Świteź – Adam Mickiewicz – Analiza i interpretacja

Adam Mickiewicz to jeden z najbardziej znanych polskich poetów. Do jego najpopularniejszych dzieł należą: Dziady”, „Sonety krymskie”, „Ballady i romanse”. Jest także autorem epopei narodowej pod tytułem „Pan Tadeusz”.
„Świteź” to utwór, który raz pierwszy został opublikowany w1822 roku w cyklu „Ballady i romanse”.
Jest to pierwsze dzieło romantyczne w polskiej literaturze.
Adresatem ballady jest Michał Wereszczak, który był jednym z najbliższych przyjaciół poety oraz bratem jego dawnej miłości, Maryli. W utworze Mickiewicz nawiązuje do Jeziora Świteź, które należało wówczas do majątku rodziców rodzeństwa i było położone w Płużynach na Nowogródczyźnie. Obecnie jest to teren Białorusi.
Utwór stanowią przenikające się historie, ma kompozycję szkatułkową. W balladzie poznajemy historię pewnej dziewczyny, która została wyłowiona z jeziora Świteź. Sam opis jeziora jest niezwykle barwny. Mamy odczucie, że jest to miejsce zupełnie niezwykłe, które swoją obecnością zaszczyca sam król piekieł a z wody jeśli dobrze się przysłuchać dochodzą odgłosy miejskiego gwaru. Zasłyszaną historią jest zainteresowany mężczyzna, który wyprawia się z Płużyn właśnie w okolice jeziora Świteź. Postanawia on rozwikłać tajemniczą historię, o które krążą rozmaite legendy. Gromadzi ludzi, zabiera ze sobą księdza, by ten odgonił ewentualne złe moce, z którymi mogą się spotkać nad brzegiem wody. Postanawiają zarzucić sieć i po chwili udaje im się wyłowić z dna jeziora bladą dziewczynę. Kobieta informuje ich, żeby wystrzegali się jeziora, gdyż to miejsce jest przeklęte. Jednak zapewnia, że im nie spadnie włos z głowy, gdyż mężczyzna, który wyruszył na wyprawę jest prawdziwym i prawomocnym dziedzicem tej okolicy. Mają zatem po swojej stronie nie tylko Boga, ale także prawo. Dziewczyna postanawia zgromadzonym opowiedzieć prawdziwą historię jeziora Świteź.
Dawniej niedaleko Nowogródka było miasto o nazwie Świteź, którym rządził ród Tuhanów. Dziewczyna, którą wyłowili jest jedną z córek Tuhana. Jej ojciec żył w czasach, gdy wojska ruskie napadły na Litwę i ponieważ posiadał niewielką armię musiał zdecydować czy wyruszy na pomoc Mendogowi czy też zostawi kilku wojów w mieście. Córka bardzo chciała wesprzeć ojca i powiedziała mu o swojej wizji. Widziała w niej anioła, który ochronił miasto osłaniając je swoimi skrzydłami. Dzięki temu nie zginął żaden starzec, żadna kobieta ani dziecko. Ojciec posłuchał swojej córki, lecz doprowadziło go to do klęski. Rusini byli coraz bliżej miasta i mieszkańcy wpadli w panikę. Dziewczyna wówczas zaczęła prosić Boga o lekką śmierć. Chciała uniknąć rzezi ze strony Rusinów. Nagle nad całym miastem zaczęła unosić się gęsta mgła. Była to mgła magiczna, gdyż kobiety i dzieci w niej zanurzone przemieniły się w białe kwiaty a całe miasto w jezioro. Rusini, którzy wjechali do miasta zaczęli zrywać kwiaty, by zrobić z nich wianki. Zaklęcie, które zawisło nad miastem spowodowało, że wszyscy zginęli. W ten sposób mieszkańcy grodu Tuhana zemścili się na najeźdźcach.
Sam utwór ma niezwykle rozbudowaną warstwę stylistyczną. Możemy w niej wskazać:
– metafory „na miejscu stanęli głazem”
– personifikacje „ Świteź tam jasne rozprzestrzenia łona”
– porównania „nieraz śród wody gwar jakoby w mieście”
– epitety „ wrzaski niewieście”, „jodłowe szpilki”, „śmierć gwałtowna”
– wykrzyknienia „Bo jakie szatan wyprawia tam harce! Jakie się larwy szmocą!”
– pytania retoryczne „Powiemże, jakie złowiono straszydło?”
W balladzie widoczny jest motyw winy i kary. Świat jest tutaj pokazany jako złożony z dwóch różnych płaszczyzn, które się wzajemnie przenikają. Jezioro Świteź w blasku promieni słonecznych jest zwyczajnym zbiornikiem wodnym. Noc natomiast wyłania na powierzchnię jego drugą, dużo bardziej niezwykłą naturę.
Także ludzie ukazani w tej balladzie dzielą się na realnych oraz postacie fantastyczne (wyłowiona dziewczyna).
Kluczową rolę w tekście tego utworu odgrywa natura. Posiada ona nie tylko wymiar realny (drzewa, woda, zwierzęta) ale także metafizyczny. Potrafi ona bronić ludzi, z którymi koegzystowała przez długi czas przed najeźdźcami.

Sprawdź również:

• Wędrówką życie jest człowieka – Edward Stachura – Analiza i interpretacja
• Nic dwa razy – Wisława Szymborska – Analiza i interpretacja
• Straszno – Stanisław Grochowiak – Analiza i interpretacja
• Miłość (1) – Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – Analiza i interpretacja
• Pamiętajcie o ogrodach – Jonasz Kofta – Analiza i interpretacja
• List do ludożerców – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Fortepian Szopena – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Ocalony – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Moja piosnka (II) – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Niepewność – Adam Mickiewicz – Analiza i interpretacja

Dodaj komentarz jako pierwszy!