Style wypowiedzi

DEFINICJE:
Styl wypowiedzi to wybór dokonany przez autora tekstu pisanego lub ustnego, świadomy bądź nieświadomy. Autor dobiera takie środki stylistyczne i językowe, które pozwolą mu dopasować się tekstem w sztywne, uprzednio ustalone ramy danego stylu. Każdy rodzaj tekstu ma swój charakterystyczny styl wypowiedzi. Ujmując to jednym zdaniem, styl wypowiedzi to indywidualny sposób pisania lub wypowiadania się.

Stylizacja językowa to celowe ukształtowanie wypowiedzi w taki sposób, aby przypominała określony wzorzec literacki. Często to naśladowanie autorów bądź danej epoki.

RODZAJE STYLÓW:
1. Styl potoczny – najczęściej wykorzystywany do porozumiewania się ludzi w kontaktach codziennych, nieoficjalnych.
– Cechy charakterystyczne: składnia może być niedbała, a nawet niepoprawna. Dopuszczane jest użycie słów o korzeniach środowiskowych, kolokwialnych, zdrobnień, powtórzeń. Taki styl jest zazwyczaj nacechowany wieloma słowami emocjonalnymi.
– Kiedy i gdzie go użyjemy? W rozmowach prywatnych z rodziną, przyjaciółmi, znajomymi. W sytuacjach nieoficjalnych. Maile, sms-y, rozmowy na wszelakich komunikatorach lub w pamiętniku.
– Przykład: „Byłem wczoraj u Gośki w domu, ale jej nie było, albo nie słyszała dzwonka. W drodze powrotnej spóźniłem się na tramwaj i się trochę wkurzyłem. Musiałem czekać ponad pół godziny na przystanku! W mróz!”

2. Styl urzędowy/kancelaryjny – to język przepisów i rozporządzeń, oficjalny, wyrażający grzeczność.
Cechy charakterystyczne: przewaga czasowników w formie biernej, konstrukcje bezosobowe, schematyczność. Wyraźny początek i zakończenie wypowiedzi. Jest pozbawiony emocjonalności i wyrazów potocznych.
– Kiedy i gdzie go użyjemy? W kontaktach głównie pisemnych z danym urzędem lub instytucją, na przykład z urzędem pracy, w kontaktach z osobami będącymi na wysokich stanowiskach. Użyjemy go w pismach oficjalnych, listach urzędowych, sprawozdawaniach lub regulaminach. W kontaktach pisemnych z prawnikami, adwokatami.
Przykład: „Zwracam się z uprzejmą prośbą…”; „Pragnę poinformować, iż przeprowadzono inspekcję.”

3. Styl naukowy – styl stosowanych w książkach/dziełach specjalistycznych, oficjalnych wystąpieniach. Jego celem jest przekazanie wiedzy.
– Cechy charakterystyczne: Język wypowiedzi jest precyzyjny, jednoznaczny i poprawny. Ściśle i precyzyjnie przekazuje dane myśli, zdania autora. Brak figur stylistycznych i emocji – obiektywizm. Używany język specjalistyczny z danej dziedziny. Przeważają zdania złożone podrzędnie, układające się w ciągi przyczynowo – skutkowe. W tekście pisanym wyraźny podział na akapity, rozdziały. Przejrzystość i czytelność.
– Gdzie go znajdziemy? W encyklopediach, słownikach, książkach popularnonaukowych, publikacjach naukowych, podręcznikach edukacyjnych, leksykonach. W referatach, wykładach, rozprawach.
Przykład: „To, że teoria kwantowa dopuszcza wystąpienie ujemnej gęstości energii, jest konsekwencją zasady nieoznaczoności, która stwierdza, że pewne pary parametrów cząstki, na przykład jej położenie i prędkość, nie mogą mieć jednocześnie dobrze określonych wartości. Im dokładniej wyznaczymy położenie cząstki, tym większa jest niepewność jej prędkości, i vice versa.”*
* Cytat pochodzi z książki popularnonaukowej, autorstwa Stephena Hawkinga, pod tytułem „Krótkie odpowiedzi na wielkie pytania”. Źródło: książka z własnej kolekcji.

4. Styl p