Zdania złożone
Chodzi mi o to, aby język giętki, powiedział wszystko, co pomyśli głowa…, ale żeby powiedział, konieczna jest znajomość budowy zdań. A zatem dowiedzmy się, co to jest zdanie złożone, aby odpowiednie dać rzeczy słowo.1. Co to jest zdanie pojedyncze, a co to zdanie złożone?Ze względu na liczbę orzeczeń, wyrażonych osobowymi formami czasowników, dzielimy zadnia na pojedyncze i złożone. Zdanie pojedyncze zawiera jeden czasownik w formie osobowej, za pomocą którego orzekamy o czynności, stanie lub właściwości podmiotu: Mama gotuje obiad. Ogień zgasł. Hania zarumieniła się. Łatwo zatem wydedukować, co to zdanie złożone. Oczywiście zdanie złożone musi mieć dwa lub więcej orzeczeń, a zatem składać się z dwu lub więcej zdań składowych. Rozróżniamy zdania złożone dwuczłonowe i wieloczłonowe, czyli dwukrotnie lub wielokrotnie złożone. Zdania złożone przykłady:Odrobię lekcje i posprzątam swój pokój. Odrobię lekcje i posprzątam swój pokój, a potem pomogę mamie.Warto dodać, że zdania złożone mogą być zbudowane z samych zdań, bądź ze zdań i ich równoważników, albo tylko z samych równoważników. Oto przykłady zdań złożonych z wykorzystaniem równoważników: Spakuj się, bo jutro wyjeżdżamy. (zd. zł.)Spakuj się, bo jutro wyjazd. (zd. +równ.)Najpierw pakowanie, a potem wyjazd. (równ.)2. Zdania złożone współrzędnie i podrzędnie – podobieństwa i różniceZdania lub równoważniki zdań mogą pozostawać względem siebie w stosunku współrzędnym, lub podrzędnym. Rozróżniamy więc zdanie złożone współrzędnie i zdanie złożone podrzędnie. Różnica między nimi polega na tym, że zdania składowe w wypowiedzeniu współrzędnie złożonym uzupełniają się wzajemnie, ale żadne z nich nie jest podporządkowane drugiemu. W wypowiedzeniu podrzędnie złożonym zdania podrzędne i nadrzędne pozostają względem siebie w pewnej zależności – wypowiedzenie podrzędne jest podporządkowane nadrzędnemu i określa je. W rozpoznaniu rodzaju wypowiedzeń złożonych pomagają wskaźniki zespolenia, które łączą zdania składowe. 3. Zdania złożone współrzędnieW wypowiedzeniach złożonych współrzędnie pierwsze zdanie składowe jest równorzędne w stosunku do drugiego. Ze względu na znaczenie i wzajemny stosunek treści zadań współrzędnych rozróżniamy zdania: łączne (ł), rozłączne (r), przeciwstawne (p) i wynikowe (w). Zdania złożone współrzędnie przykłady: Kasia czyta książkę i sporządza notatki.(ł) Pójdę do kina, albo poczytam książkę.(r)Poszedłem na ryby, ale nic nie złowiłem.(p)Zrobiło się zimno, więc włączyliśmy grzejniki.(w)4. Zdania złożone podrzędnieW zdaniach złożonych podrzędnie zachodzi stosunek nierównorzędności. Jedno ze zdań jest nadrzędne i określa drugie zdanie składowe, które staje się wobec niego podrzędne. W zależności od tego, jaką część wypowiedzenia nadrzędnego zastępuje zdanie podrzędne, wyróżniamy wypowiedzenia podmiotowe (p), orzecznikowe (o), przydawkowe (prz), dopełnieniowe (d) i okolicznikowe (ok). Zdania podrzędnie złożone przykłady: Wszyscy uważali, że Kasia gra najlepiej. (p)Upał był taki, że nie wychodziliśmy z basenu. (o)Nie słyszałem, że pukałeś. (d)Weź tyle, ile zdołasz unieść. (prz)Pójdę tam, dokąd mnie oczy poniosą. (ok)5. Zdania złożone podrzędnie i współrzędnie – kolejność zdań składowychZamieszczone powyżej wypowiedzenia, to tylko niektóre przykłady zdań złożonych podrzędnie. Warto wiedzieć, że nie zawsze zdanie nadrzędne jest pierwszym zdaniem w wypowiedzeniu złożonym. Czasami na początku znajduje się zdanie podrzędne, a dopiero po nim zdanie nadrzędne.Zdania złożone podrzędnie przykłady:Chociaż była na niego zła, (p.) poczęstowała go cukierkami.(n)Aby otrzymać promocję, (p) musiał poprawić oceny.(n)6. Zdania wielokrotnie złożoneNa koniec wypada jeszcze wspomnieć o zdaniach wielokrotnie złożonych. Muszą się one składać z co najmniej trzech zdań składowych. Może to być konstrukcja, w której występują wyłącznie zdania złożone podrzędnie, ale może się zdarzyć, że uzupełnieniem zdań złożonych podrzędnie będzie zdanie złożone współrzędnie. Zdania złożone współrzędnie i podrzędnie przykłady:Dowiedziałem się, (n) że moja koleżanka jest chora (p) i musi leżeć w łóżku. (w)Kiedy go spotkałam i lepiej poznałam, (w) zakochałam się w nim na zabój.(n) Oczywiście odpowiednie rzeczy słowo damy tylko wówczas, jeśli nasza wypowiedź będzie nieskazitelna pod względem językowym. Co prawda drobne błędy diakrytyczne typu: zdania złożone czy zdania złożone nie wpłyną na rozumienie treści, ale na pewno obniżą wartość wypowiedzi pisemnej. Aby sprawnie tworzyć zdania złożone ćwiczenia będą najlepszą droga do osiągnięcia sukcesu.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!