, a to nie jest byle kto.
Partykułę nie piszemy z łącznikiem:
– Kiedy zapisujemy nazwy własne (np. nie-Polak, nie-Francuz, nie-Europejczyk, nie-Andersenowskie baśnie, nie-Tuwimowskie utwory, nie-Włoch, nie-Murzynka, nie-Irlandczyk).
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!