Ocalony – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja

Wiersz Tadeusza Różewicza pt. „Ocalony” jest jednym z najbardziej znanych i wstrząsających wierszy poety. Utwór ten powstał pod wpływem doświadczeń autora, który w trakcie II wojny światowej był świadkiem dramatycznych wydarzeń. Wiersz jest przykładem liryki bezpośredniej. Utwór „Ocalony” jest zbudowany z siedmiu zwrotek różnej długości. To wiersz biały, czyli niezawierający rymów. Pierwsza i ostatnia zwrotka brzmią tak samo – możemy powiedzieć, że mamy do czynienia z klamrą kompozycyjną. W wierszu znajdują się refleksje związane z wojną i jej konsekwencjami.Tytuł „Ocalony” odnosi się bezpośrednio do podmiotu lirycznego, który przeżył zagładę. Mówi o wojnie jak o koszmarze, bo z jej powodu utracił wiarę w różne wartości – w prawdę i w cnotę. Utracił tez zdolność odróżniania dobra od zła. Podmiot liryczny prowadzi monolog, który zawiera jego przemyślenia, emocje i doświadczenia. W pierwszej strofie podmiot liryczny przedstawia się. Możemy się domyślić, że jest on z pokolenia Kolumbów. Uświadamia sobie, co przeżył, jak ważnym w jego życiu jest fakt ocalenia. Podkreśla, iż jest bardzo młodym człowiekiem, który przeżył „rzeź” – w ten sposób chce uświadomić innym, co przeżył. Porównuje się do bydła, które – tak jak on – nie ma wpływu na swój los. Podczas wojny ludzie byli mordowani masowo, tak jak bydło.  Podmiot liryczny zestawia człowieka ze zwierzęciem, by wykazać, jak bardzo świat uległ zmianie. W kolejnym wersie podmiot liryczny potwierdza swoje wcześniejsze słowa, tłumaczy zachowanie człowieka, który przeżył wojnę. Podstawą do tego są jego własne obserwacje – podkreśla to, że sam widział okropne rzeczy, podkreśla też fakt ocalenia, powtarzając dwa razy: „widziałem” i „ocalałem”. Jest on świadkiem zła, które było wyrządzone podczas wojny – masowego ludobójstwa, upadku religii, kultury i moralności człowieka. Człowiek może zabić i zabija, śmierć stała się codziennością – to już nic specjalnego. Strofa druga i czwarta opowiadają o upadku świata. Podmiot liryczny wylicza pojęcia o przeciwstawnych znaczeniach i łączy je słowem „i”. Świat nie odróżnia dobra od zła. Podmiot liryczny szuka nauczyciela, który pomógłby mu nauczyć się od nowa wartości, które utracił pod wpływem wojny. Szuka kogoś, kto od nowa oddzieli dobro od zła, bo prawa boskie zostały odwrócone. Czeka na pomoc, gdyż chce przywrócić dawny ład, ponieważ sam jest bezbronny. Tym nauczycielem może być jedynie Bóg; On jeden może uporządkować to, co zostało zaburzone. Podmiot liryczny mówi: „nie zostaną zbawieni”, przez co podkreśla, że Boga nie ma w obecnym świecie, a tylko On mógł zbawić ludzkość. Podmiot liryczny, tak jak inni, którzy przeżyli wojnę, zawsze będzie widzieć obrazy wojny i związane z nią koszmary. Ocalenie w tym wierszu jest ocaleniem tylko pozornym. Podmiot ocenia stan świata po wojnie, stwierdzając, że nie są to jedynie zniszczone budynki, ale też zatracone człowieczeństwo. Dotychczasowe wartości zakończyły swój żywot, jednocześnie przestały istnieć różne pojęcia, takie jak filozofia czy etyka, które stały się nic nieznaczącymi słowami. Do tego samego poziomu sprowadzono człowieka i zwierzę. Miłość i nienawiść w tym świecie oznaczają to samo, ludzie nie są już nawet w stanie odróżnić przyjaciela od wroga. Podmiot liryczny sam też należy do tych, którzy doświadczyli wojny i jej skutków, przypomina obrazy okrucieństwa i podejmuje refleksję nad tym, co będzie dalej. Doszło na świecie do zaburzenia hierarchii wartości, co nie jest dobre. Podmiot liryczny nie potrafi sobie poradzić z chaosem, który panuje na świecie i w jego głowie. Powtórzenie na końcu słów z pierwszej zwrotki jest wyrazem oczekiwania. Wiersz ukazuje nam tragizm „ocalonego”, który został skazany na oglądanie momentu, w którym świat upada. Nie rozważa opcji powrotu do normalności, uważa, iż jest to już praktycznie niemożliwe.

Sprawdź również:

• Wędrówką życie jest człowieka – Edward Stachura – Analiza i interpretacja
• Nic dwa razy – Wisława Szymborska – Analiza i interpretacja
• Straszno – Stanisław Grochowiak – Analiza i interpretacja
• Miłość (1) – Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – Analiza i interpretacja
• Pamiętajcie o ogrodach – Jonasz Kofta – Analiza i interpretacja
• List do ludożerców – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Fortepian Szopena – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Ocalony – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Moja piosnka (II) – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Niepewność – Adam Mickiewicz – Analiza i interpretacja

Dodaj komentarz jako pierwszy!