Podmiot I Orzeczenie
Podmiot i orzeczenie
Czym jest podmiot i orzeczenie? Definicje
Podmiot – jest nadrzędną częścią zdania. Podmiotem może być osoba, zwierzę, przedmiot, obiekt, zjawisko, roślina, które jest wykonawcą jakiejś czynności bądź tej czynności, wyrażonej poprzez orzeczenie, podlega. Odpowiada na pytania: kto? co?
Przykłady podmiotu:
1.Pies je karmę. (pies jest podmiotem, wykonawcą czynności)
2.Dziecko śpiewa piosenkę. (podmiotem, wykonawcą czynności jest tutaj dziecko)
3.Mama piecze bułeczki. (Mama jest podmiotem)
4.Ania poszła do biblioteki po książkę. (Ania jest podmiotem)
5.Mama myje naczynia. (Mama jest podmiotem)
Orzeczenie – jest najważniejszą częścią zdania, która jest wyrażana za pomocą czasownika. Orzeczenie odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje? w jakim jest stanie? Jeśli wypowiedź nie zawiera w sobie orzeczenia, to nie jest zdaniem.
Przykłady orzeczenia:
1.Antek zjadł kanapki. (orzeczeniem jest zjadł)
2.Ewa biegnie w wyścigu. (orzeczeniem jest biegnie)
3.Kwiatki rosną w ogródku. (orzeczeniem jest rosną)
4.Marcin gra na gitarze. (orzeczeniem jest gra)
5.Mama myje naczynia. (orzeczeniem jest mycie)
Najpierw zajmiemy się podmiotem, a następnie przejdziemy do orzeczenia.
1.Podmiot
1.1.Podmiot możemy podzielić na:
•Podmiot gramatyczny – jest to najczęściej spotykany i używany w zdaniu rodzaj podmiotu. Podmiot gramatyczny wyrażamy poprzez rzeczownik lub zaimek w mianowniku.
Przykłady podmiotu gramatycznego:
1.Mama gotuje obiad. (podmiot to mama)
2.Antek sprząta pokój.(podmiot to Antek)
3.Ewa pisze wypracowanie. (Podmiot to Ewa)
•Podmiot logiczny – pojawia się, jeśli chcemy powiedzieć, że czegoś brakuje, nie ma bądź jest tego za dużo. Podmiot logiczny występuje w połączeniu z wyrazami np. zabrakło, przybyło, nie było itp. Wyrażamy go rzeczownikiem lub inną odmienną częścią mowy w dopełniaczu.
Przykłady podmiotu logicznego:
1.Zabrakło mleka. (podmiotem jest mleko)
2.Nie ma tutaj Piotrka. (podmiotem jest Piotrek)
3.W Polsce przybyło zarażonych. (podmiotem są zarażeni)
•Podmiot szeregowy – wyrażony jest za pomocą rzeczownika bądź zaimka w mianowniku i połączony jest spójnikami.
Przykłady podmiotu szeregowego:
1.Mama i babcia pojechały na zakupy. (podmiotem jest mama)
2.Kasia i jej koleżanka udały się do zoo. (podmiotem jest Kasia i jej koleżanka)
•Podmiot domyślny – jest to podmiot, niewyrażony bezpośrednio. Możemy się go domyślić po końcówce orzeczenia.
Przykłady podmiotu domyślnego:
1.Zrobił kanapki. (w domyśle on)
2.Poszła do szkoły. (w domyśle ona)
•Podmiot towarzyszący – składa się on z dwóch rzeczowników połączonych przyimkiem „z”.
Przykłady podmiotu towarzyszącego:
1.Zosia z Anią pojechały na wycieczkę w góry.
2.Tata z synem pojechali na biwak.
•Podmiot zbiorowy – rzeczownik wyrażany jest w liczbie pojedynczej, zawiera zbiór osób.
Przykłady podmiotu zbiorowego:
1.Nasza klasa pojechała na wycieczkę.
2.Fani zespołu przyszli na koncert.
Występują również zdania bezpodmiotowe, w których często trudno jest określić wykonawcę czynność. Może nim być zjawisko bądź bliżej nieokreślona osoba, uczucie.
Przykłady zdań bezpodmiotowych:
1.Mówi się o lojalności psów.
2.Przygotowano biwak w lesie.
Teraz przejdziemy do orzeczenia.
2.Orzeczenie
Orzeczenie możemy podzielić na:
•Orzeczenie czasownikowe – orzeczenie to wyrażamy poprzez osobową formę czasownika.
Przykłady orzeczenia czasownikowego:
1.Dziewczynka poszła na zakupy. (orzeczeniem jest poszła)
2.Chłopiec odrabia lekcje. (orzeczeniem jest odrabia)
3.Antek wyszedł na spacer z psem (orzeczeniem jest wyszedł)
•Orzeczenie imienne – orzeczenie to składa się z dwóch części: łącznika (który jest wyrażony odmienną formą czasownika np. stać się, zostać, być) oraz orzecznika (który jest wyrażony inną częścią mowy niż czasownik np. zaimek, rzeczownik, przymiotnik).
Przykłady orzeczenia imiennego:
1.Ania została piosenkarką. (orzeczeniem jest została piosenkarką)
2.Kiedyś będę astronautą. (orzeczeniem jest będę astronautą)
3.Bartek został najlepszym uczniem w klasie. (orzeczeniem jest został najlepszym uczniem)
•Orzeczenie modalne – orzeczenie to wyraża stosunek osoby mówiącej do treści wypowiedzi bądź jakiejś czynności, która jest wykonywana lub będzie wykonana.
Orzeczenie modalne możemy stworzyć na trzy sposoby:
•użyć czasownika typu: chcieć, pragnąć, móc itp.
•użyć czasownika nieosobowego np. należy, wypada itp.
•użyć leksemów nieodmiennych np. można, trzeba itp.
Przykłady orzeczenia modalnego:
1.Chcę zdać egzamin końcowy.
2.Należy pamiętać o nawadnianiu organizmu.
3.Trzeba się uczyć.
I na tym kończymy opisywanie podmiotów i orzeczeń.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!