Zdania pojedyncze

Zdania pojedyncze
Czym jest zdanie?
Zdanie jest zamkniętą całością, której najważniejszą częścią i pewnego rodzaju centrum jest orzeczenie, wyrażone osobową formą czasownika. Inaczej mówiąc, zdanie to grupa wyrazów, które są ze sobą gramatycznie powiązane i mają przynajmniej jedno orzeczenie. Warto pamiętać, że orzeczenie jest kryterium istnienia zdania, ponieważ nie każda wypowiedź jest zdaniem.

W naszej gramatyce możemy wyszczególnić kilka rodzajów zdań:
• zdania pojedyncze
• zdania złożone

My zajmiemy się tylko zdaniami złożonymi. Wytłumaczymy sobie czym jest takie zdanie, czym się charakteryzuje, co odróżnia je od zdania złożonego, z czego składa się zdanie pojedyncze, jakie może pełnić funkcje?

Zdanie pojedyncze od zdania złożonego różni się liczbą orzeczeń. Pierwsze ma tylko jedno orzeczenie, a drugie co najmniej dwa.

Przykładowe zdania pojedyncze:
1. Monika pisze wypracowanie.
2. Mama gotuje obiad w kuchni.
3. Dziecko bawi się zabawkami.
4. Babcia sadzi kwiatki w ogródku.
5. Mama wysyła list do babci.
6. Ciocia piecze wielkanocne ciasto.
7. Ania karmi białe, małe owieczki.

Zdanie pojedyncze składa się najczęściej z podmiotu i orzeczenia, które składniowo są sobie równorzędne i tworzą główny związek w zdaniu.

Zdania pojedyncze i ich rodzaje
W zdaniach pojedynczych nie występują tylko podmiot i orzeczenie. Możemy w nich odnaleźć inne części zdania, których celem jest wzbogacenie bazy posiadanych informacji. W zdaniu pojedynczym mogą występować również:
• podmiot
• orzeczenie
• dopełnienie
• okolicznik
• przydawka

Teraz powiedzmy co nieco o tym, czym są powyższe części mowy, abyśmy mogli bez problemu sami je stosować i odnajdywać w przeczytanych wypowiedziach.
podmiot – osoba, przedmiot, zjawisko, roślina, zwierzę, które jest wykonawcą jakiejś czynności, bądź podlega tej czynności. Odpowiada na pytania: kto? co? np. Kot pije mleko (kot jest podmiotem, wykonawcą czynności, jaką jest picie mleka).
orzeczenie – odpowiada na pytania czasownika, czyli: co robi? co się z nim dzieje? w jakim jest stanie? np. dziewczynka idzie do szkoły na zajęcia (idzie jest orzeczeniem, czyli czynnością wykonywaną przez podmiot – dziewczynkę).
dopełnienie – określenie orzeczenia. Odpowiada na pytania wszystkich przypadków, prócz wołacza i mianownika. Możemy wyszczególnić: dopełnienie bliższe, które po przekształceniu na stronę bierną staje się podmiotem, oraz dopełnienie dalsze, które nie ulega takiemu przekształceniu.
okolicznik – określa orzeczenie, czyli czynność. Możemy wyszczególnić osiem okoliczników: okolicznik czasu (kiedy? od kiedy? do kiedy?), o