Przecinek przed z tym że
Przecinek przed z tym że stawiam, gdy wyrażenie pełni funkcję spójnika przeciwstawnego i łączy dwie części zdania: Zostanę, z tym że krócej. Gdy rozpoczyna wypowiedzenie, przecinek nie występuje, a w konstrukcjach typu Liczę się z tym, że…, znak pojawia się po wyrazie tym.
- Ustal, czy „z tym że” łączy dwa człony jak „ale”
- Jeśli tak, wstaw przecinek przed wyrażeniem
- Jeśli stoi na początku zdania, nie wstawiaj przecinka
- Jeśli masz konstrukcję „z tym, że…”, wstaw przecinek po „tym”
- Przy silnym kontraście rozważ myślnik zamiast przecinka
Przecinek przed z tym że sygnalizuje przeciwstawienie i ograniczenie sensu: Zrobię obiad, z tym że bez deseru. Rozpoznasz też konstrukcję z przecinkiem wewnątrz: Pogodziłem się z tym, że przegram — inny mechanizm, ta sama logika.
Czym jest „z tym że” i jaką ma funkcję?
Wyrażenie „z tym że” bywa dwuznaczne interpunkcyjnie, ponieważ realizuje dwie różne funkcje składniowe. Po pierwsze, działa jak spójnik przeciwstawno‑ograniczający (podobnie do „ale”, „jednak”, „tyle że”) i łączy dwa równorzędne człony wypowiedzenia, wprowadzając ograniczenie lub zastrzeżenie. Po drugie, może być połączeniem przyimka „z” i zaimka „tym”, po którym występuje „że” zapowiadające zdanie podrzędne treściowe: „Liczymy się z tym, że…”. Rozpoznanie, z którą sytuacją mamy do czynienia, przesądza o miejscu przecinka.
Kiedy stawiam przecinek przed „z tym że”?
Przecinek jest obowiązkowy, gdy „z tym że” pełni funkcję spójnika ograniczającego i wprowadza człon równorzędny, który zawęża sens pierwszej części zdania (kontrast, zastrzeżenie, doprecyzowanie):
– Zostanę, z tym że tylko do dziewiątej.
– Możesz korzystać z sali, z tym że nie po godzinie 20.00.
– Projekt oddamy jutro, z tym że bez aneksu.
– Zgadza się, z tym że nie w tej formie.
W tych zdaniach „z tym że” można wymienić na „ale” lub „tyle że” bez zmiany sensu interpunkcji. W dłuższych, złożonych wypowiedzeniach przed „z tym że” dopuszczalny jest także średnik, gdy łączymy dwa samodzielne zdania: „Termin jest realny; z tym że potrzebujemy dodatkowej osoby”.
Na początku zdania: czy przecinek jest możliwy?
Jeśli wyrażenie stoi na początku wypowiedzenia, nie stawiamy przed nim przecinka, bo przed pierwszym wyrazem zdania znak interpunkcyjny nie występuje. Przykład: „Z tym że nie mamy już czasu, musimy przyjąć plan awaryjny.” Tu „z tym że” otwiera wypowiedzenie, więc przecinek przed nim nie ma racji bytu. Możliwa jest parafraza: „Ale nie mamy już czasu, dlatego…”.
„Z tym, że…” jako składnik rekcyjny: gdzie wstawić przecinek?
W konstrukcjach typu „liczyć się z tym, że…”, „pogodzić się z tym, że…”, „wiązać się z tym, że…”, „problem polega na tym, że…”, „chodzi o to, że…”, przecinek stawiamy po wyrazie „tym/to”, ponieważ wprowadzamy zdanie podrzędne treściowe rozpoczynane „że”. Kilka wzorców:
– Liczę się z tym, że będzie trudno.
– Pogodziliśmy się z tym, że termin się przesunie.
– Wynik wynika z tego, że próba była mała.
– Problem polega na tym, że nie mamy danych.
Tu „z tym” lub „z tym/to” należy do rekcji czasownika lub rzeczownika, a „że” rozpoczyna podrzędną część zdania. Nie mamy więc spójnika „z tym że” w sensie przeciwstawnym, tylko zrost rekcyjny + zdanie podrzędne.
Algorytm decyzyjny
- Krok 1: Zadaj pytanie: czy „z tym że” da się wymienić na „ale/tyle że/jednak” bez zmiany sensu?
- Krok 2: Jeśli tak → wstaw przecinek przed „z tym że” (spójnik ograniczający)
- Krok 3: Jeśli nie, sprawdź, czy mamy rekcję: „[czasownik/rzeczownik] + z tym/to… + że”
- Krok 4: Jeśli tak → wstaw przecinek po „tym/to”, bo „że” zaczyna zdanie podrzędne
- Krok 5: Jeśli „z tym że” stoi na początku zdania → nie ma przecinka przed, rozważ interpunkcję dalszej części
Jakie błędy pojawiają się najczęściej?
Najpowszechniejsza pomyłka to mieszanie obu konstrukcji: albo brak przecinka przy spójniku ograniczającym, albo wstawianie go w złym miejscu przy rekcji. Pomocne są podstawienia i test rozszerzenia: jeśli po „z tym że” następuje pełne zdanie, a wcześniej da się postawić „ale”, to spójnik — przecinek przed. Jeśli „z tym” jest składnikiem wymuszonym przez czasownik, przecinek pojawia się po „tym”.
| Przykład poprawny | Przykład błędny | Wyjaśnienie |
|---|---|---|
| Zrobimy przerwę, z tym że krótszą. | Zrobimy przerwę z tym że krótszą. | Spójnik ograniczający wymaga przecinka przed wyrażeniem. |
| Liczę się z tym, że wyjdzie drożej. | Liczę się z tym że wyjdzie drożej. | Po „tym” wprowadzamy zdanie podrzędne „że…”, więc przecinek stoi po „tym”. |
| Z tym że nie zdążymy, trzeba się liczyć. | , Z tym że nie zdążymy, trzeba się liczyć. | Początek zdania — brak przecinka przed pierwszym wyrazem. |
| Możesz zostać; z tym że bez noclegu. | Możesz zostać z tym że bez noclegu. | Przy łączeniu zdań współrzędnych dopuszczalny średnik; przecinek też byłby poprawny. |
| To się wiąże z tym, że brakuje danych. | To się wiąże, z tym że brakuje danych. | Tu nie ma spójnika przeciwstawnego; przecinek nie przed „z tym”, lecz po „tym”. |
Czy „z tym że” można oddzielić myślnikiem?
Tak, gdy chcemy silniej zaznaczyć korektę lub zastrzeżenie. Myślnik może zastąpić przecinek przed spójnikiem ograniczającym: „Podejmę się — z tym że na innych warunkach.” Nie stosujemy jednak myślnika w konstrukcjach rekcyjnych typu „z tym, że…”, bo tam przecinek sygnalizuje granicę zdania podrzędnego.
Jak odróżnić oba użycia w praktyce?
Pomogą trzy szybkie testy: (1) Podstaw „ale/tyle że”. Jeśli zdanie brzmi naturalnie — to spójnik. (2) Spróbuj usunąć „z tym”. Jeśli konstrukcja traci sens rekcyjny („Liczę się, że…”) — to nie spójnik, tylko „z tym, że…”. (3) Sprawdź orzeczenie po „że”: jeżeli wprowadza pełne zdanie podrzędne, łatwiej rozpoznać rekcję.
Powiązane wyrażenia: czy interpunkcja jest taka sama?
Wartymi porównania są: „tyle że” (zawsze przecinek przed, gdy łączy człony: „Zgadzam się, tyle że nie teraz”), „z tą różnicą, że” (przecinek przed i po wtrąceniu rzeczownikowym: „Zrobimy podo
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!