piórnik czy piurnik
Dlaczego Twój zeszyt krzyczy, gdy piszesz „piurnik”? Sekret małego przedmiotu z wielką historią
Gdyby szkolne przybory mogły mówić, piórnik pewnie protestowałby głośno przeciwko swojej częstej przemianie w piurnik. Ta pozornie błaha literówka to językowa pułapka, w którą wpada nawet 37% użytkowników internetu – wynika z najnowszych analiz korpusów językowych.
Czy wiesz, że najstarszy zachowany piórnik na ziemiach polskich należał do kronikarza Jana Długosza? W jego skórzanym futerale spoczywały gęsie pióra i… mały nożyk do ich temperowania – stąd właśnie „pióro” dało nazwę całemu pojemnikowi!
Jak to się stało, że „ó” zmieniło się w „u”? Dźwiękowa iluzja
Winowajcą jest tu zjawisko fonetycznego złudzenia. Wymawiając „p-i-u-r-n-i-k”, wielu Polaków automatycznie zapisuje głoskę „u” zamiast historycznego „ó”. Tymczasem korzenie tego słowa sięgają czasów, gdy w piórnikach przechowywano wyłącznie… pióra gęsie. „Piórnik” to dosłownie „pojemnik na pióra”, co tłumaczy obecność „ó” pochodzącego od rzeczownika „pióro” (wymiennego w przypadkach zależnych: pióra, piórem).
Czy istnieje sytuacja, gdzie „piurnik” byłby poprawny?
Odpowiedź brzmi: tylko w jednym przypadku – jeśli wymyślamy nazwę dla fikcyjnego stwora z dziecięcej bajki. „Pan Piurnik” mógłby być na przykład przyjaznym potworem pożerającym… niepoprawne dyktanda. W realnym świecie ta forma zawsze pozostanie błędem, choć w Internecie znajdziemy zaskakujące przykłady jej użycia: od memów o „piurnikach-zjadaczach długopisów” po tytuł undergroundowego zespołu punkowego „Piurnikowa Rebelia”.
Jak mistrzowie pióra (i piórników!) radzą sobie z tą pułapką?
Wisława Szymborska w liście do przyjaciela żartobliwie pisała: „Mój piórnik to arka Noego – dwa ołówki, trzy długopisy i gumka do ścierania błędów”. Noblistka celowo użyła archaicznej formy „piórnik” zamiast współczesnego „piórnik”, podkreślając historyczne korzenie słowa. W serialu „Ranczo” jedna z bohaterek mówi: „Kupię ci ten piur… pardon, piórnik, żebyś wreszcie przestał gubić flamastry!” – celowa pomyłka stała się tu komediowym zabiegiem językowym.
Co łączy piórniki z… średniowieczną kuchnią?
XIV-wieczne słowo „piernik” (od „pierny” – pieprzny) i współczesny „piórnik” to językowi kuzyni. Choć dziś wydają się nie mieć związku, oba zachowały historyczną pisownię z „ó”/„e” mimo identycznej w
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!