Zaimek osobowy
Drodzy użytkownicy w dniu dzisiejszym chciałabym przedstawić Wam dzisiaj jedną z odmiennych części mowy, jaką jest zaimek osobowy. Abyście mogli zrozumieć ten temat zacznijmy od początku co to są części mowy.
W języku polskim części mowy dzielimy na:
– odmienne, czyli czasowniki, rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki, zaimki rzeczowne, zaimki przymiotne i zaimki liczebne;
– nieodmienne, czyli: przysłówki, zaimki przysłowne, przyimki, spójniki, wykrzykniki oraz partykuły;
– samodzielne, czyli takie, które są samodzielnymi częściami jakiejś wypowiedzi i do nich zaliczamy: rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki, czasowniki, zaimki, przysłówki oraz wykrzykniki,
– niesamodzielne, czyli takie, które w wypowiedzi nie są samodzielną wypowiedzią, do nich zaliczamy: spójniki, przyimki oraz partykuły.
Przypomniałam Wam już jak dzielimy w języku polskim części mowy. Pewnie sobie pomyśleliście, że niepotrzebnie to piszę, ponieważ powinnam swój tekst pisać na temat zaimków, ale nic bardziej mylnego. Za chwilę opiszę Wam, dlaczego do tego się odniosłam. Mianowicie chodzi mi o fakt, że zaimki są takimi częściami mowy, które w celu uniknięcia powtórzeń w dłuższej wypowiedzi zastępują nam inną część mowy. Odnoszą się one najczęściej do wypowiedzianych we wcześniejszych zdaniach treści. Podam Wam teraz pewien przykład wypowiedzi:
Zosia jest uczennicą czwartej klasy szkoły podstawowej. Zosia bardzo lub się uczyć. Zosia odrabia swoje zadania domowe zaraz po powrocie ze szkoły. Zosia lubi spędzać wolny czas ze swoim psem Burkiem.
Czemu to napisałam? Te zdania, gdybyśmy je rozpatrywali osobno są poprawne, ale tworząc dłuższą wypowiedź nieciekawie to wygląda, ponieważ jest nielogiczna. Właśnie w tym celu stworzono zaimki, aby można było inne części mowy nimi zamienić. Wtedy wypowiedź jest łatwiejsza do przeczytania i brzmi o wiele lepiej. Spróbujmy zamienić rzeczowniki Zosia zaimkami w kolejnych zdaniach:
Zosia jest uczennicą czwartej klasy szkoły podstawowej. Ona bardzo lubi się uczyć, a zaraz po powrocie ze szkoły odrabia swoje zadania domowe. Wolny czas lubi spędzać ze swoim psem Burkiem. Prawda, że ładniej to wygląda? Przejdźmy zatem do samych zaimków i ich podziału.
Zaimki zawsze odpowiadają na pytania innej części mowy, którą w zdaniu zastępują. Zaimki mogą zastępować następujące części mowy:
1. Rzeczowniki;
2. Przymiotniki;
3. Liczebniki;
4. Przysłówki.
Dlatego też w języku polskim wyróżniamy zaimki: rzeczowne, przymiotne, liczebne i przysłowne. Postaram się Wam wyjaśnić, jakie są to zaimki.
1. Zaimki rzeczowne zastępują w zdaniu rzeczowniki. Odpowiadają zatem na pytania: kto? Co? I odmieniają się tak samo, jak rzeczowniki, czyli przez liczby i przypadki. Zaimki rzeczowne tak samo, jak rzeczowniki posiadają własny określony rodzaj.
Do zaimków rzeczownych zaliczamy: ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one, kto, co, ktoś, coś, nikt i nic. W zdaniach zaimki rzeczowne mogę pełnić funkcję podmiotu, czyli wykonawcy czynności odpowiadając na pytania Mianownika: kto?, co? oraz dopełnienia, czyli mogą być określeniami czasownika odpowiadając na pytania wszystkich przypadków oprócz Mianownika: kogo?, czego?, komu?, czemu?, kogo?, co?, z kim?, z czym? O kim? O czym?
2. Zaimki przymiotne zastępują w zdaniu przymiotniki. Odpowiadają zatem na pytania przymiotnika, czyli: jaki?, jaka?, jakie?, czyj?, czyja?, czyje?, który?, która?, które? I odmieniają się tak samo jak przymiotniki przez: liczby, rodzaje i przypadki. Do zaimków przymiotnych zaliczamy: mój, swój, twój, czyj, nasz, wasz, taki, jaki, który, ten, tamten, inny, ta, ci, te. W zdaniach zaimki przymiotne mogą pełnić funkcję: przydawki, czyli określać rzeczownik oraz być orzecznikiem w orzeczeniu imiennym.
3. Zaimki liczebne zastępują w zdaniach liczebniki. Odpowiadają na takie same pytania, jak liczebniki, czyli: ile?, który z kolei? I odmieniają się przez: liczby, rodzaje i przypadki. Do zaimków liczebnych zaliczamy: ile, tyle, każdy, kilka, kilkanaście, kilkadziesiąt, ileś, żaden. W zdaniach zaimki liczebne mogą pełnić funkcję przydawki, czyli być cechą wykonawcy czynności na przykład: kilkoro.
4. Zaimki przysłowne zastępują w zdaniach przysłówki. Odpowiadają na takie same pytania, jak przysłówki, czyli: jak?, gdzie?, kiedy? I są nieodmienne, ponieważ przysłówki są nieodmiennymi częściami mowy. Do zaimków przysłownych zaliczamy: tak, tu, tam, jak, wtedy, kiedy, gdzie, gdzieś, skąd, dokąd, którędy, tamtędy, stamtąd, kiedyś. W zdaniach zaimki przysłowne mogą pełnić funkcję: okolicznika miejsca, okolicznika sposobu oraz okolicznika czasu.
Wyróżniamy jeszcze jeden podział zaimków ze względu na znaczenie. Mamy tutaj siedem takich rodzajów zaimków. Zauważmy, że również siedem mamy w języku polskim przypadków. Dzielimy je na:
1. Zaimki osobowe na przykład: ja, ty, on, ona, ono, oni, one.
2. Zaimki wskazujące na przykład: ten, ta, to, tamten, tu, tam, tędy, ów.
3. Zaimki wskazujące na przykład: kto?, co?, jaki?, który?, jak?, gdzie?, kiedy?
4. Zaimki nieokreślone na przykład: ktoś, coś, jakiś, czyjś, gdzieś, kiedyś, któryś.
5. Zaimki przeczące na przykład: nic, nikt, żaden, nigdy, nigdzie.
6. Zaimki względne na przykład: kto, co, jaki, gdzie, który. Należy tutaj dodać, że zaimki względne łączą dwa rodzaje zdań, mianowicie zdanie podrzędne ze zdaniem nadrzędnym.
7. Zaimki zwrotne na przykład: się (siebie, sobie).
Warto tutaj dodać jeszcze jak z zaimkami piszemy partykułę ,,nie”. Łączny zapis stosujemy przy zapisie tej partykuły z niektórymi zaimkami, które mają zupełnie inne znaczenie z przeczeniem ,,nie” niż bez niego, na przykład: nieco, niektórzy.
Większość zaimków z partykułą ,,nie” zapisujemy rozdzielnie na przykład: nie jej, nie moja, nie każda.
Przedstawiłam Wam już podział zaimków i jego poprawną pisownię z partykułą ,,nie”. Przejdźmy zatem do głównego tematu mojej pracy. Jak już wspomniałam wyżej zaimki te należą do zaimków rzeczownych i należą do nich: ja, ty, my, wy, on, ona, oni, one. Zaimki osobowe odmieniają się tak samo jak rzeczowniki, czyli przez liczby i przypadki. Ponadto zaimki osobowe posiadają swój określony rodzaj. Przedstawię Wam teraz odmianę każdego zaimka osobowego:
1. Zaimek osobowy: ja:
Pierwsza osoba liczby pojedynczej:
Mianownik: kto? co? (jest): ja
Dopełniacz: kogo? czego? (nie ma): mnie (przestarzale mówiono: mię)
Celownik: komu? czemu? (się przyglądam): mi / mnie
Biernik: kogo? co? (widzę): mnie (przestarzale mówiono: mię)
Narzędnik: z kim? z czym? (idę): ze mną
Miejscownik: o kim? o czym? (mówię): o mnie
Wołacz: o! (witaj): ja!
2. Zaimek osobowy: ty
Druga osoba liczba pojedynczej:
Mianownik: kto? co? (jest): ty
Dopełniacz: kogo? czego? (nie ma): ciebie / cię
Celownik: komu? czemu? (się przyglądam): tobie / ci
Biernik: kogo? co? (widzę): ciebie / cię
Narzędnik: z kim? z czym? (idę): z tobą
Miejscownik: o kim? o czym? (mówię): o tobie
Wołacz: o! (witaj): ty!
3. Zaimek osobowy: my:
Pierwsza osoba liczby mnogiej:
Mianownik: kto? co? (są): my
Dopełniacz: kogo? czego? (nie ma): nas
Celownik: komu? czemu? (się przyglądam): nam
Biernik: kogo? co? (widzę): nas
Narzędnik: z kim? z czym? (idę): z nami
Miejscownik: o kim? o czym? (mówię): o nas
Wołacz: o! (witajcie): my!
4. Zaimek osobowy: wy:
Druga osoba liczby mnogiej:
Mianownik: kto? co? (są): wy
Dopełniacz: kogo? czego? (nie ma): was
Celownik: komu? czemu? (się przyglądam): wam
Biernik: kogo? co? (widzę): was
Narzędnik: z kim? z czym? (idę): z wami
Miejscownik: o kim? o czym? (mówię): o was
Wołacz: o! (witajcie): wy!
5. Zaimek osobowy: on:
Trzecia osoba liczby pojedynczej rodzaj męski:
Mianownik: kto? co? (jest): on
Dopełniacz: kogo? czego? (nie ma): jego / go / niego / -ń
Celownik: komu? czemu? (się przyglądam): jemu / mu/ niemu
Biernik: kogo? co? (widzę): jego / go / niego/ -ń
Narzędnik: z kim? z czym? (idę): z nim
Miejscownik: o kim? o czym? (mówię): o nim
Wołacz: o! (witaj): on!
6. Zaimek osobowy: ona:
Trzecia osoba liczby pojedynczej rodzaj żeński:
Mianownik: kto? co? (jest): ona
Dopełniacz: kogo? czego? (nie ma): jej / niej
Celownik: komu? czemu? (się przyglądam): jej / niej
Biernik: kogo? co? (widzę): ją / nią
Narzędnik: z kim? z czym? (idę): z nią
Miejscownik: o kim? o czym? (mówię): o niej
Wołacz: o! (witaj): ona!
7. Zaimek osobowy: ono:
Trzecia osoba liczby pojedynczej rodzaj nijaki:
Mianownik: kto? co? (jest): ono
Dopełniacz: kogo? czego? (nie ma): jego / go / niego
Celownik: komu? czemu? (się przyglądam): jemu / mu / niemu
Biernik: kogo? co? (widzę): je / nie
Narzędnik: z kim? z czym? (idę): z nim
Miejscownik: o kim? o czym? (mówię): o nim
Wołacz: o! (witaj): ono!
8. Zaimek osobowy: oni:
Trzecia osoba liczby mnogiej rodzaj męskoosobowy:
Mianownik: kto? co? (są): oni
Dopełniacz: kogo? czego? (nie ma): ich / nich
Celownik: komu? czemu? (się przyglądam): im / nim
Biernik: kogo? co? (widzę): ich / nich
Narzędnik: z kim? z czym? (idę): z nimi
Miejscownik: o kim? o czym? (mówię): o nich
Wołacz: o! (witajcie): oni!
9. Zaimek osobowy: one:
Trzecia osoba liczby mnogiej rodzaj niemęskoosobowy:
Mianownik: kto? co? (są): one
Dopełniacz: kogo? czego? (nie ma): ich / nich
Celownik: komu? czemu? (się przyglądam): im / nim
Biernik: kogo? co? (widzę): je / nie
Narzędnik: z kim? z czym? (idę): z nimi
Miejscownik: o kim? o czym? (mówię): o nich
Wołacz: o! (witajcie): one!
Pokazałam Wam już w jaki sposób odmienia się każdy zaimek osobowy przez przypadki. Jak zauważyliście czasami pojawia się więcej poprawnych form, ale czy pamiętacie z lekcji języka polskiego, dlaczego tak się dzieje? W dalszej części mojej pracy postaram się Wam to przypomnieć. Dłuższych form zaimków osobowych używamy w przypadku, gdy:
1. Na początku wypowiedzi na przykład:
Mnie się ten pomysł nie podoba, ponieważ nie lubię się wpraszać do kogoś.
Ciebie ten sprawdzian nie obowiązuje, gdyż byłeś dłuższy czas nieobecny na zajęciach.
2. Na końcu zdania, kiedy to w sposób wyraźny chcemy go zaakcentować na przykład:
Dałam ten zeszyt jemu. (odpowiadamy więc, że nie dałam tego zeszytu tobie, tylko jemu.
3. Zawsze po przyimkach na przykład:
Przyszła po ciebie.
4. W wypowiedzeniach, gdy tworzymy wyraźną opozycję pomiędzy jakimiś osobami na przykład:
Postaram się to wytłumaczyć tobie, a nie jemu.
5. Wtedy, gdy są odpowiedzią jednorazową na zadane pytanie na przykład:
– Kogo jest ta książka?
– Jego.
Przykłady zdań z zaimkami osobowymi użytymi w różnych formach:
– Ja jestem bardzo zadowolona z tego pomysłu.
– Mnie się ten pomysł wcale nie podoba.
– Przyglądała mi się z uwagą.
– Zobaczyła mnie na przedstawieniu teatralnym
– Dominika chciała iść ze mną do kina, ale niestety ja nie mogłam.
– Redaktor chciał zrobić ze mną wywiad, ale byłam przeziębiona i nie mogłam zjawić się w redakcji.
– Czy ty pozjadałeś wszystkie rozumy?
– Zobaczyłam cię dzisiaj na rozdaniu świadectw.
-Przyglądałam ci się bardzo uważnie.
– Widzę cię.
– Oczywiście, że poszłabym z tobą do kina.
– Dzisiaj mówili o tobie w telewizji.
– My chcemy wrócić już do szkoły!
– Nie ma nas w domu, więc nie masz po co przychodzić.
-Przyglądali się nam jacyś ludzie.
-Za pięć lat widzę nas w tym liceum.
– Oni poszliby z nami do sklepu, ale niestety nie mogą.
-Ciekawa jestem, czemu nauczyciele ciągle mówią tylko o nas.
-Czy wy na pewno chcecie to zrobić, przecież poniesiecie konsekwencje tego zachowania.
-Nie było was w domu, kiedy przyszliśmy.
-Przyglądałam się wam bardzo uważnie.
-Widzę was codziennie pod moim blokiem.
– Oczywiście, że pójdę z wami na to przyjęcie urodzinowe Dominiki.
-Napisałam o was artykuł do gazetki szkolnej.
– Czy on chciałby z nami pójść do mojego brata?
-Książka należała do niego, a ja ją zgubiłam.
-Przyglądam się mu już od kilku dni, ponieważ bardzo mi się podoba.
– Nie widziałam go wczoraj na treningu piłki siatkowej.
-Pójdę z nim do kina pod warunkiem, że ty pójdziesz z nami.
-Mówią o nim same dobre słowa.
-Ona była trzecia na mecie.
-Bez niej przegralibyśmy w ostatnim secie.
-Przyglądałam się jej, kiedy robiła zakupy.
-Widziałam ją na naszym boisku szkolnym.
-Umówiłam się z nią, że wytłumaczy mi ten projekt z języka angielskiego, a ona nie przyszła na umówione spotkanie.
-Mój tata mówi o niej, że nie nadaje się na moją koleżankę, ponieważ tylko mnie oszukuje.
– Ono ma popękane nogi i mogłabym z niego spaść. (Zaimkiem ono zastąpiłam tutaj rzeczownik: krzesło).
-Jego nie było dzisiaj na dodatkowych zajęciach z języka polskiego, ponieważ miało umówioną wizytę u lekarza stomatologa.
– Przyglądam się mu już od dłuższego czasu.
-Widziałam je w tamtym sklepie za rogiem.
-Pójdę z nim na spacer do pobliskiego parku.
-Mówili o nim w dzisiejszych wiadomościach telewizyjnych.
-Oni pojada na wycieczkę w Góry Świętokrzyskie, jeśli tylko rodzice im na to pozwolą.
-Nie ma ich w domu, więc nie musimy po nich dzisiaj iść.
-Przyglądałam się im, kiedy stali na sąsiednim balkonie, ale nie chcieli ze mną rozmawiać.
-Widziałam ich na wczorajszym konkursie z języka niemieckiego w tym liceum dla dorosłych.
– Poszłam z nimi na spacer, ponieważ nie było ciebie w domu.
-Mówiłam o nich mojej przyjaciółce w poniedziałek.
– One były tak zaskoczone moją recytacją, że pogratulowały mi.
-Bez nich nie udałoby mi się zrobić tego zadania poprawnie, ponieważ pokazały mi sposób na rozwiązanie go.
-Przyglądam się im i jestem pod ogromnym wrażeniem, jak one potrafią zrobić szpagat.
– Widziałam je na spacerze z psem i nawet udało mi się z nimi porozmawiać.
-Poszłabym z nimi do koleżanki, ale niestety muszę jechać odwiedzić moją chorą babcię.
-Mówiłam o nich nauczycielce, ale powiedziała mi, że nie potrafi im pomóc.
-Ja jestem przekonana, że zrobiłam wszystkie zadania poprawnie i nie mogę doczekać się, aż pani mi sprawdzi.
– Poszłam do niej na przyjęcie urodzinowe, ponieważ nikt nie chciał iść i nie chciałam, aby było jej smutno.
-Moja pani od języka polskiego mówiła o nich bardzo ciekawe informacje.
– On chciałby polecieć do innego kraju, ale jego rodziców nie stać na bilet samolotowy.
– Ona chciałaby zostać sławną wokalistką.
– Zrobiłabym o nich prezentację na biologię, ale mam za mało informacji na ich temat.
Podsumowując chciałabym przypomnieć Wam, że zaimki osobowe zastępują w zdaniach zawsze rzeczowniki i są to: ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni. Odmieniają się przez liczby i przypadki oraz posiadają swój określony rodzaj. Przykłady odmiany podałam Wam wyżej w mojej pracy, jak również wytłumaczyłam, kiedy stosujemy krótszą, a kiedy dłuższą formę tego zaimka. Mam nadzieję, że mój tekst będzie dla Was przydatny i będziecie poprawnie zapisywać tę odmienną część mowy. A może i Wy pokusicie się o napisanie jakiegoś wypracowania na wybrany temat? Uwierzcie mi oprócz tego, że jest to przydatne do uporządkowania swojej wiedzy, to jeszcze można się przy tym świetnie bawić. Ja na pewno nie poprzestanę na tym tekście. Za chwilę zabieram się za następne tematy, aby mogły być przydatne każdemu, kto będzie miał ochotę je przeczytać. Tak więc już w tym miejscu zapraszam Was do poczytania moich prac. Są naprawdę ciekawe i moim zdaniem bardzo pomocne. W takim razie na teraz już kończę i dziękuję Wam za poświęcony czas na przeczytanie mojej pracy.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!