cogodzinny czy co godzinny – razem czy osobno

Czy pisze się „cogodzinny” czy „co godzinny”? Sprawdzamy krwiobieg języka

Jeśli kiedykolwiek zastanawiałeś się, czy śledzić cogodzinne pomiary temperatury w szklarni, czy raczej co godzinny przegląd mediów społecznościowych – odpowiedź brzmi: tylko pierwsza forma jest poprawna. Dlaczego? To nie kaprys językowy, ale konsekwencja ewolucji polszczyzny. Przymiotniki z przedrostkiem co- tworzymy przez zrost, nie zestawienie – podobnie jak codzienny (nie „co dzienny”) czy comiesięczny (nie „co miesięczny”).

Skąd się bierze pokusa pisania rozdzielnie?

Wyobraź sobie pracownika korporacji, który w pośpiechu tworzy raport: „Przeprowadzamy co godzinny monitoring serwerów”. Błąd rodzi się z analogii do wyrażeń przyimkowych typu co godzinę, co tydzień. Tymczasem w przypadku przymiotników obowiązuje zasada: co + przymiotnik = zawsze łącznie. Historyczna ciekawostka: w XVI wieku istniała forma „co godzina”, która z czasem skurczyła się do dzisiejszego „cogodzinny” – podobnie jak „co dzień” przekształciło się w „codzienny”.

Jak brzmi „cogodzinny” w literaturze i popkulturze?

W powieści „Lód” Jacka Dukaja pojawia się zdanie: „Cogodzinne raporty z pola lodowego przypominały komunikaty z frontu wojennego”. Autor celowo użył tej formy, by podkreślić mechaniczną regularność działań bohaterów. Z kolei w serialu „Rojst” jeden z dziennikarzy żartuje: „Mam co godzinny przegląd donosów do SB – jakby ktoś nastawił budzik na inwigilację”. Ten świadomy błąd językowy stał się elementem charakterystyki postaci jako człowieka niedbałego o szczegóły.

Czy istnieją wyjątki od reguły?

Absolutnie nie. Nawet w najbardziej ekstremalnych kontekstach obowiązuje pisownia łączna. Gdybyśmy chcieli opisać np. rytuał odmawiania mantry co 60 minut, poprawnie brzmiałoby to: „Jej cogodzinne medytacje wyznaczały rytm całego klasztoru”. Nawet w slangu młodzieżowym spotkamy memy typu: „Cogodzinne refreshowanie Instagrama to moje drugie imię” – co dowodzi, że poprawna forma może być… modna.

Dlaczego ten błąd jest tak uporczywy?

Winowajcą jest tzw. hiperpoprawność – tendencja do nadmiernego „poprawiania” języka. Wielu użytkowników polskiego uważa, że rozd