Oblicze ojczyzny – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja

Tadeusz Różewicz należał do pokolenia twórców, którzy w swoich dziełach nieustannie wracali do tematów związanych z przeżyciami wojennymi i pokazywali, jakie piętno II wojna światowa odcisnęła na psychice człowieka. „Ojczyzna to więcej niż skrawek ziemi, to miejsce pierwszych doświadczeń”. O tym wiedział Różewicz i tę prawdę próbował przekazać odbiorcy swojego utworu- „Oblicze Ojczyzny”. Poeta uzmysłowił, jak ważna jest ojczyzna w życiu każdego człowieka, ona kształtuje osobowość, a także rzutuje na jego dalsze życie. Zawsze pozostaje w pamięci, niosąc ze sobą dobre lub złe wspomnienia. Jej znaczenie ma wymiar indywidualny, dla każdej jednostki utożsamiania jest z odmiennymi wartościami, wydaje się bardzo bliska, gdyż oznacza „coś, co jest od ojca”. Początkowo ojczyzna to przede wszystkim miejsce urodzenia- jest mała, ograniczona do najbliższego otoczenia. Wszystko jest tu znane, bliskie i bezpieczne. Jak pisze Różewicz „ojczyzna się śmieje”- wspomina radosny czas dzieciństwa i niekończącej się sielanki. Ona jest miejscem wychowania, a z czasem staje się elementem tożsamości i potrzebnego każdemu człowiekowi zakorzenienia. Poeta korzystając z konwencji rozszerzającego się horyzontu, przedstawia ojczyznę, wychodząc od rzeczy małych, by później zatoczyć coraz szersze kręgi. Nowe przestrzenie nabierają wyjątkowego doświadczenia i stają się źródłem kolejnych, istotnych doświadczeń. Człowiek ciągle zdobywa wykształcenie, pochłania wiedzę z otaczającej go rzeczywistości. Ojczyzna to miasteczko, wieś, podwórko, rodzina, to wartość sama w sobie. Dzieciństwo, a związana z nim ojczyzna to nazwy owoców, kwiatów, zwierząt, których początkowo uczą rodzice. To wszystkie nasze przeżycia, wszystko, co jest bliskie i drogie człowiekowi, świadomość bycia Polakiem, pojęcie najogólniejsze. Różewicz uzmysławia odbiorcy, że ta ojczyzna to także uczucia, które przeżywa człowiek: miłość, zachwyt, przyjaźń czy smutek po stracie bliskich. Podmiot liryczny wiersza zauważa, że początkowo ojczyzna wydaje się nam bardzo bliska, jednak z czasem staje się poważnym obowiązkiem, wymaga poświęcenia, trudów, wyrzeczeń, a czasem „boli”. Wraz z dorastaniem i dojrzewaniem powiększa się, wymagając zapłaty za beztroski czas dzieciństwa- „rośnie, krwawi””. Znika sielanka i arkadia, a w ich miejsce pojawia się ojczyzna ludzi dorosłych, niekiedy smutna, wręcz tragiczna. Wymaga ofiary krwi, której nie można unikać, a nawet nie wolno od niej uciec. Ojczyzna w oczach dziecka jest beztroska, radosna i pachnąca, lecz z czasem pojawiają się obowiązki i coraz trudniejsze skojarzenia. Chłopcy muszą dla ojczyzny odbyć służbę wojskową, dla niej należy uczyć się i pracować, brać udział w wyborach i współuczestniczyć w polityce, niekiedy podjąć za nią walkę. Gdy na wojnie giną bliscy, wartości upadają, a morale i zasady etyczne nikną, dehumanizując ludzi, wtedy ojczyzna najbardziej rani i boli. W kolejnych wersach utworu Różewicza zauważyć można wyraźny dysonans pomiędzy dwoma skrajnymi obrazami ojczyzny. Mimo tego kontrastu wciąż mowa o tej samej ojczyźnie- kraju szczęścia i bólu, radości i trosk, dzieciństwa, w którym dostaje się tak wiele i dorosłości, w której człowiek sam musi zrobić dla niej wszystko to, co konieczne. Początkowo ojczyzna kojarzy się z beztroską, później staje się ważnym pojęciem. Człowiek nie zastanawia się nad swoim pochodzeniem, jest tu i teraz, dopiero z czasem zaczyna rozumieć, co to znaczy być Polakiem. Wówczas pojawia się nostalgia, a kraj dzieciństwa i związane z nim wspomnienia, stają się coraz droższe. Człowiek stwierdza, że ojczyzna to odpowiedzialność, praca i walka, czyli mądry i rozsądny patriotyzm.

Utwór Tadeusza Różewicza ma charakter patriotyczny, pisany jest charakterystycznym dla poety stylem, w którym o wierszu decyduje przede wszystkim rozbicie na wersy. Utwór należy do liryki pośredniej- podmiot o stosunku do poezji opowiada przedstawionymi sytuacjami i definicjami. O wielkich i ważnych sprawach mówi poeta, używając niewielu zwykłych słów, pozbawionych patosu. Z tej racji twórczość Różewicza nazywana jest „poezją ściśniętego gardła”.

Sprawdź również:

• Wędrówką życie jest człowieka – Edward Stachura – Analiza i interpretacja
• Nic dwa razy – Wisława Szymborska – Analiza i interpretacja
• Straszno – Stanisław Grochowiak – Analiza i interpretacja
• Miłość (1) – Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – Analiza i interpretacja
• Pamiętajcie o ogrodach – Jonasz Kofta – Analiza i interpretacja
• List do ludożerców – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Fortepian Szopena – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Ocalony – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Moja piosnka (II) – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Niepewność – Adam Mickiewicz – Analiza i interpretacja

Dodaj komentarz jako pierwszy!