Ptaszki w klatce – Bajki – Ignacy Krasicki – Analiza i interpretacja

Ignacy Krasicki to dostojnik kościelny, który wykazywał również zainteresowanie różnymi formami literackimi. Jego nowatorski sposób tworzenia bajek i satyr wynika z licznie pojawiających się ironii, humoru i parodii. Poprzez swoją twórczość, w sposób moralizatorski oraz edukacyjny chciał wpłynąć na społeczeństwo polskie. Dlatego też szczególnie jego bajki pisane były w sposób jasny, bez stosowania skomplikowanych struktur językowych, aby mogły one dotrzeć do każdego spośród grona odbiorców. Miały one na celu uzmysłowić istotę poruszanego tematu. Uważam, że bajka pt. „Ptaszki w klatce” poprzez zastosowaną analogię ukazuje istotę problemu niewoli społeczeństwa polskiego, z jakim to zmagali się obywatele w okresie zaborów.

„Ptaszki w klatce” to zaledwie czterowersowa bajka, jednak istotnie wymowna. Opowiada ona o dwóch ptaszkach. Stary ptak smuci się, a więc ten młodszy pyta go o powód i zwraca się ze słowami pociechy. Mały czyżyk twierdzi, że powinni cieszyć się, ponieważ w klatce mają wystarczające wygody. Posuwa się nawet o stwierdzenie, że klatka to lepsze miejsce niż pole, otwarta przestrzeń. Starszy ptak nie może jednak się z tym zgodzić, ponieważ on pamięta czasy, kiedy był wolny. Znajdując się w klatce jest w stanie porównać swoje dotychczasowe życie, to znaczy życie w klatce, z życiem na wolności. I jest całkowicie pewien, że obecna sytuacja nie jest lepsza. Jednak nie ma pretensji do młodego czyżyka, że ten nie jest w stanie go zrozumieć. Różni ich zbyt wiele, by mogli przyjąć spójną perspektywę życia wolnego i szczęśliwego. Młody czyżyk nigdy nie zaznał życia poza klatką, to właśnie w niej się zrodził. Z tego względu stan niewoli jest dla niego stanem naturalnym, ponieważ żadnego innego nie zna i nie miał okazji poznać. Inaczej sytuacja wygląda u starego, doświadczonego ptaka, który wiódł zapewne beztroskie życie na wolności, mógł podejmować samodzielne wybory i to dawało mu poczucie sprawstwa. Pamięta swoją przeszłość, a więc wyciąga wnioski, jak przykre jest przebywanie w niewoli.

Przytoczona krótka historia dwóch ptaków to analogia sytuacji Polski pod zaborami. Osoby urodzone po roku 1742 nie były w stanie zrozumieć ludzi, którzy urodzili się w wolnej, niepodległej Polsce. Polacy urodzeni przed zaborami to ludzie przyzwyczajeni do wolności. Zaznali oni możliwości podejmowania świadomych, samodzielnych wyborów. Ludzie ówcześnie młodzi, urodzeni po zajęciu Polski przez zaborców znają tylko jedną rzeczywistość. Mianowicie życie pod dyktandem okupanta, życie zniewolone, analogiczne do klatki młodego czyżyka. Jest to dla młodego człowieka coś naturalnego, ponieważ innego życia nie zna i zapewne ciężko było mu sobie wyobrazić. Różnice w doświadczeniach i wyobrażeniu godnego życia ludzi starszych i młodych są bardzo duże. Takie podejście do rzeczywistości młodych ludzi jest błędne, jednak nie należy ich za to winić, ponieważ ograniczona zdolność definiowania wolności jest wynikiem działań niesprawiedliwej ingerencji obcych państw. Ptak zrodzony w klatce, a więc człowiek urodzony po roku 1742, nie zdaje sobie sprawy z tego, co utracił. Być może usłyszał o wolności od starszego pokolenia, jednak nie zaznał jej na własnej skórze i ciężko identyfikować mu się z czymś nieznanym. Z kolei osoba sprzed zaborów jest nieszczęśliwa, ponieważ wie, co utraciła i zdaje sobie sprawę, że nic nie jest w stanie mu tego zrekompensować. Pozostaje mu tylko tęsknota i nadzieja na to, że któregoś dnia wolne życie powróci, a młody człowiek zazna tego, co nie było mu dane. W tym można również upatrywać się pewnego zagrożenia. Skoro młode wówczas pokolenie nie zna wolności, to niepewne jest, czy będzie potrafiło za nią walczyć.

„Ptaszki w klatce” to bajka epigramatyczna, tzn. krótka bajka bez rozwiniętej fabuły. Składa się z zaledwie czterech wersów i opiera się na dialogu. W bajce występują żeńskie rymy parzyste: „młody – wygody”, „wybaczę – płaczę”. Podmiotem lirycznym jest osoba, która relacjonuje wypowiedzi dwóch ptaków.

Omawiana wcześniej bajka zwraca uwagę na istotę wartości, jaką jest wolność. To ona decyduje o możliwości bezpiecznego życia, w którym człowiek zdolny jest do świadomego, samodzielnego podejmowania decyzji. Ważne jest pielęgnowanie wartości wolnego życia i zachowanie w pamięci tego, że nie wszystkim było to dane.

Sprawdź również:

• Wędrówką życie jest człowieka – Edward Stachura – Analiza i interpretacja
• Nic dwa razy – Wisława Szymborska – Analiza i interpretacja
• Straszno – Stanisław Grochowiak – Analiza i interpretacja
• Miłość (1) – Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – Analiza i interpretacja
• Pamiętajcie o ogrodach – Jonasz Kofta – Analiza i interpretacja
• List do ludożerców – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Fortepian Szopena – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Ocalony – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Moja piosnka (II) – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Niepewność – Adam Mickiewicz – Analiza i interpretacja

Dodaj komentarz jako pierwszy!