Który skrzywdziłeś – Czesław Miłosz – Analiza i interpretacja

Utwór Czesława Miłosza „Który skrzywdziłeś” to liryczny zwrot do oprawcy, zaborcy, władcy państwa totalitarnego, w którym panuje wszechobecny despotyzm. Poeta ten przeżył grozę okupacji w kraju, a jego utwór stał się oceną władzy totalitarnej, która podporządkowuje sobie obywatela, jednocześnie wyrządzając mu ogromną krzywdę. Wiersz staje się więc przestrogą dla tyranów (utwór powstał w roku 1953 w okresie stalinowskim, grudniowa noc 1981 roku nadała mu ponownie nowy sens), którzy nie mogą liczyć na zapomnienie krzywd, ani przedawnienie zbrodni. „Który skrzywdziłeś” było ideowym credo twórców lat 80. Podmiotem lirycznym dzieła jest poeta, który pełni bardzo ważną rolę w społeczeństwie. Miłosz podkreśla, że jego zadaniem jest obrona ofiar, spisywanie historii, budowanie moralności u przyszłych pokoleń. Obowiązkiem poety jest pamięć- o przodkach, o historii, o ważnych wydarzeniach i prawdziwych wartościach. Wydaje się, że Czesław Miłosz tworzy swoisty dekalog cnót, którymi powinna kierować się sztuka czy literatura. Ma sprzeciwiać się tyranii, choćby wówczas przyszło jej zapłacić życiem- będzie to jednak ofiara godna, gdyż sprzeciwi się krzywdzie ludzkiej. „Spisać czyny i rozmowy”- oto cel poetów i pisarzy, zaświadczyć o prawdzie, zatrzymać historię, dać świadectwo czasom, w których przyszło im żyć – to zadanie współczesnych autorowi twórców. Literatura jest zobowiązaniem, zbiorową pamięcią epoki, arką przymierza, w której skryte zostają najważniejsze wspomnienia. Adresat utworu pojawia się już w pierwszym wersie- to ten, który skrzywdził, odpowiedział śmiechem na ludzkie nieszczęście. Miłosz używa peryfrazy, w której mieści wszystkich oprawców, nie zamyka ich kręgu, ukazując, że tych jednostek jest tak wiele, że nie da się ich jasno skategoryzować. Sprzymierzeńców despoty nazywa błaznami, którzy ślepo wierzą w działania swojego przełożonego. Oddają mu pokłony, stając się jego cichymi niewolnikami, których czeka powolna destrukcja. Tyran wymusza na swoich poddanych pochlebstwa. Ta „gromada błaznów” zostaje zastraszona i spełnia wszelkie rozkazy swojego dowódcy, w nadziei, że być może dzięki temu, nie doścignie ich surowa ręka oprawcy. Daje despocie możliwość poczucia się wielkim, bezpiecznym i niedoścignionym. Artysta jednak podkreśla, aby złudne wyobrażenie o własnej potędze krzywdziciela, nie przysłoniło mu realnego obrazu rzeczywistości, w której istnieje poeta i jego pamięć. Miłosz wykorzystując lirykę zwrotu do adresata uzmysławia tyranowi, że pozorne oklaski i medale nie mają równych szans w starciu ze wspomnieniami, które nosi w sobie twórca. Autor zauważa bestialskie zachowanie despoty, a także wszystkie jego wady. Przyjmuje wobec niego postawę zbuntowanej jednostki, dla której wszelkie wartości moralne i etyczne stoją na piedestale. Ma świadomość, że krzywdziciel potrafi skazać niewinnego człowieka na śmierć, jednak wie, że wraz ze zniknięciem jednego poety, pojawi się kolejny, który przywróci pamięć i prawdziwe wartości w społeczeństwie. Miłosz podkreśla, że nie ma gorszego cierpienia niż krzywda drugiego człowieka. Z utworu Czesława wybrzmiewa jednostronne stanowisko- poeta jest więc nie tylko symbolem walki z despotyzmem i totalitaryzmem, ale także dobrem, którym należy zwalczać otaczające go zło. Autor wręcz kierując się ludowym kodeksem moralnym zauważa, że nie ma winy bez kary, a despotę w końcu dosięgnie zasłużona zapłata- będzie nią samobójcza śmierć, która stanie się remedium na jego roztrzaskaną duszę, jedynym ukojeniem we wszechobecnej presji, której ciężaru despota nie udźwignie. Z utworu wybrzmiewa jasna puenta- śmierć staje się lepsza niż zemsta, a zadaniem poety jest pamiętanie i rozpowszechnianie historii przodków. Czesław Miłosz w swoim utworze stosuje język prosty, dzięki któremu przekaz wiersza staje się niezwykle klarowny. W dziele nie występują wysublimowane metafory czy inne środki artystycznego wyrazu, gdyż sensem dzieła jest oś kompozycyjna, która wraz z podstawą stylizacji literackiej tworzy składnię.

Sprawdź również:

• Wędrówką życie jest człowieka – Edward Stachura – Analiza i interpretacja
• Nic dwa razy – Wisława Szymborska – Analiza i interpretacja
• Straszno – Stanisław Grochowiak – Analiza i interpretacja
• Miłość (1) – Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – Analiza i interpretacja
• Pamiętajcie o ogrodach – Jonasz Kofta – Analiza i interpretacja
• List do ludożerców – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Fortepian Szopena – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Ocalony – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Moja piosnka (II) – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Niepewność – Adam Mickiewicz – Analiza i interpretacja

Dodaj komentarz jako pierwszy!