Przerzutnia
W literaturze ważne jest zaciekawienie czytelnika interesującą formą wypowiedzi. Dzięki temu osiągnięty jest cel- całkowite skupienie uwagi czytelnika.
Przerzutnia jest to środek stylistyczny, służący do uwypuklenia i podkreślenia znaczenia pewnej formy, zdania. Inną nazwą tego środka są przeskocznia, zazębienie. Nazwa wskazuje na to, co to właściwie jest ten środek stylistyczny. Definicja jest bardzo prosta: jest to przeniesienie do następnej ,,linijki” (wersu) części zdania, wyrazów lub wyrazu należących do wersu poprzedniego.
Należy zapamiętać, że tam, gdzie występuje przerzutnia NIE stawia się znaków interpunkcyjnych!
Wyróżnimy różne rodzaje przerzutni:
1. Międzystrofowa- jak sama nazwa mówi, przerzucenie odbywa się ,,między strofami”
Ogniem, żałością wre zamknięte łono;
A kiedy zacznę się na serce dąsać,
Chciałbym je wyrwać z mych piersi i skąsać,
I precz odrzucić tę rzecz tak zhańbioną
Twoją miłością, że ognie, co płoną,
Dotąd nie mogły go uczynić czystym!
A ty myślałaś, że ja z tym ognistym
Sercem – nazwę cię kochanką i żoną?
(Juliusz Słowacki)
2. Średniówkowa
Niewdzięczna! może dzisiaj, królowa biesiady,
Ty w tańcu rej prowadzisz wesołej gromady,
Lub może się nowymi miłostkami bawisz […].
(Adam Mickiewicz)
3. Klauzulowa- rozdzielnie zdania między dwoma wersami (najczęściej używny typ przerzutni)
Pokój – szczęśliwość, ale bojowanie
Byt nasz podniebny.
(Mikołaj Sęp Szarzyński)
Funkcją przerzutni jest zaskoczenie czytelnika, zachęcenie do refleksji na dany temat poruszany w utworze, czasem nawet prowokacja.
Pisarzem, który często wplatał przerzutnię do swojego dzieła jest Jan Kochanowski. W Trenach, które mają budzić żal, współczucie, uniesienie, mają utożsamić odbiorcę z bólem podmiotu lirycznego ten środek stylistyczny znalazł właściwy oddźwięk.
Nigdyć by ona była bez wielkiej żałości
Mojej umrzeć nie mogła, nigdy bez ciężkości
I serdecznego bolu, w którymkolwiek lecie
Mnie by smutnego była odbiegła na świecie;
(Jan Kochanowski)
W refleksji nad śmiercią dziecka w Trenie X pada pytanie o jej pośmiertny los :
„Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szczęśliwe
Wyspy zaprowadzona? Czy cię przez tęskliwe
Charon jeziora wiezie i napawa zdrojem
Niepomnym…?”
Podmiot liryczny (nie autor, bo to liryka!) zastanawia się, gdzie znajduje się jego zmarła córeczka. ,,Czyliś na szczęśliwe wyspy zaprowadzona?”/ ,,Czy cię przez tęskliwe Charon jeziora wiezie…”- jak wiemy tu został zaburzony dotychczasowy światopogląd wierzącego poety. Charon wiózł dusze zmarłych przez Styks (mitologia). Dzięki przerzutni poeta spotęgował żal, tęsknotę, ale też wyraził bunt i przykuł uwagę świadomego czytelnika.
To nie jest jedyny twórca, który uwielbiał przeskocznię. Należą do nich również: Mikołaj Sęp Szarzyński, Jan Andrzej Morsztyn, Daniel Naborowski, Wisława Szymborska, czy Adam Mickiewicz w swoim dziele ,,Pan Tadeusz”.
Jeśli jesteście ciekawi, jak wyglądałby ten środek stylistyczny używany w codzienności zajrzyjcie poniżej:
,,Przykłady z życia wzięte”
Moja mama jest świetną kucharką
Gotuje przepyszne dania.
Kamil jest odważny
Nie boi się duchów.
(które nie istnieją)
Mariusz jest waleczny
Staje w obronie słabszych.
A więc zapamiętaj!
Przerzutnia polega na (dosłownie) przerzuceniu wyrazów do następnego wersu/strofy. Dzięki temu skłania odbiorcę do głębszej analizy utworu oraz wywołuje na nim efekt zaskoczenia, dlatego bądźmy świadomymi czytelnikami!
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!