Prawa i obowiązki – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja

"; ara. Ponownie też możemy nawiązać do pracy wykonywanej przez mężczyznę. Nie może jej porzucić, bo sam znajdzie się w patowej sytuacji, a – jak wiadomo – nie ma pewności, czy ktoś wtedy mu pomoże, jak on tonącemu. W związku z tym on także nie decyduje się ratować nieszczęśnika.
Takie postępowanie wspomnianych postaci z obrazu denerwuje podmiot liryczny. Wzbudzają uczucie goryczy związanej z obojętnością, jaką żywią oni w stosunku do potrzebującego. Osoba mówiąca nie potrafi zrozumieć, jak mogą oni patrzeć na tragedię i zostawić Ikara na pastwę losu.
W dalszej części utworu następuje zmiana w myśleniu podmiotu lirycznego. Po latach w inny sposób postrzega świat. Teraz, jak wspomina, wie:
„że oracz winien orać ziemię
pasterz pilnować trzody
przygoda Ikara nie jest ich przygodą
musi się tak skończyć
I nie ma w tym nic
wstrząsającego
że piękny statek płynie dalej
do portu przeznaczenia”
W tym krótkim końcowym fragmencie wiersza przedstawione jest przykre, ale logiczne i powszechne postrzeganie otoczenia. Ludzie nie zwracają uwagi na czyjeś tragedie, bo mają własne życie, obowiązki i zmartwienia. Ikar sam jest sobie winien, więc dlaczego bezinteresownie nieść mu pomoc? Dlaczego bohaterowie obrazu mieliby porzucać pracę, ryzykować utratę życia i źródła utrzymania, aby ratować marzyciela?
Tak jest też w dzisiejszym świecie. Szybkie tempo życia zabija w ludziach empatię i chęć zwrócenia uwagi na potrzeby innych. Większość dąży do własnego sukcesu, nie skupia się na „tragediach Ikara” pojawiających się stale w otoczeniu. Przecież zawsze znajdzie się ktoś, kto potrzebuje ratunku. Wyrzucanie z głowy takich myśli jest zachowaniem podobnym do tego, które charakteryzowało oracza czy pastucha i które nawiązuje do powiedzenia „Każdy jest kowalem własnego losu”.
Skupmy się też nad tym, skąd się wzięło takie przedstawienie różnicy postaw przez autora.
Tadeusz Różewicz należał do pokolenia marzycieli i idealistów walczących o wolną Polskę. Tę grupę ludzi cechowało to samo, co widoczne było w postaci Ikara. Nie poddawali się i dążyli do celu. Jednak wojna, która niszczyła w ludziach tak cenne wartości, wprowadziła do życia autora i jemu podobnych zwątpienie. To przejawia się właśnie w utworze „Prawa i obowiązki”, w którym już sam artysta nie wie, jakie postępowanie jest tym prawidłowym.
Treść dzieła zachęca czytelnika, aby nie był obojętny w stosunku do potrzeb innych. Dzięki temu wierszowi wiemy też, jak cenna była walka o wolną Polskę. Doceniajmy więc bohaterów, dzięki którym żyjemy w wolnym kraju i nie musimy już zmagać się z zawieruchą wojny.
Utwór jest zbudowany z trzech części. Pierwsza ma 15 wersów, druga to tylko jeden – celowo wyróżniony na tle innych – wers, a trzecia składa się z 8 wersów. Wiersz nie posiada rymów ani znaków interpunkcyjnych. Jego interpretacja jest więc swobodna i zależy od decyzji czytelnika czytelnika.