Do trupa – Jan Andrzej Morsztyn – Analiza i interpretacja

„Do trupa” – Jan Andrzej Morsztyn
Datę powstania sonetu „Do trupa” szacuje się na 1646 rok. Sonet zbudowany jest z czterech strof. Pierwsze dwie mają cztery wersy, zaś dwie ostatnie – trzy. Każdy wers posiada jedenaście sylab.
Utwór jest przykładem liryki bezpośredniej. Występują w nim rymy. Pierwsze dwie zwrotki posiadają rymy okalające: abba abba, natomiast kolejne dwie posiadają rymy o schemacie: cdd cee. W sonecie po piątej sylabie występuje średniówka. Wiersz jest sylabotoniczny.
MotywyW sonecie występuje wiele motywów, a część z nich jest charakterystyczna dla baroku – do takich motywów należy motyw vanitas. Do jego zaakcentowania autor użył świeczki, która jest typowym symbolem towarzyszącym motywowi marności. Innymi charakterystycznymi motywami występującymi w sztuce baroku są Eros i Thanatos, czyli miłość i śmierć.
Motywy w sonecie „Do trupa”:
– cierpienie;- kochanek;- Thanatos (Śmierć);- trup;-
Eros (Miłość);- vanitas (łac. marność).W utworze pojawiają się liczne środki stylistyczne. Pełnią one dwie podstawowe funkcje. Pierwszą z nich jest nakreślenie podobieństwa (analogii) pomiędzy trupem a podmiotem lirycznym, aby w dalszej części można było to podobieństwo zanegować. Druga funkcja wynika z motywu vanitas – chodzi o zaakcentowanie przemijania, które jest udziałem każdego z nas.
Środki stylistyczne:
a) anafora (powtórzenie konkretnego i tego samego słowa na początku kolejnych wersów) – „Ty” na początku wersów;b) epitet (najczęściej przymiotnik określający rzeczownik) – „płomień skryty”;c) porównanie (zestawienie dwóch podobnych wyrazów, gdzie jeden będzie porównany/zestawiony z drugim, często podobieństwo będzie wyrażone przez wyrazy: jak, na kształt itp.) – „Tyś jak lód”;d) archaizm (wyraz, który współcześnie nie jest używany, lecz kiedyś był w powszechnym użyciu);e) kontrast (przedstawienie dwóch zupełnie różnych zjawisk obok siebie) „Ty nic nie czujesz, ja cierpię ból srodze”;f) metafora (przenośnia, zestawienie wyrazów, które dopiero tworząc określony związek coś znaczą) – „Rozum łańcuchem powity”;g) apostrofa (bezpośredni zwrot, na przykład do osoby) – „Leżysz zabity i jam też zabity…”;h) hiperbola (polega na wyolbrzymieniu czegoś) – „piekielna śreżoga”;i) elipsa (dzięki niej porównanie przekształca się na bardziej ekspresyjne) – „Ty – strzałą śmierci, ja – strzałą miłości”.Interpretacja utworuUtwór ukazuje uczucie nieszczęśliwej miłości. W sonecie podmiot liryczny porównuje siebie do trupa. Chce on dowieść, że przez swoją nieszczęśliwą miłość jest w gorszej sytuacji niż trup. Uważa, że lepiej jest nie żyć, niż żyć, będąc nieszczęśliwie zakochanym. Następnie porównuje sytuację w jakiej się znajduje, ze śmiercią. Stawia siebie w gorszej sytuacji, ponieważ musi żyć z uczuciem, jakie go spotkało („Ty się rozsypiesz prochem w małej chwili, / Ja się nie mogę, stawszy się żywiołem / Wiecznym mych ogniów, rozsypać popiołem”). Zdaniem podmiotu lirycznego nieszczęśliwa miłość jest katuszą, męką i ciągłym cierpieniem, zaś śmierć to zwykła pustka, próżnia i nicość, przez co jest lepsza.
Podobieństwa między zakochanym a trupem:
obaj nie żyją, są zabici;

–
obaj zostali zabici strzałą – jeden strzałą śmierci, drugi strzałą miłości;obaj są bladzi;

–
jednemu i drugiemu towarzyszy płomień (zakochanemu – w sercu, trupowi – jawna świeczka);obaj przed oczyma mają ciemność;

obaj są pozbawieni wolności (zakochany – niewolnik miłości, trup – niewolnik śmierci).

Różnice między trupem a zakochanym:
trup milczy, zaś zakochany kwili;

trup nic nie czuje, zaś zakochany wciąż cierpi;

–
trup jest zimny jak lód, zaś zakochany jest gorący jak w upale;męczarnie trupa znikną, a zakochany będzie żył w męczarniach nadal.

Recepcja utworu i jego publikacjaCiekawy okazuje się fakt, że utwór uznano za kontrowersyjny i poddano go krytyce – przez występowanie monologu lirycznego, który był skierowany do trupa.
Przez negatywny odbiór utworu autor niemalże zrezygnował z umieszczenia go w zbiorze „Lutnia”. Jednakże ostatecznie sonet nalazł się w drugiej księdze zbioru, w której znajdowały się utwory napisane w latach 1638-1660/61. Oba tomy doczekały się swojego wydania dopiero w 1844 roku.

Sprawdź również:

• Wędrówką życie jest człowieka – Edward Stachura – Analiza i interpretacja
• Nic dwa razy – Wisława Szymborska – Analiza i interpretacja
• Straszno – Stanisław Grochowiak – Analiza i interpretacja
• Miłość (1) – Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – Analiza i interpretacja
• Pamiętajcie o ogrodach – Jonasz Kofta – Analiza i interpretacja
• List do ludożerców – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Fortepian Szopena – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Ocalony – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Moja piosnka (II) – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Niepewność – Adam Mickiewicz – Analiza i interpretacja

Dodaj komentarz jako pierwszy!