Elegia o… [chłopcu polskim] – Krzysztof Kamil Baczyński – Analiza i interpretacja

Krzysztof Kamil Baczyński należał do pokolenia Kolumbów, często nazywanego pokoleniem czasu burz” czy pokoleniem apokalipsy spełnionej. Przedstawiciele tego pokolenia musieli odnaleźć się w brutalnej, wojennej rzeczywistości, walczyć o przetrwanie ideałów i zachowanie człowieczeństwa. Twórczość literacka Baczyńskiego przynosi obraz wojny degradującej świat, dlatego tak ważna jest próba ocalenia tego, co ma wartość dla ludzkiego życia.
„Elegia o chłopcu polskim” to utwór żałobny (elegia w języku łacińskim oznacza pieśń żałobną). Autor w swoim dziele przedstawił los pokolenia, które musiało walczyć z bronią w ręku przeciw wrogom, jakimi okazali się inni ludzie. Zarówno podmiotowi, jak innym młodym przyszło dojrzewać w czasie wojny, która odebrała im najpiękniejsze wspomnienia okresu młodości. Wydawać się może, że los okrutnie zadrwił ze współczesnych autorowi osób. Wiersz reprezentuje lirykę zwrotu do adresata. Podmiotem jest tu matka – cierpiąca, pełna bólu, rozdarta wewnętrznie, tęskniąca za swym ukochanym dzieckiem. Kobieta lamentuje i rozpacza nad zadaniem, które zostało postawione przed jej syneczkiem – został zmuszony do tragicznej walki na śmierć i życie. Matka jest ofiarna, darzy swoje dziecko ogromną miłością i zauważa, że zostało ono oderwane „od snów, co jak motyl drżą” – od marzeń, niespełnionych ideałów. Jej syneczek musi oderwać się od beztroskiego dzieciństwa, wejść w świat brutalnych zdarzeń, haftowanych krwią. Ojczyzna wymaga zapłaty za sielankę, którą podarowała społeczeństwu. Teraz chłopiec musi zapłacić za błogie lata dojrzewania. Podczas trwania wojny, pod osłoną nocy, bez obecności ukochanej mamy musi pokonywać bariery, pozbyć się moralności i wartości etycznych, gdyż tylko dzięki temu będzie mógł przetrwać. Pokolenie troglodytów zmuszone było do pozbycia się pozytywnych wartości, aby łatwiej przetrwać okres wojny. To właśnie z jej powodu ludzie zostali poddani reifikacji, uprzedmiotowieni. Pojawiały się konflikty moralne – młode pokolenie zostało zmuszone do działań, które niezgodne były z kodeksem etycznym. Walczący przeżywali dramat wewnętrzny, pojawiało się pytanie, czy kiedyś zasłużą na miano człowieka czy tylko maszyny do zabijania. Historia jednak nie pozostawiła im wyboru, a wojna pokazała, że ludzkie życie nie jest wartością. Podmiot liryczny „Elegii” rozpacza i ogromnie cierpi. Żadna kobieta nie chciałaby takiego losu dla swojego dziecka. Matka miała inne marzenia dotyczące swojego syna. Jej postać staje się metaforą wszystkich matek, które zostały zmuszone do grzebania własnych dzieci i płakania nad ich grobami. „Stabat Mater Dolorosa”-  matka cierpiąca, opłakująca, Maryja stojąca pod krzyżem, na którym oddał życie jej Syn, wydaje się niezwykle bliska sercu osoby mówiącej w dziele Baczyńskiego. Jej czułość także została skontrastowana z wszechobecnym bólem i podłością świata. Jezus Chrystus zginął na krzyżu, by odkupić ludzkość, a synek kobiety z wiersza mimo strachu i braku doświadczenia poszedł przed siebie w nieznane, by walczyć o przetrwanie wartości i nową, lepszą Ojczyznę, wolną od cierpienia, mimo że musiał przypłacić to życiem. „Czy to była kula, syneczku, czy to serce pękło?”- jego los został przypieczętowany strzałem, a „pęknięte serce” stało się tego symbolem. Bezpowrotnie utracił szansę na miłość, przyjaźń, nowe doświadczenia, nie spotkał więcej matki, nie mógł przyjąć jej uścisków i pocałunków, został odarty ze wszystkiego, co przygotowało dla niego życie. Jego sielankową rzeczywistość zastąpiła brutalność wojny, na którą nie był przygotowany. Stanął przed bolesnym wyborem pomiędzy opuszczeniem matki a poddaniem się. Wybrał właściwie, bo niegdyś została mu wpojona miłość do ojczyzny. Katastrofizm w twórczości Baczyńskiego przejawiał się najczęściej w surrealistycznych obrazach, akcentujących wszechobecność zniszczenia i jego wielowymiarowość – oddziaływanie zarówno na sferę duchową i psychiczną, jak i egzystencjalną. Utwór zbudowany jest regularnie, składa się z trzech zwrotek, a każda z nich – z czterech wersów.
Wiersz przepełniony jest środkami artystycznego wyrazu, które wpływają emocjonalnie na odbiorcę i dodają dramatyzmu przedstawionej sytuacji lirycznej. Wysublimowane metafory: „haftowali ci syneczku, smutne oczy, rudą krwią”, epitety: „żelazne łzy”, a także porównania: „sny co jak motyl drżą”, charakteryzują twórczość tego poety czasu wojny.

Sprawdź również:

• Wędrówką życie jest człowieka – Edward Stachura – Analiza i interpretacja
• Nic dwa razy – Wisława Szymborska – Analiza i interpretacja
• Straszno – Stanisław Grochowiak – Analiza i interpretacja
• Miłość (1) – Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – Analiza i interpretacja
• Pamiętajcie o ogrodach – Jonasz Kofta – Analiza i interpretacja
• List do ludożerców – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Fortepian Szopena – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Ocalony – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Moja piosnka (II) – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Niepewność – Adam Mickiewicz – Analiza i interpretacja

Dodaj komentarz jako pierwszy!