Nad wodą wielką i czystą… – Adam Mickiewicz – Analiza i interpretacja

Utwór należy do cyklu „Liryki lozańskie”, który powstawał w latach tysiąc osiemset trzydzieści dziewięć – tysiąc osiemset czterdzieści. Nazwa zbioru odnosi się do szwajcarskiej Lozanny, gdzie w tamtym momencie przebywał Adam Mickiewicz. Wiersz ten różni się od wcześniejszych utworów poety. Nie ma w nim już tyle cech romantyzmu. Poeta skupia się na własnej egzystencji, sensie życia, problemie przemijania. To wszystko skłania go także do rozmyślań na temat własnej przeszłości, swoich decyzji, działań. Opisana w wierszu woda to najprawdopodobniej Jezioro Genewskie położone na granicy Szwajcarii i Francji.
Wiersz swoją formą może przypominać sonet. Jest on podzielony tematycznie na części: opisową (trzy pierwsze strofy) i refleksyjno – filozoficzną. W dwóch ostatnich strofach ujawnia się podmiot liryczny, dlatego możemy stwierdzić, że jest to liryka bezpośrednia. O jego obecności świadczą czasowniki w pierwszej osobie liczby pojedynczej, np. „widzę”, „pomijam”, „odbijam”. W wierszu obecne są rymy parzyste i krzyżowe.
Autor zastosował dużo paralelizmów składniowych, które wpływają na rytmikę i melodyjność wiersza. W trzech pierwszych strofach mamy anafory „Nad wodą wielką i czystą”. Pojawiają się powtórzenia „Mnie płynąć, płynąć i płynąć”. Ważną rolę przy opisie górskiego krajobrazu odgrywają epitety, np. „czarne obłoki”, „kształty ich marne”, „tonią przejrzystą”. Poetyckości całemu tekstowi nadaje zastosowanie metafor, np. „wszystko wiernie odbijam”. Adam Mickiewicz jest poetą, w którego twórczości znajdziemy wiele opisów przyrody, np. w epopei „Pan Tadeusz”. Poeta w swoich utworach nadaje naturze ludzkie cechy, czyli stosuje zabieg personifikacji, np. „skałom trzeba stać i grozić”, „przebiegły czarne obłoki”.
Podmiot liryczny wypowiada się w pierwszej osobie liczby pojedynczej. Znając wątki autobiograficzne Adama Mickiewicza, możemy go utożsamiać z samym poetą. Mężczyzna stoi nad jeziorem i barwnie opisuje górki krajobraz, który ma przed oczami. Góry (im wyżej, tym bliżej Boga) odbijają się w czystej i przejrzystej wodzie. W momencie pojawia się burza. Błyska błyskawica, słychać grzmot. To zjawisko pogodowe zaburza całą harmonię panującą nad jeziorem. Woda staje się wzburzona i niespokojna, jednak po chwili znowu wraca do normalnego wyglądu.
Motywem przewodnim utworu jest woda, symbol spokoju, stałości. Wszystko oprócz niej przemija, każde zjawisko pogodowe, wydarzenia, które nad nią się odbywają. Żywioł zostaje nienaruszony, w tym samym miejscu. Od swojego powstania jest świadkiem wszystkich zdarzeń rozgrywanych w tym miejscu. Temat przemijania został zbudowany poprzez obraz wody. Jest ona niezależna od czynników zewnętrznych i tego, co się akurat w świecie dzieje. Każde zjawisko minie, tak jak np. błyskawica, czy grzmot. Obecny jest tutaj motyw vanitas, który mówi, że wszystko przemija.
Podmiot liryczny mówi, że sam jest wodą. Tak jak ona jest spokojny i niezmienny. Pomija błyskawice (krótkotrwałe zjawisko). Jako poeta potrafi odbić w swojej tafli rzeczywistość. Wie, że chce się rozwijać i nie może cały czas pozostawać w jednym miejscu. Woda tylko z pozoru jest stała, a tak naprawdę, tak jak nasze życie, cały czas płynie do przodu.
Skały mają stać i zagrażać nam jako ludziom. Trzeba tak płynąć (żyć), żeby ich unikać. Rolą podmiotu lirycznego jest płynąć, „panta rei”, czyli z języka łacińskiego „wszystko płynie”. To słowa Heraklita z Efezu (starożytnego filozofa). Nie można dwa razy wejść do tej samej rzeki, bo czas płynie i świat się zmienia. Trzeba iść za nurtem, bo nie możemy ani zawrócić, ani się zatrzymać.
Wiersz to refleksja człowieka dojrzałego, który patrzy na życie wstecz (Adam Mickiewicz był już pod koniec swojego życia, bliski śmierci). Kiedyś (jak każdy z nas) natrafiał na przeszkody w postaci skał, obłoków, błyskawic. Nie powstrzymało go to jednak przed dalszym działaniem i tworzeniem. Prawdziwe jest tutaj stwierdzenie, że natura jest wieczna i nigdy nie przeminie. Podmiot liryczny pragnie spełniać się jako poeta i działać do końca swojego życia.

Sprawdź również:

• Wędrówką życie jest człowieka – Edward Stachura – Analiza i interpretacja
• Nic dwa razy – Wisława Szymborska – Analiza i interpretacja
• Straszno – Stanisław Grochowiak – Analiza i interpretacja
• Miłość (1) – Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – Analiza i interpretacja
• Pamiętajcie o ogrodach – Jonasz Kofta – Analiza i interpretacja
• List do ludożerców – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Fortepian Szopena – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Ocalony – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Moja piosnka (II) – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Niepewność – Adam Mickiewicz – Analiza i interpretacja

Dodaj komentarz jako pierwszy!