Zasady Pisowni Nie
Zasady pisowni cząstki „nie”
Poniżej zamieściłam wszystkie najważniejsze zasady pisowni „nie” z m.in. rzeczownikami, przymiotnikami, czasownikami, zaimkami, imiesłowami, przysłówkami. Myślę, że zostały przedstawione w prosty, przejrzysty i w pełni zrozumiały sposób. Umieściłam również wiele przydatnych przykładów.
1. Pisownia „nie” z rzeczownikami:
– Z rzeczownikami „nie” piszemy łącznie, np.: niepokój, nieporządek, nieszczęście, nieurodzaj, nieprzyjaciel.
– Z rzeczownikami „nie” piszemy łącznie w doraźnie utworzonych wyrazach, np.: nieksiążka, niekorektor, nierobotnik, niegruszka.
– Z rzeczownikami „nie” piszemy łącznie, jeśli kończą się one na –enie, -anie, -cie, np.: niepalenie, nieśmiecenie, niemycie, niewykonanie, niesprzątanie, nieodkurzanie, niepicie, nieczytanie, niepisanie, nieuczenie, niewąchanie.
UWAGA!!! Wyjątek:
•„Nie” piszemy osobno, kiedy „nie” jest wyraźnym przeciwstawieniem, np.: nie gruszka, ale jabłko; nie komputer, ale laptop; nie drzewo, ale krzew; nie trawa, ale siano.
•„Nie” piszemy osobno, kiedy drugi człon przeciwstawienia piszemy wielką literą. Dodatkowo należy pamiętać, że pomiędzy drugim członem, a cząstką „nie” zapisujemy również łącznik, np.: nie–Francuz, nie–Polak, nie–Anglik, nie–Europejczyk, nie–Belg, nie–Japończyk, nie–Rosjanin.
2. Pisownia „nie” z przymiotnikami:
– Cząstkę „nie” piszemy łącznie z przymiotnikami, np.: niedobry, nieprzyjacielski, niehojny, niemiły, nieładny, niegłośny, niecichy, niewidzialny, nieciekawy, niesympatyczny, nieambitny, niepracowity.
UWAGA!! Wyjątek: cząstkę „nie” piszemy rozłącznie z przymiotnikami, gdy:
– Cząstka „nie” jest wyraźnym przeciwieństwem, np.: nie ładny, ale brzydki; nie szybki, ale wolny; nie miły, ale przemądrzały; nie chudy, ale gruby; nie ciekawy, ale nudny; nie pracowity, ale leniwy.
– Drugi człon przeciwstawienia piszemy wielką literą. Pamiętajmy, że wówczas pomiędzy drugim członem a cząstką „nie” piszemy łącznik, np.: nie–Mickiewiczowski, nie–Tuwimowski, nie–Andersenowski.
– Przymiotniki są przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym, np.: nie najlepszy, nie lepszy, nie więcej, nie najwięcej, nie chudszy, nie najchudszy, nie ładniejszy, nie najładniejszy, nie mądrzejszy, nie najmądrzejszy.
3. Pisownia cząstki „nie” z imiesłowami:
Imiesłowy dzielimy na: przymiotnikowe (kończące się na –ny, -ty, -ący) oraz przysłówkowe (kończące się na –łszy, -wszy, -ąc).
– Z imiesłowami przymiotnikowymi cząstkę „nie” piszemy łącznie, np.: nieposprzątany, nienapisany, niemyjący, nieczytający, niemyślący, niepytany, nieuprzątnięty.
– Z imiesłowami przysłówkowymi cząstkę „nie” piszemy rozłącznie, np.: nie widząc, nie słysząc, nie pisząc, nie usłyszawszy, nie zobaczywszy, nie przemyślawszy.
4. Pisownia cząstki „nie” z przysłówkami:
Przysłówki możemy podzielić na przysłówki powstałe od przymiotników oraz inne przysłówki.
Przysłówki powstałe od przymiotników:
– W stopniu równym cząstkę „nie” piszemy łącznie, np.: niemiło, niełatwo, nieprosto, nieciężko, nienudno, niebrzydko, nieszybko, niewolno.
– W stopniu wyższym i najwyższym cząstkę „nie” piszemy rozdzielnie, np.: nie lepiej, nie ciekawiej, nie nudniej, nie najlepiej, nie najciekawiej, nie najnudniej, nie najłatwiej, nie łatwiej, nie przyjemniej, nie najprzyjemniej.
Inne przysłówki:
– Resztę przysłówków, nie powstałych od przymiotników, piszemy rozłącznie, np.: nie bardzo, nie tutaj, nie tam, nie wszędzie, nie tamtędy, nie tędy, nie całkiem, nie tylko.
5. Pisownia cząstki „nie” z czasownikami:
– Cząstkę „nie” z czasownikami i formami czasownikowymi piszemy rozłącznie, np. nie wolno, nie można, nie warto, nie lubię, nie kicham, nie wącham, nie piję, nie być, nie widzę, nie patrzę, nie ujrzeli, nie widziała, nie potrafił, nie jadł, nie słuchała, nie tańczyła, nie śpiewali, nie pisały.
UWAGA!! Wyjątek: w języku polskim występują czasowniki utworzone od rzeczowników z przedrostkiem nie-, np.: niewolić, niepokoić, nienawidzić.
6. Pisownia cząstki „nie” z liczebnikami:
– Cząstkę „nie” piszemy z liczebnikami rozdzielnie, np.: nie jeden (ale dwóch), nie drugi, nie piąty, nie dziesiąty, nie dwudziesty, nie setny, nie pięćdziesiąty.
UWAGA!!! Wyjątek: W języku polskim występuje wyraz „nie jeden” i „niejeden”. Obie formy pisowni są poprawne, lecz słowa te różnią się zastosowaniem i znaczeniem. Wyraz „niejeden” piszemy łącznie z cząstką „nie” w znaczeniu: niejeden, ale wielu.
7. Pisownia cząstki „nie” z zaimkami:
– Cząstkę „nie” piszemy rozłącznie z zaimkami, np.: nie wy, nie ty, nie wszyscy, nie każdy, nie nasze, nie twoje, nie wasze, nie my.
UWAGA!! Wyjątek: łącznie piszemy m.in. niektórzy, niejaki, nieco.
8. Pisownia cząstki „nie” z wyrażeniami przyimkowymi:
Cząstkę „nie” z wyrażeniami przyimkowymi piszemy rozłącznie, np.: nie w gimnazjum, nie w domu, nie z nami, nie z wami, nie za długo, nie za krótko, nie dla nas, nie dla was, nie u nas, nie u nich.
UWAGA!! Wyjątek: W języku polskim występuje zarówno wyraz „nie za długo”, jak i „niezadługo”. Obie formy są poprawne ortograficznie, lecz mają inne znaczenie oraz zastosowanie. Wyraz „niezadługo” oznacza: niezadługo, lecz wkrótce.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!