Telewizor – Stanisław Grochowiak – Analiza i interpretacja

Kilka słów o autorze

Stanisław Antoni Grochowiak urodził się 24 stycznia 1934 roku w Lesznie. Był on polskim poetą, a także publicystą, dramatopisarzem oraz scenarzystą filmowym. Należał do pokolenia „Współczesności”.
Jego debiut literacki jest datowany na 1951 rok. Pierwsze jego dzieła to „Ave Maryja” i „Notuję deszcz”. Zostały one wydane na łamach pisma
„W oczach młodych”. Do śmierci artystę doprowadziły powikłania choroby alkoholowej. Stanisław Antoni Grochowiak zmarł 2 września 1976 roku w Warszawie. Został on pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Analiza i interpretacja utworu

Ten tekst traktuje o dziele autora pod tytułem „Telewizor”. W nim dorosły człowiek pełni rolę nauczyciela w stosunku do dziecka, któremu tłumaczy jak korzystać z tytułowego sprzętu oraz poruszyć wodzę fantazji.

Utwór rozpoczyna następująca strofa:
„Z telewizorem trzeba rozważnie,
Wybierać to, co naprawdę uczy.
Albo to, co śmieszy.
Masz bowiem w sobie własny ekran: wyobraźnię,
I ją to właśnie uczyń
Czarodziejką zwykłych rzeczy.”
Dorosły podmiot liryczny zwraca się tutaj do swojego adresata. Tłumaczy dziecku, że korzystanie z telewizora powinno być rozważne, a także nieść za sobą wartości. Może to na przykład być uczenie się za pomocą programów edukacyjnych. Interesujące jest też oglądanie śmiesznych rzeczy. W tym momencie podmiot liryczny delikatnie zaznacza, że warto mieć umiar w siedzeniu przed telewizorem. Mówi dziecku, że ma ono w głowie własny ekran, którym jest jego wyobraźnia. To ona otworzy przed nim bramy do magicznych światów, a także ubarwi rzeczywistość.

Zacytujmy drugą strofę:
„Dzbanek na stole, co światłami pryska,
Autobus w deszczu, lśniący niby okoń,
Smuga, którą zwełnia w niebie odrzutowiec…
To są również filmy, dziwne widowiska,
Naciesz nimi oko,
Innym to powiedz”.
Dorosły tłumaczy w tej części utworu dziecku to, co może ono zauważyć w otoczeniu, gdy tylko pozwoli ponieść się wodzy fantazji.
Za przykład podane są powszechne zjawiska. Pierwszym jest to, że dzbanek stoi na stole. Prawdopodobnie jest on przezroczysty, a płyn w jego środku rzuca na stół odbite światło. Stąd też określenie „światłami pryska”. Drugim przykładem jest autobus, który jedzie po ulicy podczas deszczu. Swoim błyskiem przypomina on podmiotowi lirycznemu okonia.
Jest to odbierane jako dziwne, gdy kierujemy się logiką. Natomiast jeśli używamy wyobraźni, środek transportu wcale nie musi zbytnio różnić się od ryby. Łączy ich bowiem na przykład przemieszczanie się, to, że mogą mieć podobny kolor i lśnić. Kolejnym przykładem jest to, że odrzutowiec zwełnia w niebie smugę. Wyrażenie te jest określeniem na to, jak podczas lotu, maszyny zmieniają kształty chmur. Co się wtedy z nimi dzieje? Siła wyobraźni potrafi podsunąć pomysł „zwełniania się”. Dorosły zwraca się zatem do dziecka po podaniu przykładów. Mówi, że widowiska możemy na co dzień dostrzec dokoła siebie, a nie tylko w telewizji. Zachęca malca do tego, aby docenił ten fakt, a także szerzył go wśród innych. W ten sposób podmiot liryczny namawia dziecko do częstszego używania własnego rozumu niż korzystania z telewizora.
Ostatnia strofa utworu brzmi następująco:
„Jedni cię obśmieją: Sam widziałem… eee tam”.
Inni się zadziwią: „On chyba poeta”.
A tyś po prostu fajny jest chłopaczek,
Co lubi trochę mądrzej niż inni popatrzeć.”
W tej części podmiot liryczny ostrzega chłopca przed reakcją otoczenia. Niektórzy mogą nie ekscytować się tak jak dziecko, inni zaś docenią i pochwalą to jak im opowiada o widzianych zdarzeniach. Pewnie martwi się o to, aby malucha nie zniechęcił do fantazjowania brak ciekawości na przykład ze strony rodziców.
Nazywa dziecko „fajnym chłopaczkiem co lubi trochę mądrzej niż inni popatrzeć”. Jest to pochwała dla ciekawości świata jaką ma w sobie malec. To dobrze, że chce patrzeć na rzeczywistość szerzej, a także snuć na jej temat refleksje i urozmaicać ją dzięki wyobraźni.

Utwór jest napisany prostym, zrozumiałym dla czytelnika językiem. Skierowany w stronę młodych ludzi niesie ze sobą ważne wartości. Mówi o sile fantazji, która może ubarwić świat często bardziej niż programy telewizyjne. W obecnych czasach wiersz można odnieść również do tematu gier komputerowych. Oczywiście nie trzeba umniejszać rozrywce, którą ludzie zyskują dzięki nim. Warto jednak pamiętać, że we wszystkim należy mieć umiar i kontrolę. Dzieło zachęca współczesne dzieci do odejścia od komputera, jeśli zajmuje on zbyt wiele czasu w ich codzienności.

Utwór jest zbudowany z trzech strof. Mają one różną długość i układy rymów. Przypomina on konwersację z nauczycielem lub mentorem, gdzie odbiorcą jest mały chłopiec.

Sprawdź również:

• Wędrówką życie jest człowieka – Edward Stachura – Analiza i interpretacja
• Nic dwa razy – Wisława Szymborska – Analiza i interpretacja
• Straszno – Stanisław Grochowiak – Analiza i interpretacja
• Miłość (1) – Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – Analiza i interpretacja
• Pamiętajcie o ogrodach – Jonasz Kofta – Analiza i interpretacja
• List do ludożerców – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Fortepian Szopena – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Ocalony – Tadeusz Różewicz – Analiza i interpretacja
• Moja piosnka (II) – Cyprian Kamil Norwid – Analiza i interpretacja
• Niepewność – Adam Mickiewicz – Analiza i interpretacja

Dodaj komentarz jako pierwszy!