Sonety do Laury (wybór) – Francesco Petrarca – Analiza i interpretacja

MOTYW MIŁOŚCI W LITERATURZEMiłość niejedno ma imię. Naturalną potrzeba człowieka jest kochać i być kochanym. Motyw sercowych uniesień jest obecny w literaturze od zarania dziejów i zajmuje w niej iście królewskie miejsce. Stawiano sobie pytania: czy możliwa jest miłość idealna? Czy miłość jest siłą budującą, czy raczej niszczącą? Czy dzięki miłości stajemy się lepsi? Jaki wyłania się z wersetów obraz adresata miłosnych westchnień – bliski prawdzie czy ubarwiony? Odpowiedzi poszukamy w słynnych „Sonetach do Laury” Francesco Petrarki.O AUTORZEÓw młodzieniec – słynny dziś Petrarca – pochodził z Florencji, ale jego rodzina z powodów politycznych musiała przenieść się do Awinionu. Pierwsze literackie kroki już poczynił. Uważany był za utalentowanego twórcę, wróżono mu, że w tej dziedzinie może coś osiągnąć. Ojciec jednak nie chciał, by syn bratał się z muzami. Wolał, by twardo stąpał po ziemi. Chciał, by poszedł w jego ślady i został prawnikiem. Udało się. Petrarca skończył studia prawnicze, by zostać duchownym. Ukoronowaniem jego pisarskiej drogi był 8 kwietnia 1341 roku, gdy otrzymał laur poetycki.GENEZA UTWORÓWJednak Petrarca sam podkreślał, że istotniejsze było to, co wydarzyło się 14 lat wcześniej. To wówczas miał zobaczyć kobietę, której dał poetycką nieśmiertelność. Spod jego pióra wyszedł niewielki, bo kilkudziesięciostronicowy tomik napisany w języku włoskim i zatytułowany „Canzoniere”, znany jako „Sonety do Laury”. Wśród 366 utworów poetyckich zamieszczonych w zbiorze znajduje się 317 sonetów, 29 pieśni, 9 sekstyn, 7 ballad i 4 madrygały.Dzień, który odcisnął piętno na tylko na życiu Petrarki, to 6 kwietnia 1327 – w jednym z sonetów, poświęconych tej wielkiej chwili, dodaje, że był to Wielki Piątek. Kalendarz historyczny wskazuje z kolei na Wielki Poniedziałek. Poeta miał zobaczyć Laurę w jednym z kościołów w Awinionie. To była miłość od pierwszego wejrzenia. Laura, bo tak kobietę nazywa poeta, bezgranicznie zawładnęła jego sercem. Dziś owa piękność jest uosobieniem poetyckiego natchnienia i symbolem miłości, która idealizuje obiekt westchnień.POSTAĆ LAURYJaka była prawda? Badacze literatury nie mają pewności, co wydarzyło się naprawdę. Przyjęto, że mogło chodzić o Laurę de Noves, która niebawem wyszła za mąż – była żoną szlachcica i matką jedenaściorga dzieci. Zmarła młodo, była jedną z ofiar szalejącej w 1348 roku zarazy. Niektórzy stawiają pytanie o to, czy jednorazowe spotkanie mogło zaowocować takim żarem w sercu. Inni literaturoznawcy idą krok dalej i pytają: czy Laura istniała naprawdę? I stawiają tezę, że jest ona tylko efektem poetyckiej wyobraźni. Jest postacią literacką, która uosabia ludzkie pragnienia, aby dostąpić zaszczytu miłości idealnej. Taka jednak istnieć w niedoskonałym świecie nie może.Cokolwiek jednak nie powiemy, Laura przeszła do historii. Jest adresatką najsłynniejszych sonetów. Stała się symbolem ziemskiej miłości, która może sprawiać, że poczujemy się u boku ukochanej osoby jak w raju. Sytuacja jest o tyle ciekawa, że tytułowa Laura jawi się czytelnikowi jako postać idealna, doskonała, pozbawiona wad, piękna cieleśnie i duchowo. Kobieta jest posiadaczką wszelkich zalet i cnót. Jest niczym anioł. To za nią wchodzimy do świata uczuć. Czujemy się jak na rajskim spacerze. Wszystko jest nieskazitelne. Do tego jeszcze to miejsce spotkania – kościół. W sonetach Laura ukazywana jest jednak na tle otwartej przestrzeni. Próżno tu szukać kościelnych murów, gdzie rzekomo on i Francesco mieli się zobaczyć. Są raczej, łąki, pagórki, lasy. Nad głową kobiety rozpościera się słoneczne niebo. Wiatr bawi się jej włosami. Wszystkie te elementy mają tworzyć klimat niczym niezmąconego szczęścia.JĘZYK SONETÓWCzy język może oddać to, co dzieje się w ludzkim sercu? Petrarca zdecydował się na pełną paletę środków stylistycznych. Piękność z kościoła opisuje za pomocą metafor, epitetów i porównań. Poeta, aby zwrócić uwagę na paradoksalne oblicze miłości, wyeksponował pytania retoryczne i wykrzyknienia. Wieloma z nich operowali ówcześni zakochani, chcą wyznać swojej wybrance miłość. Obrazu dopełniają oksymorony, które podkreślają sprzeczności wiążące się z miłością. Uczucie ma moc nad człowiekiem, determinuje jego postępowanie. Wyraża to apostrofa: „Jaką nade mną masz moc! Oto zamęt (…)”.Poeta mówi o sobie jako o żeglarzu, któremu przyszło zmagać się z burzą na pełnym morzu. Powagi sytuacji dodaje antytetyczny zwrot: „W lekkiej od szaleństw, w ciężkiej od win łodzi” (Sonet 132).GATUNEK LITERACKIForma sonetu stała się dzięki Petrarce niezwykle popularna. Istotą tego gatunku jest przechodzenie od opisu (pierwsze dwie strofy) do refleksji (dwie kolejne). W pierwszej części Petrarca mógł się skoncentrować na wizerunku i cechach kobiety, aby potem przejść do rozważań iście filozoficznych. Miłość daje w tej materii pole do popisu. Kobieta-anioł budzi zachwyt, rozpala zmysły, ale temu uczuciu może towarzyszyć też cierpienie. Miłość to niewyczerpana studnia inspiracji. To siła, która daje poczucie sensu życia i inspiruje do działania. Miłość to też uczucie, które potrafi rozpętać burzę w sercu człowieka. To w efekcie symbol skomplikowanej natury ludzkiej. Wobec siły uczucia człowiek jest bezradny, nie potrafi nad nią panować.NAJBARDZIEJ ZNANE SONETYChociaż Petrarca napisał ponad 300 sonetów, pomysłów mu nie zabrakło i każdy z nich jest perełką literatury renesansowej. Najbardziej znane z nich to:a) Sonet 61 o incipicie: „Błogosławiony niechaj ów dzień będzie”, w którym nakreśla okoliczności spotkania anielskiej kobiety. Jej imię jednak nie pada. Wyznanie nabiera charakteru uogólnienia i mówi o pięknie kiełkującego uczucia.b) Sonet 85, w którym podmiot liryczny próbuje nazwać to, co zrodziło się nieoczekiwanie w jego sercu. Adresatem wypowiedzi-zwierzenia jest jego najlepszy przyjaciel, Sennuccio del Bene.c) Sonet 90, który rozpoczyna się od słów „Były to włosy złote (…)”. Liryk koncentruje się na opisie kobiety – chodzącego bóstwa, ucieleśnienia doskonałości. W jego treści znajdujemy też sugestię, że wyidealizowany obraz pielęgnowany jest w pamięci zakochanego już po śmierci Laury. Czytamy: Światło wspaniałe drgało rozelśnione / w oczach przepięknych, które dziś przygasły”.d) Sonet 134, w którym podmiot liryczny wyznaje uczucia ukochanej, jednak wyznanie to ma zaskakującą konstrukcję. Czytelnik odnosi wrażenie, że słowa te płyną z ust kobiety. Dopiero na końcu dowiadujemy się, kto jest ich prawdziwym autorem.e) Sonet 267 jest świadectwem przeżyć podmiotu lirycznego po śmierci ukochanej. To utwór podkreślający ogrom strat i pustkę, jaka nastała wraz z jej odejściem.PODSUMOWANIE”Sonety do Laury” to pamiętnik miłości, który przeżył ukochaną osobę. Dziewięćdziesiąt sonetów Petrarka napisał po śmierci Laury. Rozpamiętuje w nich platoniczną miłość i podkreśla, jak wielką stratę poniósł świat wraz z jej śmiercią. Petrarca umieszcza ją we snach, widzi ją nad książkami, czuje jej czuły dotyk. Poeta wciąż ją kocha. To miłość, która przekroczyła granice ziemskiego świata. I jeszcze jedno – poeta „doczekał się” odwzajemnienia tego, co poczuł. W jednym z sonetów ukazuje kobietę w niebie – wyznaje mu ona miłość i podkreśla, że zawsze go kochała. Miłość to według Petrarki powolnie krocząca śmierć, a życie to potrzeba kochania. Ani przed miłością, ani przed śmiercią ucieczki nie ma.

Sprawdź również:

• Wędrówką życie jest człowieka – Edward Stachura – Analiza i interpretacja
• Nic dwa razy – Wisława Szymborska – Analiza i interpretacja
• Straszno – Stanisław Grochowiak – Analiza i interpretacja
• Miłość (1) – Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – Analiza i interpretacja
• Pamiętajcie o ogrodach – Jonasz Kofta – Analiza i interpretacja
• List do ludożerców – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Fortepian Szopena – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Ocalony – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Moja piosnka (II) – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Niepewność – Adam Mickiewicz – Analiza i interpretacja

Dodaj komentarz jako pierwszy!